در نگاه نخست شاید بیمسئولیتی و شور و شر پسرانه را بتوان عامل این حرکت برشمرد و به نصیحتشان نشست که غیرتتان کجاست و... اما به نظر میرسد طراحان کارزار با چنین خلاقیتی اصل موضوع سربازی را در کانون توجه افکار عمومی قرار دادهاند تا درخواست حذف سربازی اجباری را پررنگ کنند.
سربازی در ایران در آستانه ۱۰۰سالگی قرار دارد و با وجود همه مزایا و مواهبی که به ویژه در دوران دفاع مقدس نصیب کشور کرده است، مثل همه پدیدههای دیگر نیاز به آسیبشناسی و بازنگری بنیادین دارد. فرایندی که در بیشتر کشورها انجام شده و نتایج متنوعی در پی داشته است.گرچه سیاستگذاران کشور و نیروهای مسلح ما نیز تاکنون اقدامهایی در این زمینه داشتهاند، ولی نتیجه ملموس و قابل توجهی مشاهده نشده و دستکم تغییرات بنیادینی را شاهد نبودهایم. اما خدمت سربازی در جمهوری اسلامی ایران امری مقدس است و چنان اهمیتی داشته که در قانون اساسی کشور نیز بدان تصریح شده است. چگونه میتوان از حذف یا تغییر و تحول چنین پدیدهای سخن گفت؟
از نظر قانونی چنان که از قانون اساسی برمیآید، حذف این پدیده موضوع سادهای نیست و بدون تغییر در قانون اساسی حاصل نمیشود. اما کیفیت اجرای آن که در قوانین و مقررات عادی مشخص میشود، قابل تغییر و اصلاح است؛ چرا که هدف مصرح در قانون اساسی، یعنی «آموزش نظامی به منظور توانایی دائمی همه افراد در دفاع مسلحانه از کشور» با روش اجرای فعلی خدمت سربازی محل تردید است.پیشرفتهای سریع تسلیحاتی و تغییرات دائمی ابزارهای دفاعی، کارآمدی آموزشهای نظامی متمرکز را زیر سؤال میبرد و از سوی دیگر فاصله زمانی میان آموزش نظامی و کاربرد احتمالی آن در میدان، اثربخشی آن را با چالش مواجه میکند. برای مثال چه بسا حذف دوره متمرکز خدمت بلندمدت و توزیع آن در آموزشهای نظامی کوتاهمدت با تکیه بر پایگاههای بسیج، نتیجهبخشتر باشد. نظیر آنچه سالهاست در سوئیس به اجرا درآمده و ضمن ایجاد بزرگترین نیروی شبهنظامی جهان، این کشور را در قلب اروپا از خطر جنگ جهانی نیز مصون نگاه داشت.
وقتی از خدمت «مقدس» سربازی سخن گفته میشود، نباید تقدس آن را به شکل فعلی خدمت سربازی فروکاست؛ ساختاری که ناپلئون ۲۳۰ سال پیش بنا نهاد و ۱۰۰ سال پیش توسط رضاخان در ایران اجباری شد و در دورههایی مورد خرید و فروش هم قرار گرفت! آنچه تقدس دارد اصل دفاع از کشور و خدمت به مردم است که در هر عرصهای امکان تحقق دارد و البته خدمت نظامی که مستلزم سربازی و جانبازی در این راه است، در صدر آنها قرار میگیرد.
اما دورههای تاریخی اقتضائات خاص خود را دارد و اینک که درگیر جنگ تمامعیار اقتصادی هستیم و عرصه نظامی نیز بهصورت تخصصی توسط دو واحد عظیم نظامی، ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مدیریت میشود، ممکن است نبرد در صحنههای علمی و اقتصادی اولویت بیشتری بیابد.
از سوی دیگر بحران ازدواج و جمعیت، ضرورت بازنگری در امری که موجب اخلال در زیست شغلی، خانوادگی و حتی جنسی جوانان میشود و سالانه زندگی صدها هزار ایرانی را در اوج دوره جوانی و شکوفایی درگیر خود میکند را دوچندان میکند.
با توجه به تجربههای سایر کشورهای پیشرو در این زمینه و البته ناظر به ظرفیتهای بومی میتوان به بازنگری و تجدید نظر در روش اجرای خدمت سربازی با هدف بهینهسازی و بهرهوری حداکثری از آن رسید. امری که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب هم بوده است و به نظر میرسد سیاستگذاران کشور نیز به این ضرورت رسیدهاند.
به بهانه سربازی دختران
هفته گذشته کارزاری با عنوان «درخواست تصویب سربازی برای دختران» در فضای مجازی سروصدای زیادی به پا کرد و موافقتها و مخالفتهایی را برانگیخت. کارزاری که به یک باره داغ شد و تعداد امضاکنندگانش به رقم ۱۷۰ هزار نفر رسید.
صاحبخبر -
∎