برایش فرقی نمی‌کند سوز سرمای زمستان باشد یا چله گرم تابستان، هر صبح با لباسی ژولیده و چهره‌ای که فقر از آن هویداست با کیسه‌های بزرگی در دست، راهی خیابان‌های پرتردد شهر می‌شود، سر چهار راه توقف می‌کند، مدام چشمش به چراغ سه رنگ راهنمایی رانندگی است، تا رنگ قرمز چراغ روشن می‌شود، از جایش بلند می‌شود و به سمت ماشین‌ها حرکت می‌کند، در تک تک ماشین‌ها را می‌زند و با نگاهی معصوم از راننده‌ها می‌خواهد تا از او چیزی بخرند؛ برخی از رانندگان شیشه را پایین می‌کشند و می‌گویند نه! برخی دیگر بدون آن که حتی نگاهشان کنند آن‌ها را نادیده می‌گیرند و عده‌ای بدون آنکه کلامی با آن‌ها سخن بگویند، پولی کف دستشان می‌گذارند و جعبه‌ای دستمال از آن‌ها خریداری می‌کنند.
گاهی چراغ قرمز، سبز می‌شود اما کسی از او خرید نمی‌کند، ناامید از عالم و آدم اما محکوم به صبر در بین ازدحام دود و دم ماشین‌ها روی جدول می‌نشیند و مات و مبهوت تردد عابرها و ماشین‌ها را نظاره می‌کند.
ساعاتی از روز را که باید سر کلاس درس و در میان هیاهوی بازی بچه‌ها سپری کند، در سر چهار راه‌ها و در میان ازدحام شهر برای درآوردن لقمه‌ای نان سپری می‌کند، خیابان‌هایی که برای آنان نه یک خیابان که به مکانی برای بقا تبدیل شده است.
هر روز آن‌ها را در معابر عمومی، سر چهار راه‌ها، در پشت چراغ قرمز و یا در میان ترافیک سنگین خودروها می‌بینیم، کودکان کاری که زور آن‌ها به سنگینی بار زندگی نمی‌چربد.
سن و سالی ندارند، اغلب در میانه ازدحام ماشین‌ها و پشت چراغ قرمز و یا در ترافیک می‌توان آن‌ها را یافت، کودکان معصومی که دستمال و بسته‌های فال در دستشان و تلاش و تقلای آنان برای پاک کردن شیشه ماشین‌ها گویای ماجراست، کودکانی که برای یافتن لقمه‌ای نان راهی خیابان‌ها شده‌اند.
اغلب این کودکان با خانواده زندگی می‌کنند اما به دلیل فقر، اعتیاد پدر، بیماری سخت مادر، نداشتن پدر و هزاران دلیل دیگر بە کودکانی تبدیل می‌شوند کە در اوج کودکی برای یافتن تکەای نان راهی خیابان و مرد خانوادە می‌شوند.
اگرچه گفته می‌شود کە وضعیت استان کردستان بە لحاظ پدیده کودکان کار نسبت به سایر استان‌های کشور مطلوب‌تر است، اما کودکان کار به یکی از مسائل اجتماعی مهم استان تبدیل شده است.
کودکان کار در کارگاه‌ها بیشتر در معرض آسیب‌های روحی روانی قرار دارند
مدیرکل بهزیستی کردستان گفت: کودکان کار بە کودکان زیر ۱۷ سال گفتە می‌شود که بخش عمدەای از شبانەروز خود را بە دلیل مسائل معیشتی، فقر، اعتیاد والدین و یا هزاران دلیل دیگر در خیابان‌ها سپری می‌کنند و ما این کودکان را بە عنوان کودکان کار در جامعە قلمداد می‌کنیم.
حسین رسولی اظهار کرد: کودکان کار معمولا در معرض آسیب‌های روحی روانی قرار دارند و از تحصیلات و رفتن بە مدرسه محروم هستند و خطرات متعددی سرنوشت این کودکان را تهدید می‌کند، لذا می‌بایست این کودکان بە جای انجام کارهای سخت، کودکی خود را سپری کنند.
وی عنوان کرد: معمولا کودکان کار تنها کودکان کف خیابان نیستند، خیلی از کودکان کار در اماکن و زیرزمینی‌ها و فضاهایی کار می‌کنند که در معرض دید مردم قرار ندارند و بیشترین نگرانی ما در خصوص کودکان کار مربوط بە این کودکان است.
مدیرکل بهزیستی کردستان افزود: بچه‌های کف خیابان بە دلیل اینکە ناظرهای عمومی دارند و در معرض دید عموم مردم قرار دارند بیشتر در معرض آسیب‌های جسمی و روانی و آن‌هایی کە در غیاب و در عدم انظار عموم هستند بیشتر در معرض خطر روحی و روانی و آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.
۹۰ درصد کودکان کار در استان دارای خانوادە هستند
رسولی ادامە داد: ۹۰ درصد کودکان کار دارای والدین هستند، اما با مشکلاتی همچون آسیب‌های اجتماعی، حاشیە نشینی، فقر، بیکاری، مسائل اقتصادی و معیشتی، اعتیاد و خشونت بە عنوان بیشترین فراوانی در خانوادەها مواجه هستند.
وی افزود: سوء تغذیە یکی از مشکلاتی است که کودکان کار با آن مواجه هستند وقتی کە فرد از همان سن کودکی وارد بازار کسب و کار و خیابان می‌شود، معمولا توجه خاصی بە مسائل ذهنی و جسمی و روانی آنان نمی‌شود و از همان ابتدا دچار مشکلات جسمی-حرکتی می‌شوند و این مهم در بزرگسالی نمود بیشتری پیدا خواهد کرد.
رسولی بیان کرد: بە لحاظ رشدی نیز وقتی فرد وارد دورە جدیدی از زندگی خود می‌شود بە جهت عدم آمادە سازی و عدم کسب مهارت‌های زندگی و هم به لحاظ کسب و کار و هم بە لحاظ شرایط زندگی در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.
ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مسالە
وی اضافە کرد: مسائل معیشتی و اقتصادی از چالش‌های مهم کودکان کار است و عمدتا بە دلیل عدم نان‌آور موثر در خانواده و ناتوانی پدر و مادر یا یکی از والدین، این کودکان مجبور هستند با رویکرد تامین درآمد و کمک خرج خانواده وارد خیابان شوند.
مدیرکل بهزیستی استان کردستان به چالش‌های فرهنگی کودکان کار اشاره کرد و افزود: برخی از خانوادەها نیز ممکن است که مشکل اقتصادی نداشتە باشند، اما باور این خانوادەها بە کار کردن کودکان در سنین بسیار پایین است و اعتقاد آن‌ها بر این است کە بایستی کودک در همان سن کودکی وارد بازار کار شود کە این مهم کودک را در معرض مخاطرات جدی قرار می‌دهد.
رسولی همچنین به چالش‌های اجتماعی کودکان کار اشاره و بیان کرد: عدم تشویق کودک بە تحصیل و ادامە تحصیل در خانواده یکی از چالش‌های اجتماعی پیش روی کودکان کار در جامعە است و این کودکان بیشتر در معرض اعتیاد هستند، زیرا ارتباط این کودکان با افراد دچار اعتیاد و افراد ناباب بیشتر می‌شود و درگیری این کودکان با سوءاستفادە‌های جنسی کودکان نیز بیشتر است.
این مقام مسئول در ادامه به چالش‌های روحی روانی کودکان کار پرداخت و گفت: از آنجایی که محیط خانه و خانواده برخی از کودکان کار محیط ناامنی است، لذا کودک تمایل بیشتری بە وقت گذرانی و ارتباطات بیرون از خانوادە دارد کە عواقب آن بە مراتب بیشتر است.
شناسایی ۱۳۵ کودک کار در کردستان
رسولی در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۱۳۵ کودک کار در استان کردستان شناسایی شده است.
مدیرکل بهزیستی کردستان تصریح کرد: در حال حاضر در سطح استان کردستان بیشترین جامعه کودکان کار را در سنندج، مریوان و دهگلان داریم کە ۹۳ نفر از ۱۳۵ نفری که تحت پوشش برنامه ما هستند در شهر سنندج شناسایی و از طرح مراکز حمایتی و آموزشی کودک و خانوادە بهزیستی این کودکان کار در شهر سنندج از خدمات حمایتی، مالی، آموزشی و توانمندسازی بهرەمند هستند.
اعتیاد والدین بیشترین دلیل فراوانی افزایش پدیدە کودکان کار در کردستان
رسولی اظهار کرد: بیشترین دلایل فراوانی این کودکان طلاق والدین شامل ۱۵ مورد، اعتیاد والدین ۳۴ مورد، زندانی بودن والدین ۵ نفر و بی‌سرپرست بودن کودک یک نفر، بدسرپرستی ۲۱ مورد، فوت والدین ۹ مورد است.
وی عنوان کرد: خوشبختانە بحث کودکان کار در بسیاری از شهرستان‌های استان وجود ندارد، اما مواردی که ما بتوانیم اسم کودک کار و کودکان خیابانی را برای آن‌ها متصور شویم، ۱۳۵ مورد در کل استان کردستان است که از خدمات سازمان بهزیستی بهرەمند می‌شوند.
رسولی اضافە کرد: موارد شناسایی شده از کودکان کار مواردی است که بە صورت مکرر در خیابان‌ها حضور پیدا کردە و شناسایی شدەاند، لذا بیشتر کودکان کار در کارگاەهای زیرزمینی، باربری‌ها، نجاری‌ها، مکانیکی‌ها و سایر موارد مشغول به کار هستند و بیشترین نگرانی ما مربوط بە این بخش از کودکان کار است.
وی افزود: یکی از درخواست‌های ما از وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی دستور منع بکارگیری کودکان زیر ۱٨ سال به عنوان مشاغل سخت است کە می‌تواند این کودکان را در معرض آسیب‌های جسمی و روحی و روانی قرار دهد.
برنامه‌های حمایتی و اقدامات بهزیستی
رسولی بیان کرد: بسیاری از کودکان کار شناسایی شده در مرکز نگهداری موقت بە مدت ۲۰ روز در مراکز نگهداری و بعد از این مدت سازمان بهزیستی با این کودکان و خانوادەهای آنان ارتباط برقرار می‌کند و اگر شرایط پیوند و بازگشت کودک بە خانوادە داشتە باشد، بە خانوادەهای خود بازگرداندە می‌شود در غیر این صورت این کودکان به مراکز نگهداری شبانەروزی منتقل و تا سن ۱٨ سالگی نگهداری می‌شوند.
وی اضافه کرد: بهزیستی در بحث کودکان کار اقدامات متعددی را همچون ایجاد مراکز روزانە حمایتی، مراکز نگهدای از کودکان کار بە صورت موقتی و ایجاد ۱۴ خانە شبانەروزی نگهداری از کودکان شیرخوار تا ۱٨ سالگی انجام دادە است.
مدیرکل بهزیستی کردستان خاطرنشان کرد: کودکان کار شناسایی شدە بە سازمان بهزیستی استان کردستان بە صورت گشت زنی، خود معرف و معرفی از سایر ارگان‌ها هستند.
رسولی در پایان یادآور شد: یکی از اهداف اصلی مراکز حمایتی بهزیستی در رابطە با کودکان کار، بحث آموزش، برگزاری کلاس‌های تقویتی برای این کودکان، کمک‌های نقدی و غیرنقدی و تامین هزینەهای تحصیلی مربوط بە این کودکان است.
انتهای پیام