به گزارش ایرنا، گمرکات و بازارچه‌های مرزی همواره به‌عنوان یکی از موتورهای محرک اقتصاد کشورها شناخته می‌شوند، این گذرگاه‌های تجاری نه‌تنها تسهیل‌کننده صادرات و واردات هستند، بلکه زمینه‌ساز رشد اقتصادی، رونق کسب‌وکارهای محلی، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاری و تقویت روابط بین‌المللی نیز محسوب می‌شوند و در دنیای امروز، کشورهایی که به‌خوبی از ظرفیت‌های مرزی خود بهره‌برداری کرده‌اند، توانسته‌اند جایگاه اقتصادی برتری در عرصه بین‌المللی کسب کنند.
مرز رسمی ریمدان به دلیل موقعیت راهبردی و ارتباط مستقیم با بنادر مهم پاکستان از جمله گوادر و کراچی، ظرفیت ویژه‌ای برای افزایش صادرات، تسهیل واردات و جذب گردشگران خارجی دارد
اهمیت مرزهای تجاری ایران در شرایطی که کشور با تحریم‌های اقتصادی مواجه است، بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است؛ در چنین شرایطی، گمرکات مرزی نقش حیاتی در دور زدن تحریم‌ها، ایجاد مسیرهای جایگزین برای واردات و صادرات و حفظ ارتباط تجاری با کشورهای همسایه ایفا می‌کنند و بسیاری از تجارت‌های کوچک و متوسط در استان‌های مرزی به‌طور مستقیم وابسته به بازارچه‌های مرزی و گمرکات رسمی هستند و رونق این مناطق، به‌طور مستقیم معیشت هزاران نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بازارچه‌های مرزی به‌عنوان یکی از سازوکارهای نوین اقتصادی در مناطق مرزی ایران ایجاد شدند تا علاوه بر توسعه تجارت منطقه‌ای، از مهاجرت مرزنشینان به شهرهای مرکزی جلوگیری کرده و چرخه اقتصادی محلی را تقویت کنند؛ این بازارچه‌ها امکان تجارت مستقیم بین تجار ایرانی و کشورهای همسایه را فراهم کرده و به‌عنوان پل ارتباطی بین تولیدکنندگان داخلی و بازارهای خارجی عمل می‌کنند.
سیستان و بلوچستان با دارا بودن بیشترین مرز مشترک با پاکستان و افغانستان، یکی از حساس‌ترین و مهمترین مناطق مرزی کشور محسوب می‌شود که همواره در کانون توجه سیاست‌های اقتصادی و امنیتی قرار دارد؛ این استان دارای چندین گذرگاه رسمی و بازارچه مرزی از جمله میرجاوه، پیشین، کوهک، گمشاد، میلک و ریمدان است که هرکدام نقشی کلیدی در تجارت خارجی ایران دارند.
در میان این گذرگاه‌ها، مرز رسمی ریمدان به دلیل موقعیت استراتژیک و ارتباط مستقیم با بنادر مهم پاکستان از جمله گوادر و کراچی، ظرفیت ویژه‌ای برای افزایش صادرات، تسهیل واردات و جذب گردشگران خارجی دارد، این مرز که از سال ۱۳۸۷ به‌عنوان بازارچه مرزی و از آذر ۱۳۹۹ به‌عنوان مرز رسمی فعالیت خود را آغاز کرده، در سال‌های اخیر به یکی از مهمترین محورهای توسعه اقتصادی و تجاری شرق کشور تبدیل شده است.
ریمدان؛ کانون طلایی تجارت با آسیای شرقی
ریمدان با قرارگیری در انتهای بزرگراه ساحلی مَکُران پاکستان در ۱۲۰ کیلومتری چابهار و فاصله ۷۰ کیلومتری تا بندر گوادر پاکستان، یکی از مهمترین نقاط اتصال ایران به بازارهای پاکستان، هند و چین است و این موقعیت ویژه باعث شده که این گذرگاه نقشی محوری در دور زدن تحریم‌ها و افزایش تعاملات تجاری با همسایگان شرقی ایفا کند.
ارتقای این گذرگاه از بازارچه مرزی به مرز رسمی در سال ۱۳۹۹، تحولی اساسی در توسعه تجارت، حمل‌ونقل و ورود گردشگران خارجی ایجاد کرده اما با این وجود، تحقق کامل ظرفیت‌های این مرز استراتژیک، نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گمرکی، حمل‌ونقل و تقویت نیروی انسانی است.
با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، تجارت از این مرز همچنان روندی رو به رشد داشته و طی ۱۱ ماه سالجاری، واردات از مرز ریمدان با رشد ۱۰۰ درصدی به ۱۹ هزار و ۱۵ تن کالا به ارزش ۱۰۱ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار رسیده که این آمار نشان‌دهنده اهمیت این مرز در تامین نیازهای وارداتی کشور و ایجاد مسیرهای جایگزین تجاری در شرایط تحریمی است.
از سوی دیگر، واردات بازارچه ریمدان در همین مدت پنج هزار و ۱۸۳ تن کالا به ارزش ۱۵ میلیون و ۱۱۴ هزار دلار بوده که کاهش ۳۰ درصدی از نظر وزنی و ۱۴ درصدی از نظر ارزشی را نشان می‌دهد. صادرات از بازارچه نیز ۱۹۵ تن به ارزش ۸۶ هزار و ۳۵۸ دلار ثبت شده که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای تقویت صادرات از این مسیر است.
افزایش گردشگران خارجی و رونق اقتصادی در ریمدان
یکی از ابعاد مغفول مانده در توسعه این مرز؛ گردشگری بین‌المللی است که با توجه به نزدیکی سیستان و بلوچستان به پاکستان و هند، این منطقه ظرفیت بالایی در جذب گردشگران مذهبی، فرهنگی و تجاری دارد.
ریمدان یکی از مسیرهای اصلی ورود زائران پاکستانی به ایران محسوب می‌شود؛ در ایام اربعین حسینی سالجاری، بیش از ۲۹ هزار و ۲۹۵ زائر از این گذرگاه وارد کشور شدند که نشان‌دهنده ظرفیت بالای آن در خدمات مسافری و مذهبی دارد و اگر زیرساخت‌های گردشگری در این منطقه توسعه یابد، ریمدان می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین دروازه‌های ورود گردشگران خارجی به ایران تبدیل شود.
چالش‌ها و ضرورت توسعه زیرساخت‌ها
با وجود ظرفیت‌های عظیم، مرز ریمدان همچنان با چالش‌های زیرساختی روبه‌رو است که مهمترین مشکلات این مرز شامل؛ کمبود نیروی انسانی و تجهیزات گمرکی، عدم حضور کامل دستگاه‌های اجرایی و خدماتی هم‌جوار، فقدان امکانات استاندارد برای تسهیل ترانزیت، تجارت و نبود زیرساخت‌های مناسب برای پذیرش حجم بالای مسافران و زائران است.
قطعه منفصله منطقه آزاد چابهار در مرز ریمدان که ۶ هزار هکتار زمین برای توسعه تجاری و اقتصادی در آن مصوب شده، همچنان در انتظار اجرای طرح‌های زیرساختی است که اگر دولت و نهادهای مرتبط اقدام عاجلی برای توسعه این منطقه انجام دهند، ریمدان می‌تواند به یکی از قطب‌های بزرگ تجاری و مسافری جنوب شرق ایران تبدیل شود.
ریمدان، آینده تجارت ایران در جنوب شرق
مرز ریمدان با موقعیت راهبردی و ظرفیت‌های تجاری گسترده، می‌تواند در آینده به هاب ترانزیتی ایران و جنوب آسیا تبدیل شود که برای تحقق این هدف، لازم است که زیرساخت‌های حمل‌ونقل، گمرکی و گردشگری تقویت شده و روند سرمایه‌گذاری در این منطقه سرعت گیرد.
همسایگان ایران با سرعت در حال توسعه تجارت خود هستند و اگر ایران زیرساخت‌های ریمدان را متناسب با این تحولات ارتقا ندهد، ممکن است فرصت‌های طلایی تجارت بین‌المللی را از دست دهد. توسعه این مرز، نه تنها فشارهای ناشی از تحریم‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه زمینه‌ساز رشد اقتصادی، افزایش صادرات و جذب گردشگران خارجی خواهد بود.
ریمدان دروازه‌ای طلایی برای آینده تجارت ایران است و اگر توسعه آن به‌درستی مدیریت شود، این گذرگاه می‌تواند نقش کلیدی در اقتصاد ملی و منطقه‌ای ایفا کند
ریمدان دروازه‌ای طلایی برای آینده تجارت ایران است و اگر توسعه آن به‌درستی مدیریت شود، این گذرگاه می‌تواند نقش کلیدی در اقتصاد ملی و منطقه‌ای ایفا کند.
امروزه اقتصاددانان از بازارچه‌های مرزی همچون موتور محرکه‌ای برای توسعه یاد می‌کنند که تاسیس و ایجاد این بازارچه‌ها به عنوان راهکاری مطلوب جهت رفع شکاف مناطق مرکزی و مرزی و برون رفت از بحران های اقتصادی و اجتماعی کنونی مرزنشینان مورد استقبال بسیاری از برنامه ریزان توسعه قرار گرفته است.
فعالیت و رونق این بازارچه‌ها موجب روی آوردن مردم به فعالیت‌های سالم اقتصادی و دور شدن از مشاغل کاذب و غیرقانونی همچون قاچاق کالا و مواد مخدرمی‌شود از طرفی، فعالیت این بازارچه‌ها زمینه بیش از پیش ارتباطات دوسویه مرز را فراهم می‌کند تا همکاری‌های بین المللی شکل گیرد.
مرزی بودن سیستان و بلوچستان در حالی یک ظرفیت بی نظیری در این استان پهناور برای توسعه صادرات و رونق اقتصاد است که تنها راه عدم وابستگی به بیگانگان تولید ثروت و استفاده از ظرفیت‌ها به شمار می‌رود.
بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان به‌عنوان پل طلایی به سوی تجارت بین‌المللی توانسته‌اند در کوتاه‌مدت دستاوردهای قابل توجهی در زمینه صادرات و تقویت روابط تجاری با کشورهای همسایه داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان؛ پل طلایی به سوی تجارت بین‌المللی
فرصتی بی نظیر برای صادرات؛ بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان راهکار رونق اقتصاد
صادرات از بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان به ۱۰۰ هزار دستگاه تریلی رسید
صادرات ۳۵۶ میلیون دلار کالا از گمرکات سیستان و بلوچستان
ناظر گمرکات سیستان و بلوچستان گفت: یک میلیون و ۸۶۰ هزار تن کالا به ارزش ۳۵۶ میلیون و ۴۷ هزار دلار در ۱۱ ماه امسال از طریق گمرکات استان صادر شده است.
محمدعلی خاشی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در این مدت صادرات گمرکات سیستان و بلوچستان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی هفت درصد کاهش و از لحاظ ارزش ۲ درصد افزایش داشته است.
وی افزود: عمده اقلام صادراتی از سیستان و بلوچستان کلینکر، سیمان، زغال سنگ حرارتی، نخود خام، میوه و سایر محصولات کشاورزی بوده است.
ناظر گمرکات سیستان و بلوچستان در خصوص کشورهای مقصد صادراتی، بیان کرد: پاکستان با ۲۴۵ میلیون دلار، افغانستان با ۳۱ میلیون دلار، چین با ۲۶ میلیون دلار و هند با ۲۵ میلیون دلار مهمترین مقاصد صادراتی کالاهای استان بوده‌اند.
وی در خصوص واردات از طریق گمرکات سیستان و بلوچستان گفت: در ۱۱ ماه سالجاری، ۲ میلیارد دلار کالا به وزن یک میلیون و ۳۷۸ هزار تن از طریق گمرکات استان وارد شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ ارزش ۲۳ درصد افزایش و از نظر وزنی ۱۴ درصد کاهش داشته است.
خاشی مهمترین کالاهای وارداتی گمرکات سیستان و بلوچستان را برنج، گندم، ذرت دامی، کنجد، دام زنده، گوشت، انبه، پارچه و لاستیک اتومبیل برشمرد و افزود: در این مدت، چین با ۶۲۱ میلیون دلار، پاکستان با ۴۴۵ میلیون دلار، هند با ۲۹۰ میلیون دلار، روسیه با ۱۱۲ میلیون دلار و امارات متحده عربی با ۷۱ میلیون دلار به ترتیب پنج کشور برتر واردات به گمرکات استان بوده‌اند.
رکورد شکنی تجارت در بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان
مدیر بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه با رونق تجارت در بخش حمل و نقل کالا در مرزهای استان رکورد شکنی و افتخارآفرینی شده است، گفت: صادرات از بازارچه‌های مرزی به بیش از ۱۲۴ هزار کشنده و حدود ۱۶ هزار وانت به وزن حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن رسید.
مبین علی میر اظهار کرد: حدود ۹۴ هزار راس دام و لاشه وارد کشور شده که نقش بسزایی در تامین گوشت کشور داشته و تعداد تردد انجام شده به بازارچه‌ها به بیش از ۲۸۵ هزار تردد رسیده است.
وی افزود: واردات به روش کولبری به بیش از هفت میلیون دلار رسید و در حوزه تجارت نیز علاوه بر کشورهای افغانستان، پاکستان، ازبکستان، ترکمنستان، امارات و تعدادی محموله نیز به مقصد میلک از کشور چین و سایر کشورها ترانزیت شده است.
مدیر بازارچه‌های مرزی سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: مرحله سوم پرداخت سود حاصله برای حدود ۶ هزار خانوار مرزنشین استان تا پایان اسفندماه جاری واریز خواهد شد.
وی ادامه داد: بازارچه‌های مرزی با داشتن حداقل نیرو و امکانات به قطب تجاری و اقتصادی در سطح سیستان و بلوچستان و کشور مبدل شده است.