به گزارش خبرگزاری آنا، سواد علمی مفهوم با سابقه‌ای است و علاوه بر حوزه آموزش علوم در حوزه ارتباطات علم و سیاستگذاری علم و فناوری نیز موضوع مهمی به شمار می‌رود. اهمیت سواد علمی از اینجا ناشی می‌شود که جوامع امروزی هر چه بیشتر علمی و فناورانه می‌شوند و علم و فناوری در همه ابعاد زندگی از خوردن تا اوقات فراغت و تا اشتغال و دیپلماسی را دربرگرفته است.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «اندازه گیری سواد علمی ایرانیان در دو بعد شناختی و رفتاری» به این موضوع پرداخته‌اند که شهروندان باید واجد سواد علمی باشند و سواد علمی وضعیت و سطح دانش علمی در مواضع مختلف زندگی انسان را نشان می‌دهد. این پژوهش قصد دارد تا سواد علمی شهروندان بالای ۱۸ سال ایرانی را که به اینترنت دسترسی دارند و واجد پست الکترونیکی هستند، مطالعه کند.
* مفهوم سواد علمی
به زعم این پژوهش سواد علمی به معنی درک مفاهیم، به کار بستن آنها در روند زندگی، تصمیم‌گیری شخصی، امور شهروندی و بهره‌وری اقتصادی است. تفکر و مهارت کاربرد سواد علمی، توانایی بشر برای زندگی در جهان پیچیده و با فناوری‌های پیشرونده امروزی محسوب می‌شوند و نرخ سواد یکی از شاخص‌های اصلی توسعه در هر کشوری محسوب می‌شود.
محتوای علمی در رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در افزایش سواد علمی کارکردی دارد
در این پژوهش آمده است که پیشرفت اقتصادی ناشی از رشد فناوری‌ها و فناورانه شدن محیط زندگی نیز موجب اهمیت یافتن سواد علمی به عنوان یک ویژگی مهم شهروندی شده است. به ویژه آنکه مشاغل جدید نیاز به نیروی کار فنی و شهروندانی با سواد علمی را پدید آورده است.
* سواد علمی ایرانیان
در این پژوهش آمده است که سواد علمی اسمی و کارکردی پاسخ‌دهندگان که کل جامعه ایرانیان واجد دسترسی به اینترنت را دربرمی‌گرفت و اغلب آنها واجد تحصیلات دانشگاهی بودند، بالاتر از حد متوسط است.
به زعم این پژوهش گسترش تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، و توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات را می‌توان از دلایل این
وضعیت برشمرد.
تمرکز مطالعه سواد علمی در این پژوهش بر دانسته‌های علمی مخاطبان نشان می‌دهد که وضعیت محفوظات علمی ایرانیان در سطح مطلوبی است، ولی مطالعات پیشین نشان داده‌اند که سواد علمی اسمی نقش کمی در چگونگی فهم و تصمیم‌گیری‌های افراد دارد و در امور زندگی به کار گرفته نمی‌شود.
از این‌رو، برای فهم رابطه میان میزان سواد علمی و میزان به‌کارگیری علم در وضعیت‌های مختلف زندگی روزمره ایرانیان لازم است تا مطالعات بیشتری انجام شوند. همچنین لازم است در مطالعات بعدی، سطوح بیشتری از سواد علمی نیز مطالعه شوند. در واقع تنها بخش کمی از چگونگی شکل گرفتن عقاید و نظرات مردم درباره موضوعات علمی به کمبود اطلاعات مربوط است.
این پژوهش در مقایسه با مطالعاتی که یک دهه پیش انجام شده‌اند، پیشرفت چشمگیری در سطح سواد پاسخگویان در بعد شناختی نشان می‌دهد و در بعد رفتاری و کارکردی هم ویژگی‌های جالب توجهی را برملا می‌سازد. اما نداشتن اطلاعات مستمر، امکان شناسایی و تحلیل تغییرات در میزان سواد علمی و چرایی و چگونگی آن را ناممکن ساخته است.
در پایان این پژوهش با توجه به این موضوع و سایر یافته‌ها، سه راهبرد سیاستی می‌توان ارائه کرد:.
- لازم است پرسشنامه معتبر بومی برای اندازه‌گیری ابعاد مختلف سواد علمی ایرانیان تدوین شود، مطالعاتی که تاکنون انجام شده از پرسشنامه‌های متفاوتی استفاده کرده‌اند؛
- از بعد اخلاقی به افزایش سواد علمی عموم از منظر حقوق شهروندی توجه شود؛
- با توجه به نقش منابع اطالعاتی مختلف در افزایش سواد علمی.
به ویژه در سطح اسمی و کارکردی، پیشنهاد راهبردی دیگر این پژوهش تولید محتوای علمی متنوع و متناسب است. پیشنهاد می‌شود که صنایع خلاق و شرکت‌های دانش‌بنیان در این راستا حمایت و تقویت شوند.
در پایان این پژوهش به عنوان جمع‌بندی آمده است که محتوای علمی در رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در افزایش سواد علمی کارکردی دارد و پیشنهاد می‌کند که سیاست‌گذاران و نهاد‌های مرتبط از نتایج این پژوهش استفاده کنند و پیمایش‌های منظمی برای اندازه گیری سواد علمی ایرانیان را برنامه ریزی کنند.
این پژوهش به کوشش اکرم قدیمی (دانشیار علوم سیاسی گروه مطالعات آینده علم و فناوری مؤسسه تحقیقات سیاست علمی کشور) و سیده زهرا اجاق (دانشیار ارتباطات اجتماعی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات) انجام شده است.
انتهای پیام/