به گزارش سیاست خارجی ایرنا، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه هفته گذشته (۷ اسفند) در سفری یک روزه به تهران، مهمان «سیدعباس عراقچی» همتای ایرانی خود بود. دیپلمات شماره یک روسیه پس از دیدار با هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه و در حالی که گفته می شود سوریه از مهم ترین محورهای دیدار وزرای خارجه دو کشور در پشت درهای بسته بوده به تهران آمد. در تهران نیز سوریه در کنار سایر پرونده های مهم دوجانبه، چندجانبه و منطقه ای محور سخنان وزرای خارجه ایران و روسیه بود.
سیدعباس عراقچی در نشست خبری با سرگئی لاوروف با اشاره به اینکه سوریه یکی از محورهای رایزنی های دو وزیر بوده گفت: «مواضع ما در خصوص سوریه بسیار نزدیک است. جمهوری اسلامی ایران خواهان ثبات، آرامش، حفظ وحدت سرزمینی، حفظ تمامیت ارضی و پیشرفت سوریه براساس خواست مردم است. ما از صلح و ثبات در این کشور پشتیبانی خواهیم کرد.»
وزیر خارجه روسیه نیز در این نشست خبری درباره مسائل داخلی سوریه و نقش کشورهای منطقه گفت: «بدون مشارکت کشورهایی مانند روسیه، ایران و چین، حل این مسائل امکان‌پذیر نیست. فشار و ایجاد نزاع از خارج از کشور در منطقه غیرقابل قبول است، موضوعی که ما در بهار عربی شاهد آن بودیم. امیدواریم که مشکلات این منطقه بر اساس تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل حل و فصل شود. در زمینه مسائل سوریه و لبنان نیز باید تصمیمات سازمان ملل به مرحله اجرا درآید.»
شاید یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مطرح در سطح رسانه ای پس از تحولات رخ داده در سوریه و روی کار آمدن دولت جدید این باشد که آیا ایران به سوریه بازمی‌گردد و این بازگشت چه مختصاتی خواهد داشت؟
«نعمت‌الله ایزدی» دیپلمات و سفیر سابق ایران در روسیه در پاسخ به پرسش ایرنا درباره جنس همکاری ایران و روسیه در سوریه گفت: با روی کار آمدن حکومت جدید در سوریه هم ایران و هم روسیه دچار چالش‌هایی شدند و بنابراین هر دو در تلاش هستند که جایگاه قبلی خود را به هر میزانی که بتوانند به دست آورند از این رو امکان تعریف همکاری جدید در چنین موقعیتی که فضا در سوریه به دلیل حضور بازیگران دیگر هم تنگ شده، سخت به نظر می‌رسد. حضور ترکیه، کشورهای عربی و حتی حضور تدریجی آمریکا شرایط همکاری را چندان آسان نشان نمی‌دهد.
وی ادامه داد: واقعیت آن است که ایران و روسیه پیش از رویدادهای اخیر سوریه هم به نوعی در یک رقابت نانوشته‌ای قرار داشتند و معتقدم این وضعیت در حال حاضر هم تغییر چندانی نکرده است.
با روی کار آمدن حکومت جدید در سوریه هم ایران و هم روسیه دچار چالش‌هایی شدند و بنابراین هر دو در تلاش هستند که جایگاه قبلی خود را به هر میزانی که بتوانند به دست آورند از این رو امکان تعریف همکاری جدید در چنین موقعیتی که فضا در سوریه به دلیل حضور بازیگران دیگر هم تنگ شده، سخت به نظر می‌رسد. حضور ترکیه، کشورهای عربی و حتی حضور تدریجی آمریکا شرایط همکاری را چندان آسان نشان نمی‌دهد.سفیر پیشین ایران در روسیه با اشاره به اینکه روسیه ارتباط با دولت جدید سوریه را آغاز کرده، گفت: با توجه به سابقه طولانی‌تر حضور روسیه در سوریه و آغاز این ارتباط ایران و روسیه برای به دست آوردن جایگاه سابق خود می‌توانند در حد رایزنی و مشورت همکاری کنند. روسیه در حوزه‌هایی که با ایران رقابت مشترک و تعارض منافع دارد، چندان مایل به میانجیگری و واسطه‌گری نیست چون اگر قرار باشد ایران چیزی به دست آورد، روسیه احتمالا چیزی را از دست خواهد داد لذا من نمی‌توانم در حوزه‌هایی که دو طرف منافع مشترک دارند واسطه گری را متصور باشم.
«نعمت‌الله ایزدی» در پاسخ به این پرسش که آیا امکان تعریف مسکو به عنوان میانجی جدید در روابط ایران و آمریکا وجود دارد، گفت: روسیه منافع خاص خود را در منطقه پیش می‌برد و به نظر می‌رسد که مسکو بین ایران و آمریکا هم نخواهد توانست میانجیگری کند و من به این موضوع چندان خوشبین نیستم.
وی تصریح کرد: مسکو خود در حال حاضر مشکلات بسیاری با آمریکا مانند جنگ اوکراین دارد که نیازمند حل و فصل است و طبیعتاً اگر بخواهد در مسیر حل و فصل آن‌ها گام بردارد، نمی‌تواند واسطه متمرکزی برای ایران باشد و ممکن است تعارض منافع ایجاد شده؛ اجازه بی‌طرفی ندهد. در فرایند میانجیگری و واسطه‌گری شرط اصلی این است که واسطه بی‌طرف باشد و این درحالی است که ما منافع مشترک با روسیه داریم.
تحلیلگر مسائل بین‌الملل در ارزیابی آینده همکاری‌های روسیه با دیگر بازیگران زمین سوریه هم گفت: روسیه ظرفیت‌هایی دارد که می‌تواند مکمل ظرفیت‌های دیگران باشد و این نقش مکملی شامل ایران، ترکیه و حتی آمریکا است. روسیه پیش از حمله نظامی به اوکراین با اتحادیه اروپا و آمریکا روابط خوبی داشت. بنابراین همه کشورها از ظرفیت‌های یکدیگر در همه حوزه‌ها برای پیشبرد منافع خود استقبال می‌کنند.
ایزدی ادامه داد: ترکیه هم در جهت حفظ منافع خود و با توجه به روابط و سوابقی که روسیه در خاورمیانه دارد سعی دارد از این ظرفیت‌های مسکو استفاده کند و طبیعی است که در این زمینه هر دو کشور در یک چارچوب برد-برد عمل کنند. ظرفیت‌های روسیه کم نیست و می‌تواند با استفاده از آن‌ها با کشورها همکاری کند. ترکیه هم علیرغم برخی ناملایمات رابطه خوبی با روسیه دارد، مسکو سابقه دیرینه‌ای در خاورمیانه دارد که ترکیه ممکن است بتواند از آن استفاده کند.
وی درباره ادعاهای مطرح شده درباره توافقات میان روسیه و آمریکا بر سر ایران آن را در این مقطع جنگ رسانه‌ای توصیف و تصریح کرد: اگر مراقب منافع ملی خود نباشیم ممکن است آن‌ها قربانی منافع دیگران شوند. باید از ظرفیت‌های خود در روابط با روسیه استفاده و روابط خود را تقویت کنیم و هم با دیگر کشورها روابط خود را تثیبت کنیم که هیچ دولتی نتواند با منافع ایران بازی کند. در حال حاضر ایران در موقعیت ویژه‌ای قرار دارد که می‌تواند هم از ظرفیت‌های خود استفاده کند و هم اجازه ندهد هیچ طرفی مورد سوءاستفاده قرار گیرد. اما اگر از این ظرفیت‌ها درست استفاده نشود هر طرفی ممکن است از منافع ایران سوءاستفاده کند.