به گزارش خبرگزاری آنا، رویکرد کارآفرینی سازمانی، به‌عنوان راهبردی برای خلق ارزش‌های اقتصادی و فرااقتصادی، در حوزۀ آموزش عالی غیردولتیِ ایران از منظر نظری و عملی به‌شدت مغفول است. در دهه‌های اخیر، موضوع علم و تولیدات علم و فناوری اهمیت روزافزونی در نظام آموزش عالی کشور پیدا کرده است و مبنایی برای توسعه پایدار محسوب می‌شود.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «شناسایی موانع و راهکار‌های توسعه سرمایه علمی در میدان دانشگاهی/ از دیدگاه کنشگران دانشگاه شهید بهشتی» به این موضوع پرداخته‌اند که توسعه علم و فناوری از جمله موضوعاتی است که اهمیت روزافزون یافته و نقش اساسی و راهبردی در تکامل و پیشرفت جوامع مختلف دارد و همین نکته بر ضرورت جست‌وجوی عوامل تسهیل‌کننده و موانع بازدارنده رشد و توسعه علمی تأکید می‌کند.
* مفهوم توسعه
در این پژوهش آمده است که برنامه‌ریزی برای توسعه در کشور‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است و برنامه‌ریزان در آغاز، توسعه را همان رشد اقتصادی تلقی کردند و بر این باور بودند که تولید ناخالص ملی، مهمترین شاخص توسعه هر جامع‌های به‌شمار می‌رود.
به زعم این پژوهش با وجود این در دهه‌های ۱۹۹۰ نیز بحث‌های نوینی در خصوص شاخص‌های توسعه مطرح شد که توسعه پدیده‌ای صرفا اقتصادی نیست و ابعاد دیگری را دربرمی‌گیرد. در شکل زیر، روند پیشرفت مفهوم توسعه نشان داده شده است.
* توسعه علمی و ارکان آن
در این پژوهش آمده است که توسعه علمی عبارت است از رشد همراه با افزایش ظرفیت‌های علمی اعم از ظرفیت‌های فیزیکی، انسانی و اجتماعی هر چقدر از نظر علمی، دانش و دستاورد‌های یک کشور پیشرفت کند، میتواند در جهت توسعه علمی قدم بردارد و برای رسیدن به توسعه علمی باید زمینه‌های علمی فراهم شود.
* توسعه سرمایه علمی بر پایه صلاحیت و مهارت علمی
طبق نتایج این پژوهش، دانشگاه‌ها به عنوان موتور محرکه توسعه علمی و یکی از تأثیرگذارترین نهاد‌های پیشبرد علم، تحقیق و فناوری محسوب می‌شوند. از طرف دیگر، امروزه نهاد‌های دانشگاهی نقش به‌سزایی در تولید و توسعه سرمایه‌های علمی که خود مبنایی در جهت توسعه علم و فناوری هستند ایفا می‌کنند.
این پژوهش بیان می‌کند که در این میان، توجه به معنای چند مفهوم ضروری به نظر می‌رسد: اول، مفهوم توسعه و تفاوت آن با مفهوم رشد است؛ طبق مطالعات صورت‌گرفته در این پژوهشی تأکید دارد، در مفهوم رشد، بیشتر بر پارادایم‌های اقتصادی و کم حالیکه مفهوم توسعه به تغییر و دگرگونی اجتماعی اشاره می‌کند که میتواند به تحول و تکامل منجر شود؛ تغییراتی که در بافت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگ جوامع رخ می‌دهد و در جهت ارتقای سطح رفاه جامعه صورت می‌گیرد.
دومین مفهوم بااهمیت دیگر، مفهوم توسعه سرمایه علمی است. طبق این مفهوم، سرمایه علمی ترکیبی از تخصص‌های علمی، مهارت‌های اجتماعی و صلاحیت‌های حرفه‌ای است که انسان دانشگاهی در صورت دست نیافتن به آنها نمی‌تواند به مرجعیت و اقتدار علمی دست یابد.
به زعم این پژوهش توسعه سرمایه علمی بر پایه صلاحیت و مهارت علمی، ارزش افزوده‌های کسب و انتقال علم و اعتبار علمی در میان اجتماعات علمی به دست می‌آید و در اینجاست که مشخص می‌شود بین مشهور شدن از نظر علمی با فرهیختگی علمی تفاوت است.
* توسعه سرمایه علمی در میدان دانشگاهی
در ادامه این پژوهش آمده است که طبق دیدگاه کنشگران دانشگاه شهید بهشتی، قدرت و اعتبار کسبشده از طریق علم، مجموع شناخت ایجادشده توسط
کنشگران دانشگاهی، مرجعیت علمی کنشگران دخیل در میدان علمی و افتخار و اعتبار علمی افراد به عنوان سرمایه‌های علمی نامشهود و ناملموس در دانشگاه تعریف شده‌اند.
در این پژوهش آمده است که ایجاد و شکل‌گیری اعتبار غیرواقعی در فعالیت‌های علمی، حضور شبه‌علم در کنار علم ناب، شکل‌گیری علم دروغین، کاذب و صوری برای رفع و رجوع امور دانشگاهی، وجود نمادین و بدون تأثیر برخی افراد دارای نفوذ بر فعالیت‌های علمی، حمایت از برنامه‌های دارای بازده نمایشی به جای حل معضلات ساختاری مدیریتی دانشگاه و قدرت صوری و فاقد تأثیر اجتماعی برخی کنشگران، به عنوان عوامل بازدارنده توسعه سرمایه‌های علمی در دانشگاه شهید بهشتی شناسایی شده‌اند.
تحلیل اظهارات کنشگران دانشگاه شهید بهشتی، بیانگر آن است که ارج نهادن سرمایه‌های علمی در دانشگاه و توجه به نقش با اهمیت آنها در تربیت و شکوفایی سرمایه‌های علمی برای نسل‌های دانشگاهی تأثیر به‌سزایی دارد.
در پایان این پژوهش به عنوان جمع‌بندی آمده است که شناسایی قدرت‌های نفوذ مثبت در هر دانشکده برای هدایت فعالیت‌های علمی، استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های دانش‌آموختگان و کارکنان دانشگاهی در دانشگاه، معرفی افراد سرشناس و برجسته در جریانات و مناسبات علمی، برگزاری رویداد‌های ایده‌پردازی، حمایت از ایده‌های نو و کشف و بالفعل کردن استعداد‌های بالقوه، از جمله راهکار‌های توسعه سرمایه علمی در دانشگاه است.
این پژوهش به کوشش فاطمه نصراللهی‌نیا (استادیار مدیریت برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران) انجام شده است.
انتهای پیام/