جوان آنلاین: کمبود بلیت قطار در ایام پرتقاضا، به ویژه در فصول تعطیلات و سفر‌های نوروزی، یکی از مشکلاتی است که همواره برای مسافران و مسئولان حمل‌و‌نقل ریلی کشور ایجاد شده است.
در شرایط کنونی، بسیاری از مسافران با دشواری‌های زیادی در خرید بلیت قطار مواجهند و این مسئله به دلیل افزایش تقاضا و مشکلات فنی و سیستمی به چالشی بزرگ تبدیل شده است.
در این راستا جبارعلی ذاکری، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در نشست ستاد سفر‌های نوروزی در پاسخ به گلایه‌های عمومی از کمبود بلیت قطار به یک نکته مهم اشاره کرد: «برای ۲۵میلیون تقاضای ثبت شده در سامانه، تنها ۵/۱ میلیون فقره بلیت عرضه شده است.»
این اظهارنظر نشان‌دهنده ناترازی جدی میان میزان تقاضای مردم و تعداد بلیت‌هایی است که شرکت‌های ریلی می‌توانند در اختیار عموم قرار دهند.
با توجه به جمعیت بالای کشور و فصل‌های پرتقاضا مانند تعطیلات نوروز، تقاضای بلیت قطار به طور معمول از عرضه آن پیشی می‌گیرد، اما این مسئله به دلیل ناکارآمدی سیستم‌های فروش و وجود مشکلات فنی پیچیده‌تر شده است.
«ربات‌ها» دلیل اصلی کمبود بلیت
یکی از اصلی‌ترین علل کمبود بلیت قطار که از سوی مسئولان راه‌آهن اعلام شد، فعالیت ربات‌های اینترنتی است.
ذاکری اظهار کرد: «در این رابطه متوجه شدیم عده‌ای شبانه با فعال کردن ربات‌هایی نسبت به خرید بلیت اقدام می‌کنند.» این ربات‌ها که به طور خودکار و در سریع‌ترین زمان ممکن اقدام به خرید بلیت می‌کنند، باعث می‌شوند بسیاری از بلیت‌ها به جای دسترسی برای مسافران واقعی، از سوی این ربات‌ها خریداری شده و در نتیجه بلیت‌ها برای مسافران عادی در دسترس قرار نمی‌گیرد.
مسئولان راه‌آهن نیز برای مقابله با این مشکل اقداماتی را در دستور کار قرار داده‌اند. به عنوان مثال، مدیرعامل راه‌آهن به استفاده از سیستم «من ربات نیستم» اشاره کرد که به تازگی از سوی شرکت حمل‌و‌نقل ریلی رجا به منظور مقابله با فعالیت ربات‌ها در سیستم خرید بلیت قطار فعال شده است.
این سیستم شامل یک فرایند ساده «کپچا» است که برای خرید بلیت از کاربران می‌خواهد تأیید کنند که انسان هستند و نه ربات.
این اقدام به منظور کاهش فعالیت ربات‌ها و اختصاص بلیت‌ها به مسافران واقعی طراحی شده است.
چالش‌های موجود در سامانه‌های فروش آنلاین بلیت قطار
بزرگ‌ترین چالش در سیستم فروش بلیت قطار، نیاز به هماهنگی دقیق میان تقاضا و عرضه است.
سامانه‌های فروش بلیت آنلاین که ابتدا به منظور تسهیل خرید مسافران ایجاد شده‌اند، به دلیل حجم بالای تقاضا و رقابت‌های فشرده برای دسترسی به بلیت‌های پرتقاضا، عملکرد ضعیفی در ایام پیک سفر دارند.
این سامانه‌ها نمی‌توانند همزمان با تعداد بالای درخواست‌ها هماهنگ شوند و همین امر به مشکلاتی همچون از دست رفتن بلیت‌ها از سوی مسافران واقعی و تسلط ربات‌ها بر فرایند خرید منجر می‌شود.
با توجه به اینکه بخش زیادی از مردم ترجیح می‌دهند بلیت قطار خود را از طریق اینترنت خریداری کنند، مسئولان باید به توسعه و بهبود زیرساخت‌های فنی این سامانه‌ها توجه بیشتری داشته باشند.
توسعه سیستم‌های هوشمندتر، نظارت بیشتر بر فعالیت ربات‌ها و همچنین افزایش ظرفیت فروش بلیت در زمان‌های پرتقاضا می‌تواند کمک زیادی به حل این مشکل کند.
نیاز به توسعه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل ریلی
یکی دیگر از دلایل اصلی مشکلات مربوط به بلیت قطار، کمبود ظرفیت‌های موجود در ناوگان ریلی است.
به رغم اینکه راه‌آهن در تلاش است با افزایش تعداد قطار‌ها و توسعه زیرساخت‌ها، به تقاضای رو به رشد پاسخ دهد، هنوز نتوانسته است در تمام خطوط ریلی پاسخگوی حجم بالای مسافران باشد.
در این شرایط، علاوه بر مبارزه با ربات‌ها و توسعه سامانه‌های آنلاین، باید به توسعه فیزیکی و زیرساختی خطوط ریلی توجه ویژه‌ای داشت. به این ترتیب، نه تنها دسترسی به بلیت قطار برای مسافران آسان‌تر می‌شود، بلکه بار ترافیکی جاده‌ها نیز کاهش می‌یابد.
مدیریت تقاضای سفر در ایام پیک
یکی از موضوعات مهمی که در این نشست مطرح شد، ضرورت مدیریت بهتر تقاضای سفر در ایام پیک است.
ذاکری به نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر در راستای مدیریت تقاضا در تعطیلات نوروز و دیگر مناسبت‌های شلوغ اشاره کرد و گفت که به رغم تمام تلاش‌ها، هنوز هم در چنین ایامی سامانه‌های فروش بلیت نمی‌توانند به طور کامل پاسخگوی نیاز مردم باشند.
مدیریت تقاضا از طریق اطلاع‌رسانی مناسب، برنامه‌ریزی بهینه در زمانبندی حرکت قطار‌ها و حتی اختصاص بلیت‌ها بر اساس اولویت‌های خاص (مانند مسافران ضروری یا افرادی که برای مدت طولانی در انتظار مانده‌اند) راهکار‌هایی هستند که می‌توانند وضعیت موجود را بهبود بخشند.
آینده حمل‌و‌نقل ریلی و راهکار‌های پیشنهادی
برای رفع مشکلاتی از این دست، نیاز به توجه ویژه‌ای به توسعه سیستم‌های حمل‌و‌نقل ریلی و به‌ویژه بهبود سامانه‌های فروش آنلاین بلیت احساس می‌شود.
استفاده از فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی برای شناسایی فعالیت‌های مشکوک ربات‌ها، ارتقای ظرفیت و بهبود دسترسی به بلیت قطار و همچنین مدیریت بهینه تقاضا در ایام پیک از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش مشکلات موجود کمک کند.
تقویت نظارت و امنیت سامانه‌های فروش بلیت
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این راستا مطرح می‌شود، تقویت نظارت بر سامانه‌های فروش آنلاین بلیت قطار است.
به طور ویژه، مسئولان باید روی شناسایی و حذف ربات‌ها و نرم‌افزار‌های خودکار که می‌توانند به راحتی بلیت‌ها را از دسترس مسافران واقعی خارج کنند، تمرکز بیشتری داشته باشند.
در این راستا، نیاز به همکاری با کارشناسان امنیت سایبری و استفاده از فناوری‌های نوین برای مقابله با تخلفات دیجیتال ضروری است.
در پایان باید تأکید کرد که مشکلات کمبود بلیت قطار در ایام شلوغ، چالشی است که نیاز به راه‌حل‌های جامع و هماهنگ دارد.
مسئولان راه‌آهن باید همزمان با بهبود زیرساخت‌ها، به تقویت سیستم‌های فروش و مبارزه با فعالیت ربات‌ها بپردازند و از این طریق به بهبود وضعیت حمل‌و‌نقل ریلی و رضایت بیشتر مسافران دست یابند.
همچنین به منظور کاهش فشار بر دیگر بخش‌های حمل‌و‌نقل کشور، ضروری است راه‌آهن برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت برای توسعه ظرفیت خود تدوین کند و با همکاری بخش خصوصی و دولت، گام‌هایی مؤثر در جهت بهبود حمل‌و‌نقل ریلی بردارد.