همشهری آنلاین- رابعه تیموری:در یکی از نهالستان‌های جاده محمدشهر قد کشیده‌اند و آب‌وهوای معتدل کرج از آنها نهال‌هایی پرقوت ساخته که هر کجای ایران دوباره به زمین بنشینند، آب‌وهوا و شرایط جغرافیایی آن جا را خوب تاب می‌آورند. قصه قد کشیدن و سفر این نهال‌های مسافر تماشایی است و ایرج لشگری عمری شاهد تکرار این قصه بوده است. او یکی از پرورش‌دهندگان نهال پایتخت است:
سفرهای زمستانی
از اول جاده محمدشهر نهالستان‌های کوچک و بزرگ کنار هم ردیف شده‌اند. با آن که هنوز روز به نیمه‌نرسیده، دراغلب نهالستان‌ها لااقل یکی ٢ کامیون بارگیری شده تا پیش از غروب بار را به‌به دست مشتری برسانند. مقصد کامیون‌هایی که توسکا و بلوط و داغداغان و سرو کوهی بارزده‌اند یا درختچه بادامک و زرشک و انار حمل می‌کنند نزدیک است و باید نهال‌ها را به باغ‌ها یا محوطه‌های جنگل کاری تهران برسانند.
کارگران ایرج لشگری مشغول بارزدن نهال‌های هلو و سنجد و شلیل قرمز هستند که یکی از باغداران گیلانی سفارش داده است. کارشان را بلدند و خوب می‌دانند گلدان‌های پلاستیکی را چطور کنار هم بچینند که شاخه‌های عریان و بی‌برگ نهال‌ها در هم نپیچند. از اول تا انتهای محوطه ١١ هزار متری نهالستان نهال‌های درخت و درختچه ردیف شده‌اند و راهروهای باریک بین دسته نهال‌ها تنها فضای خالی نهالستان است. در دو طرف این راهروها نهال‌هایی که ریشه‌های نازک‌شان در خاک خیس پنهان شده، منظم و کم‌فاصله شانه به شانه هم داده‌اند و در همسایگی آنها نخل‌های بادبزنی، شامادورا و دیگر درختچه‌های تزئینی چیده شده‌اند که برای دور ماندن از گزند سرمای زمستان به نایلون‌هایی ضخیم پناه برده‌اند.
عکاس: امیر رستمی
از عناب اوکراینی تا سرو نقره‌ای
شاخه‌های ترد نهال‌های کم‌بار درختان گردو و انگور و انبه که توی گلدان‌های پلاستیکی کاشته‌اند، خود را تا لبه دیوارهای بلند نهالستان بالا کشانده‌اند و نهال‌های گیلاس که کپه خاک زیر پای‌شان برای برقرار نگه‌داشتن قد و بالای‌شان کفایت نمی‌کنند لابه لای نهال‌های ایستاده لمیده‌اند. در میان نهال‌های جوراجور نهالستان از عناب اوکراینی تا سرو نقره‌ای و سیب تو سرخ یافت می‌شود، اما زیبایی نهال‌های صنوبر اصلاح شده خیره کننده و چشمنواز است. خزینه‌ای که در آن نهال‌ها را دپو و ذخیره می‌کنند، با نهالستان فاصله زیادی ندارد. درختان کهنسال و پرشاخ و برگ افرا و عرعر و زیتون خزینه را احاطه کرده‌اند و نهال‌های صنوبر رشید وسط خزینه را به زیبایی در بر گرفته‌اند. برگ‌های خشک زرد و قرمز زمین خزینه را فرش کرده‌اند و ترکیب رنگ خاکستری شاخ‌های صنوبر با آبی آسمان فضای خزینه را وهم‌آلود و خاص کرده‌اند.
خزینه‌هایی که تخلیه می‌شوند
تراکتور کوچکی که به چرخ‌های سمت راست آن زائده دیلم مانندی متصل است، کند و آهسته در خزینه‌ها به پیش می‌رود و ردیف نهال‌هایی که در کمندش گرفتار می‌شوند، با ریشه از خاک بیرون می‌آیند. کارگرانی که خط حرکت تراکتور را دنبال می‌کنند، به‌محض افتادن نهال با تبر به سراغش می‌روند و خاک اطراف ریشه را می‌تکانند تا موقع بارزدن وزن کم‌تری داشته باشند. کندن نهال‌های چند خزینه به‌پایان رسیده و نهال‌هایی که با ریشه از خاک درآمده‌اند آماده انتقال به نهالستان هستند. در آن جا به‌محض رسیدن دپو می‌شوند و ریشه‌های آنها زیر خاکی نرم و مرطوب پنهان می‌شوند تا سوز هوا به آنها آسیب نرساند.
نهال‌های پرسود و بی‌زیان
زمین‌های اجاره‌ای که نهال‌ها کشت می‌شوند، در هشتگرد قرار دارند وکارگران فصلی در این زمین‌ها کشت و کار می‌کنند. بسیاری از این نهال‌ها از کشورهای همسایه مانند ارمنستان، افغانستان، کویت، عراق و گرجستان سر در می‌آورند و نهال‌های سوزنی شکل به ارمنستان، نهال‌های میوه به افغانستان و نهال‌های زینتی به عراق صادر می‌شوند.
اگر چه نهال گونه‌های مثمر کمیابی مانند بلوبری، سیب بلک مریکال، هلو قرمز فرانسوی، گیلاس سانبرست و انار بدون هسته مشتریان دست و دلبازی دارند، اما فروش نهال‌های مثمر میوه‌های پرمشتری‌ای مانند گیلاس تک دانه و گوجه سبز برغان، زردآلوی شاهرودی و گلابی بی‌روتی برای لشگری و همکارانش سود بیشتری به همراه می‌آورند. قیمت هر نهال میوه حدود ٣٠ هزار تومان است که اگر از گونه‌های نادر باشند قیمت‌شان ٢ یا ٣ برابر می‌شود.
ایرج لشگری
خاطرات خوش پردردسر
لشگری در رشته مهندسی کشاورزی تحصیل کرده، اما بیش از آن که تحصیلاتش او را به شغل پر زحمت نهال کاری دلبسته کند، خاطرات خوشش از باغ پدری اش او را به راه اندازی نهالستان واداشته است. لشگری از کار و بار زمستانه اش ناراضی نیست، اما در سال‌هایی که کم‌آبی نفس کشاورزی و نهال کاری را به شماره نینداخته بود، نهال‌کاران روزگار خوش‌تری داشتند.
بیشتر بخوانید:درختان و درختچه ها را چگونه تکثیر کنیم؟