ایده احداث متروی تهران برای نخستین بار در دهه ۱۳۵۰ مطرح شد؛ زمانی که پایتخت ایران با رشد فزاینده جمعیت و افزایش ترافیک شهری مواجه بود. در آن دوران، مطالعات اولیه نشان داد که مترو می‌تواند به‌عنوان ستون فقرات حمل‌ونقل عمومی، بخش زیادی از بار ترافیکی تهران را کاهش دهد. اما با وقوع انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، این پروژه برای سال‌ها متوقف شد. در نهایت، در دهه ۱۳۷۰، عملیات اجرایی مترو با جدیت بیشتری پیگیری شد و اولین خطوط آن در اوایل دهه ۸۰ به بهره‌برداری رسیدند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، با گذشت سال‌ها، شبکه متروی تهران به‌تدریج گسترش یافت و اکنون با ۷ خط فعال، ۳۰۸ کیلومتر مسیر و ۱۵۹ ایستگاه، روزانه بیش از ۳ میلیون سفر را پوشش می‌دهد. این سیستم حمل‌ونقل که یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های متروی منطقه محسوب می‌شود، نقش مهمی در کاهش ترافیک، صرفه‌جویی در زمان سفر و بهبود کیفیت هوای شهر ایفا کرده است. اما نیاز به توسعه بیشتر همچنان احساس می‌شود. با افزایش جمعیت تهران و رشد روزافزون خودروهای شخصی، مسئولان شهری تصمیم گرفته‌اند تا با اجرای فاز جدید توسعه مترو، این شبکه را گسترده‌تر و کارآمدتر کنند.
متروی تهران در مسیر توسعه؛ طرحی برای آینده‌ای بهتر
برنامه‌ریزی برای احداث ۴ خط جدید مترو، شامل خطوط ۸، ۹، ۱۰ و ۱۱، بخشی از این استراتژی جامع محسوب می‌شود. این خطوط با طول مجموع ۱۶۹ کیلومتر و ۱۲۸ ایستگاه، قرار است ظرفیت جابه‌جایی مسافران مترو را دو برابر کرده و نقش حیاتی در بهبود حمل‌ونقل عمومی ایفا کنند. بر اساس مطالعات انجام‌شده، بهره‌برداری از این خطوط جدید، علاوه بر کاهش زمان سفرهای شهری، صرفه‌جویی ۶۱۷ میلیون لیتر سوخت و کاهش ۶۹ هزار تُن آلاینده زیست‌محیطی را به دنبال خواهد داشت.
در میان این پروژه‌ها، ساخت خطوط ۸ و ۹ به‌عنوان اولین گام عملی در توسعه جدید متروی تهران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
خط ۸ مترو؛ رینگی برای اتصال شبکه مترو
خط ۸ مترو تهران، به‌عنوان رینگ ارتباطی داخلی شبکه، یکی از پروژه‌های کلیدی این توسعه محسوب می‌شود. این مسیر که به طول ۴۱ کیلومتر طراحی شده است، از جنوب شرق تهران در مجاورت بزرگراه شهید شوشتری در منطقه ۱۵ آغاز شده و به شکل نعل اسبی تا شمال شرق تهران در منطقه ۴ امتداد می‌یابد. وجود ۹ ایستگاه تبادلی در مسیر این خط، امکان جابه‌جایی سریع‌تر بین خطوط مختلف مترو را فراهم کرده و ارتباط بین مناطق شرقی و مرکزی تهران را تسهیل خواهد کرد.
از ویژگی‌های مهم این مسیر، عبور آن از ۱۳ منطقه شهری و عمق میانگین ۳۴ متری آن است. طراحی این خط با فواصل ایستگاهی ۱.۱ کیلومتری، باعث کاهش تراکم در سایر خطوط و افزایش سرعت جابه‌جایی مسافران خواهد شد. همچنین، پیش‌بینی شده است که بهره‌برداری از این مسیر، صرفه‌جویی ۱۵۰ میلیون لیتر سوخت در سال را به همراه داشته و انتشار آلاینده‌ها را ۱۷ هزار تُن کاهش دهد.
خط ۹ مترو؛ اتصال شرق به غرب با مسیری طولانی‌تر
در کنار خط ۸، خط ۹ مترو نیز یکی دیگر از پروژه‌های مهم این توسعه محسوب می‌شود. این مسیر که با ۵۲ کیلومتر طول، یکی از بلندترین خطوط مترو تهران خواهد بود، از جنوب شرقی تهران در محدوده دولت‌آباد منطقه ۲۰ آغاز شده و پس از عبور از مناطق مرکزی و شمال غربی، در منطقه ۲۲ و مجاورت ایستگاه مترو چیتگر به پایان می‌رسد. عبور این خط از ۱۰ منطقه شهری و برخورداری از ۱۱ ایستگاه تبادلی، تأثیر قابل‌توجهی در بهبود دسترسی به مترو و کاهش بار ترافیکی خواهد داشت.
طراحی این خط با ۳۸ ایستگاه و عمق میانگین ۳۱ متری، علاوه بر پوشش مناطق پرتردد، امکان کاهش استفاده از خودروهای شخصی را فراهم خواهد کرد. بر اساس برآوردهای انجام‌شده، با بهره‌برداری از این مسیر، سالانه ۱۹۰ میلیون لیتر سوخت صرفه‌جویی شده و ۲۱ هزار تُن آلاینده زیست‌محیطی کمتر تولید خواهد شد.
چالش‌های مالی و راهکارهای نوین تأمین اعتبار
یکی از مهم‌ترین موانع توسعه زیرساخت‌های شهری، تأمین منابع مالی است. در همین راستا، مسئولان شهری رویکرد جدیدی را برای تأمین اعتبار این پروژه‌ها اتخاذ کرده‌اند. بر اساس مدل جدید تأمین مالی، پیمانکاران طرف قرارداد متعهد شده‌اند که در صورت تأخیر در فرآیند فاینانس خارجی، ۵ درصد از مبلغ کل قرارداد را سرمایه‌گذاری کنند. پس از انجام این تعهد اولیه، شهرداری تهران از طریق روش‌های مختلف مالی، منابع لازم را به پروژه تزریق خواهد کرد. این مدل جدید، ریسک تأخیر در پروژه‌ها را کاهش داده و موجب تسریع روند اجرای آن‌ها خواهد شد.
انتهای پیام/