صاحب‌خبر -
طبق مطالعه‌ای که بیستم فوریه در مجله «ارتباطات طبیعت» (Nature Communications) منتشر شد، تنوع ژنتیکی نزدیک‌ترین خویشاوندان انسانی ما با «گلوگاه جمعیتی» (population bottleneck) به شدت کاهش یافته است. «گلوگاه جمعیتی» زمانی رخ می‌دهد که در تنوع ژنتیکی درون یک گونه کاهشی ناگهانی رخ دهد. گلوگاه‌های جمعیتی یک گونه ممکن است براثر عوامل مختلفی مانند تغییرات اقلیمی، شکار یا نسل‌کشی ایجاد شوند. نتیجه نهایی «گلوگاه جمعیتی» ممکن است جمعیتی ضعیف یا در آستانه انقراض باشد.
به گزارش لایو‌ساینس، دانشمندان با تحلیل تغییرات شکل گوش داخلی نئاندرتالها در طول زمان، این گلوگاه را شناسایی کردند. آن‌ها با تحلیل گوش داخلی نئاندرتالها متوجه شدند که در تنوع این استخوان در جمجمه‌های مربوط به اوایل دوره «پلیستوسن پسین» (Late Pleistocene) کاهش ناگهانی به وجود آمده که حاکی از تغییرات قابل توجه در اسکلت نئاندرتالها است.
مقایسه نمونه‌های دی‌ان‌ای باستانی به محققان کمک می‌کند که زمان وقوع گلوگاه‌های جمعیتی را شناسایی کنند. امادر این مورد تیم تحقیقاتی از کاهش تنوع استخوان گوش نئاندرتالها به‌منزله شاخص جایگزین دی‌ان‌ای استفاده کردند. آن‌ها روی کانال‌های نیم‌دایره‌ای، مجموعه‌ای از لوله‌های استخوانی گوش داخلی که در بدو تولد به طور کامل شکل می‌گیرند، متمرکز شدند. این کانال‌ها در طول زندگی با مایع پر می‌شوند که به حفظ تعادل و تشخیص حرکات سر، مانند تکان دادن یا خم کردن سر، کمک می‌کنند.
از آنجایی‌که کانال‌های نیم‌دایره‌ای از نظر تکاملی «خنثی» هستند و تنوع آن‌ها بر بقای افراد تاثیری ندارد، پیگیری تغییرات جزئی این کانال‌ها در طول زمان به روشن شدن اندازه و تنوع جمعیت گذشته کمک می‌کند.
محققان با استفاده از اسکن‌های سی‌تی، کانال‌های نیم‌دایره‌ای ۳۰ نئاندرتال را از سه دوره زمانی بررسی کردند: ۱۳ نفر از مناطق «سیما د لوس هوسوس» (Sima de los Huesos) در اسپانیا، که تاریخ‌گذاری آن‌ها به ۴۳۰ هزار سال پیش برمی‌گردد، ۱۰ نفر از منطقه «کراپینا» (Krapina) در کرواسی، که تاریخگذاریشان به ۱۲۰ هزار سال پیش برمی‌گردد، و هفت نئاندرتال «پایانی» از فرانسه، بلژیک و اسرائیل، که تاریخگذاریشان به ۶۴ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش برمی‌گردد.
محققان با توجه به تحلیل‌ها متوجه شدند که تنوع استخوان گوش داخلی نئاندرتال‌های پایانی کمتر از گروه‌های قبلی است و نتیجه گرفتند رویداد «گلوگاه ژنتیکی» در زمانی نزدیک‌تر از ۱۲۰ سال پیش رخ داده است.
مرسدس کوند-والورده، نویسنده این مطالعه و انسان‌شناس زیستی در دانشگاه آلکالا در اسپانیا، گفت: «با بررسی فسیل‌ها از دامنه جغرافیایی و زمانی وسیع، توانستیم به تصویر جامعی از تکامل نئاندرتالها برسیم. این کاهش تنوع میان نئاندرتال‌های اولیه و پایانی به‌‌خصوص چشمگیر و واضح است و از وجود گلوگاه جمعیتی خبر می‌دهد.»
به گفته محققان این یافته‌ها با کشفیات قبلی درباره نئاندرتالها، مانند شواهد تغییرات جمعیتی که بر تعداد نئاندرتال‌های اروپایی تاثیر منفی داشت، همخوانی دارد. اما مشخص نیست که آیا همین الگو برای نئاندرتال‌های آسیای جنوب غربی، مانند کسانی که در شانیدر کردستان عراق زندگی می‌کردند، صدق می‌کند یا نه، زیرا جمجمه‌های آن‌ها برای تحلیل در دسترس نبود. ∎