روزه یکی از رفتار‌های دینی و دارای دو جنبه مادی و معنوی است که درنهایت به سلامتی انسان منجر می‌شود؛ نوعی رژیم غذایی است؛ چه برای جسم و چه برای روح و روان، بدن و روان ما مدام در حال دریافت انواع مواد مغذی خوب و بد است و نیازمند پالایش و پاک‌سازی تا قوام جسم و جان و آسیب‌های عارض از غذا آن را فرسوده و بیمار نکند؛ وجود ما همانند کارخانه بزرگی است که نیاز به روغن‌کاری و استراحت و تعطیلی و خاک‌روبی و به قولی خانه‌تکانی دارد.
روزه علاوه‌بر خودداری از خوردن، تجارب معنوی زیبایی نیز دارد که وصف‌ناپذیر است، لذا هرکه خودش باید آن را تجربه کند و به ترقی معنوی و گشایش روحی نائل شود؛ رسول خدا (ص) علاوه‌بر مدت خاص ماه رمضان که خداوند بر همه بندگان تکلیف و فرض کرده است، روز‌های دیگری نیز در این حالت برای تقرب بیشتر به روزه‌داری می‌پرداختند و جانشینان حضرت نیز به این اصل پایبند بودند.
امروز به پیشواز ماه مبارک رمضان با توبه و استغفار و روزه می‌رویم؛ که رسول خدا (ص) تمام دو ماه رجب و شعبان را روزه می‌گرفتند و به ماه رمضان متصل می‌کردند و می‌فرمودند: «شعبان شهرى رحم‌ا... من أعاننى على شهرى: شعبان، ماه من است؛ خدا بیامرزد کسى که مرا به این ماه در طاعت آن یاری کند» ازجمله اعمال بامعنویت و با شکوه فراوان که برای ورود به ماه رمضان در روز‌های آخر شعبان توصیه شده است، روزه گرفتن و وصل کردن آن به ماه رمضان و خواندن مناجات شعبانیه است که متنی بسیار پرمعنا و ژرف دارد و در هیچ معارفی جز معارف اهل‌بیت (ع) چنین مضمونی یافت نمی‌شود.
به غیر از اینکه با روزه داری به پیشواز ماه مبارک رمضان می‌رویم، در روز‌های پایانی ماه شعبان، روزه داشتن اهمیت بسیار زیادی دارد. باید سعی کنیم از لحظه‌لحظه آن استفاده کنیم و از آن بهره ببریم. روز‌های آخر شعبان و آغاز ماه رمضان به قدری اهمیت دارند که روزه داشتن آن ثوابی معادل روزه دو ماه متوالی دارد.
امام‌صادق (ع) فرمود: «هرکه سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به روزه ماه رمضان وصل کند، خداوند ثواب روزه دو ماه پى‌درپى را برایش محسوب مى‌کند». (وسائل‌الشیعه، ج۷، ص۳۷۵، ح۲۲)
در این روز‌ها بهتر است هرقدر می‌توانیم، صلوات بفرستیم و دعای فرج بخوانیم و تا می‌توانیم، استغفار کنیم؛ باشد که آمرزیده وارد ماه سراسر نور رمضان شویم.
آنچه درباره فضایل و برکات دو ماه بزرگ رجب و شعبان گفته شد، همه به‌منظور آمادگی ورود به ماه رمضان ماه خداست؛ ماه مبارک رمضان ماهی بسیار عظیم‌الشأن و تنها ماه قمرى است که در قرآن کریم به‌صراحت از آن نام برده و گرامى داشته شده است: «شَهْرُ رَمَضانَ الذّى أُنزِلَ فِیهِ القُرْآنُ هُدًى لِلنّاس؛ ماه رمضان ماهى است که قرآن در آن نازل شده است براى هدایت بشر».
در روایات نیز از ماه رمضان با عظمت یاد شده است. در روایتى آمده است: با نزدیک شدن ماه رمضان، رسول خدا (ص) خطبه‌ای ایراد کرد و در فرازى از آن فرمود: «اى مردم! این ماه، ماهى است که خداوند متعال، شما را از میان امت‌ها بدان اختصاص داده است. این ماه سرور و بزرگ همه ماه‌هاست. در این ماه شبى (لیله‌القدر) است که بهتر از هزار ماه مى‌باشد. در این ماه، درهاى آتش بسته و درهاى بهشت باز است».
در روایتى دیگر، ماه رمضان، ماه استجابت دعا، آمرزش گناهان، زیاد شدن روزی، و چند برابر شدن پاداش اعمال نیکو و عبادت، معرفى شده است.
برای درک درست ماه مبارک رمضان باید دو ماه گذشته خصوصا ماه شعبان و روز‌های آخر آن را با اعمالی که ذکر شد، درک کنیم؛ و وجود خود را با شب زنده‌داری، روزه داری و دیگر اعمال توصیه شده برای ماه مبارک رمضان آماده کنیم. تا بتوانیم نهایت استفاده از این ماه را ببریم که مشخص نیست نعمت درک ماه رمضان سال آینده نصیب ما می‌شود یا خیر؛ پس به امید خدای متعال روز‌های ماه مبارک پیش رو برنامه‌ای جدی برای همه وجود خود به‌منظور پاک شد ن از آلودگی‌ها چه جسمی و چه جان و روان خود داشته باشیم و بتوانیم در آن موفق بشویم.