به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این دومین جلد از مجموعه بایگانی بازگشوده در نشر مردمنگار است که به رویدادها و بحران‌های تاریخ معاصر به‌ویژه حول مبارزات علیه استعمار و استبداد می‌پردازد؛ از مبارزات فلسطین تا مبارزات ضداستعماری جهان سوم و نیز مبارزات زنان و سیاهان. ترجمه و انتشار این کتاب همزمان با جنگ غزه بار دیگر یادآور روایت حاکم از مبارزات علیه اشغالگری است که مقاومت را تروریسم و اشغالگری را مشروع می‌نماید؛ تا جایی که حتی اطلاق تعبیر انقلاب برای این رویدادها هم آسان نیست.
آنگونه که گی پرویه، نویسنده کتاب، در مقدمه کتاب توضیح می‌دهد: «هنوز بسیاری از مسائل درباره جنگ الجزایر - حتی نام آن - مناقشه‌برانگیز است. فرانسه سرانجام با قانون ۱۶ اکتبر ۱۹۹۹ آن را به رسمیت شناخت. کاربرد واژه «جنگ» از سال ۱۹۵۴ تا سال ۱۹۶۲ ممنوع بود و به‌جای آن از تعبیر تلطیف‌شده «عملیات برقراری نظم» استفاده می‌شد و دولت بدین‌شکل وضعیت افرادی را که به تعبیری متخاصم، شورشی یا تروریست می‌خواند، به رسمیت نمی‌شناخت. تا آنکه ژنرال دوگل در ۱۱ آوریل ۱۹۶۱ اعلام کرد: «واقعیت آن است که الجزایر امروز کشوری جنگ‌زده است.» تداوم این تابو را از سال ۱۹۶۲ به بعد عمدتاً می‌توان با میل به فراموشی توضیح داد. اما در الجزایر، سازمان‌دهندگان قیام اول نوامبر سال ۱۹۵۴ از همان ابتدا واژه «جنگ» را به کار بردند؛ البته به‌طور رسمی آن را «جنگ آزادی‌بخش ملی» نامیدند، زیرا این عنوان که گاه «انقلاب الجزایر» و «جهاد» نیز نامیده می‌شود، اساس مشروعیت دولت الجزایر است.»
او می‌افزاید: «اتحاد مردم الجزایر در جنگ علیه استعمار فرانسه مسلم بود، اما اختلافات میان مردم الجزایر، به این جنگ ملی ابعادی از جنگ داخلی ناشناخته‌ای داد. حدود زمانی این جنگ نیز محل مناقشه است. هرچند به ابتکار «جبهه آزادی‌بخش میهنی الجزایر» (FLN)، تاریخ شروع جنگ را اول نوامبر ۱۹۵۴ ذکر کرده‌اند، اما مردم الجزایر ترجیح می‌دهند به زمان سرکوب شدید ۸ مه ۱۹۴۵ یا حتی به تجاوز فرانسه علیه سلطنت عثمانی بر الجزایر در سال ۱۹۳۰، به‌عنوان نقطه آغاز اشاره کنند. جالب اینکه، تاریخ پایان جنگ نیز بحث‌برانگیز است.»
به تعبیر او این تنش همچنان در دو سوی ماجرا ادامه دارد: «درواقع از سال ۱۹۹۹، مردم الجزایر ۱۹ مارس ۱۹۶۲ را به‌عنوان «روز پیروزی» جشن می‌گیرند. اما در فرانسه میان دو گروه هنوز درمورد پایان جنگ اختلاف است؛ دولت فرانسه و اکثریت مردمی که خواهان گرامیداشت پایان رسمی درگیری هستند، و در مقابل، اقلیتی که آن را سرآغاز بدترین دوره تاریخی خود خوانده و هنوز برای آن سوگواری نکرده‌اند. لذا آیا واقعاً می‌توان جنگ الجزایر را خاتمه‌یافته تلقی کرد؟»
و در نهایت او مسئله‌مندی و خلاصه کتاب را چنین شرح می‌دهد: «بااین‌حال، بعد از گذشت نیم‌قرن از آغاز جنگ، می‌توان به‌عنوان رویدادی تاریخی به شناخت آن پرداخت. با تکیه بر نشریات و تحقیقاتی که طی پانزده سال گذشته در فرانسه، الجزایر و سایر کشورها پیرامون آن صورت گرفته است، تلاش خواهیم کرد تا سلسله‌ای از رویدادهای اصلی را برای درک بهتر ماجرا بازسازی کنیم. ازآنجاکه این کتاب از دیدگاه فرانسه به موضوع پرداخته، اما تمام تلاش بر آن بوده است که دیدگاه الجزایر را نیز مد نظر قرار دهد. در ابتدای کتاب، ریشه‌های اخیر و کهن پیدایش درگیری میان فرانسه و الجزایر بیان می‌شود؛ سپس واکنش مقامات جمهوری چهارم فرانسه به اقدامات جبهه آزادی‌بخش میهنی الجزایر و ادامه جنگ به دست ژنرال دوگل را تا پیروزی نظامی و دشواری رسیدن به صلح دنبال خواهیم کرد. درنهایت نیز پیامدهای ماندگار جنگ را برای هر دو کشور بررسی می‌کنیم.»
«جنگ الجزایر» که ویرایش چهارم آن در سال ۲۰۲۱ چاپ شده، اثر گی پرویه، استاد تاریخ دانشگاه تولوز فرانسه است. این کتاب از مجموعه دانشنامه‌های فرانسوی «چه می‌دانم؟» (Que sais-je?) است که در نشر «مطبوعات دانشگاهی فرانسه» (Presses Universitaires de France) یا PUF منتشر می‌شود و در نشر مردمنگار ادامه خواهد یافت.
مترجم کتاب سیروس ترکمان، دانش‌آموخته کارشناسی مترجمی زبان فرانسوی و کارشناسی‌ارشد مطالعات اروپا و دکترای مطالعات و فرانسه است. کتاب «جنگ الجزایر» با تصویر گروهی از رزمندگان زن الجزایری بر جلد، در ۱۲۸ صفحه و به بهای ۲۰۰ هزار تومان در نشر مردمنگار عرضه شده است.
∎