به گزارش همشهری آنلاین، سیدعلی یزدی خواه رییس مجمع نمایندگان استان تهران: عوامل اصلی ناترازی انرژی در ایران و راهکارهای برون‌رفت از وضع موجود :
۱. عوامل اصلی ناترازی انرژی در ایران
۱. رشد بیرویه مصرف انرژی - افزایش جمعیت، توسعه صنایع، و تغییر سبک زندگی به سمت مصرف بیشتر انرژی از دلایل اصلی افزایش تقاضا هستند. به‌ویژه در بخش‌های خانگی، صنعتی، و کشاورزی، مصرف انرژی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. - سرانه مصرف انرژی در ایران حدود ۲.۵ برابر میانگین جهانی است، که نشان‌دهنده مصرف بیرویه و ناکارآمدی در استفاده از منابع انرژی است.
۲. یارانه‌های انرژی و قیمت‌گذاری نادرست - یارانه‌های سنگین بر حامل‌های انرژی باعث شده‌اند قیمت‌ها پایین بمانند و انگیزه‌ای برای کاهش مصرف یا بهینه‌سازی وجود نداشته باشد. این موضوع منجر به افزایش تقاضا و فشار بر منابع داخلی شده است.
۳. فرسودگی زیرساخت‌ها و تلفات انرژی - زیرساخت‌های فرسوده تولید و توزیع انرژی، مانند نیروگاه‌ها و شبکه‌های انتقال، باعث کاهش ظرفیت تولید و افزایش تلفات انرژی شده‌اند. به‌عنوان مثال، تلفات شبکه توزیع برق در ایران حدود ۱۱ درصد است، در حالی که میانگین جهانی حدود ۵ درصد است.
۴. وابستگی به سوخت‌های فسیلی - ایران به‌طور عمده به نفت و گاز برای تأمین انرژی وابسته است. این وابستگی باعث شده است که تغییرات قیمت جهانی و تحریم‌ها تأثیرات شدیدی بر تولید و توزیع انرژی داشته باشند.
۵. ضعف در مدیریت و برنامه‌ریزی - عدم برنامه‌ریزی بلندمدت و ناتوانی در پیش‌بینی تقاضا و عرضه انرژی از جمله دلایل اصلی ناترازی است. همچنین، سیاست‌گذاری‌های نادرست در تخصیص منابع انرژی به‌ویژه در بخش‌های خانگی و صنعتی، به تشدید این مشکل دامن زده است.
۲. راهکارهای برون‌رفت از ناترازی انرژی
۱. اصلاح نظام قیمت‌گذاری انرژی - حذف تدریجی یارانه‌های انرژی و حرکت به سمت قیمت‌گذاری واقعی می‌تواند انگیزه‌ای برای کاهش مصرف و بهینه‌سازی انرژی ایجاد کند. این اقدام باید به‌گونه‌ای انجام شود که کمترین آسیب را به اقشار کم‌درآمد وارد کند.
۲. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر - سرمایه‌گذاری در انرژی‌های خورشیدی، بادی، و آبی می‌تواند به تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور کمک کند. ایران با داشتن پتانسیل‌های طبیعی بالا در این زمینه، می‌تواند به یکی از پیشتازان تولید انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شود.
۳. بهینه‌سازی مصرف انرژی - استفاده از فناوری‌های نوین در صنایع، ساختمان‌ها، و بخش حمل‌ونقل می‌تواند به کاهش تقاضا برای انرژی کمک کند. به‌عنوان مثال، بهبود عایق‌بندی ساختمان‌ها و استفاده از لوازم برقی کم‌مصرف می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.
۴. نوسازی زیرساخت‌ها - سرمایه‌گذاری در نوسازی نیروگاه‌ها و شبکه‌های انتقال و توزیع انرژی می‌تواند تلفات انرژی را کاهش داده و ظرفیت تولید را افزایش دهد. این اقدامات به افزایش پایداری شبکه و کاهش خاموشی‌ها کمک می‌کند.
۵. فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی - ترویج فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آموزش عمومی در این زمینه می‌تواند نقش مهمی در کاهش تقاضا ایفا کند. برنامه‌های تشویقی برای کاهش مصرف و استفاده از حمل‌ونقل عمومی نیز می‌تواند مؤثر باشد.
۳. چالش‌های پیش‌رو و اقدامات لازم :
کمبود سرمایه‌گذاری: برای اجرای کامل طرح‌های توسعهای در بخش انرژی، به سرمایه‌گذاری‌های کلان نیاز است. جذب سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت بخش خصوصی می‌تواند به تأمین مالی این پروژه‌ها کمک کند.
مقاومت در برابر تغییر: برخی صنایع و مصرف‌کنندگان در برابر تغییرات در الگوی مصرف انرژی مقاومت می‌کنند. این مقاومت باید از طریق سیاست‌های تشویقی و آموزشی کاهش یابد.
فساد اداری: فساد اداری و رانت‌خواری می‌تواند مانع از اجرای مؤثر برنامه‌های بهبود بهره‌وری انرژی شود. تقویت نظارت و شفافیت در اجرای قوانین ضروری است. نتیجه‌گیری ناترازی انرژی در ایران یک چالش چندوجهی است که نیازمند رویکردی جامع و هماهنگ از سوی دولت، بخش خصوصی، و جامعه است. با اجرای راهکارهای پیشنهادی، کشور می‌تواند به سمت تعادل بین عرضه و تقاضای انرژی حرکت کرده و آینده‌ای پایدار برای بخش انرژی خود تضمین کند.