به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز، مراسم اختتامیه همایش علمی هیئت با حضور محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عصر امروز در محل دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد.
طهرانچی با بیان اینکه برداشت ما از هیئت و دانشگاه از دو منظر قابل بررسی است؛ هیئت در دانشگاه و هیئت دانشگاهی، اظهار کرد: عمدتا هیئت دانشگاهی یا نگاه دانشگاه به هیئت مورد توجه قرار می‌گیرد. موضوع بحث امروز من هیئت در دانشگاه است. هنر مدرنیته ساختارسازی است. وقتی ساختار ساخت، اتفاقات درون آن رقم خواهد خورد. همچنین مدرنیته به ما آموخته است که ما باید قلعه‌بانان این ساختارها باشیم. مدرنیته هرچه از سنت ما بخواهد به عنوان یک ساختار مدرن بروز پیدا کند را پس می‌زند.
وی افزود: ما پس از انقلاب اسلامی ساختاری با عنوان جهاد دانشگاهی ساختیم که محیطی تعاملی برای انجام تمامی اموری بود که دو دهه بعد، غرب با نام مرکز رشد ایجاد و گسترش داد. ما نیز شتابان این مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری را وارد کردیم و جهاد دانشگاهی را به یک ساختار معلق تبدیل کردیم. هنوز پس از سال‌ها ساختار مرکز رشد به اندازه‌ای که جهاد دانشگاهی در سیستم ما جا گرفته بود، جا پیدا نکرده است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه ما باید به دنبال درک این مفهوم باشیم که چگونه می‌توان ارتباط هیئت را به عنوان یک دستاورد با نظام تعلیم و تربیت یافت، اظهار کرد: آیا نظام تعلیم و تربیت ما صرفا باید هرآنچه که غرب ارائه می‌کند، باشد یا ما نیز می‌توانیم ساختارسازی کنیم؟ نظام آموزش عالی ما در اولین اعزام سه نفره در زمان عباس میرزا تا زمان رضاخان نقاشی را جای داده بود. در نتیجه شما امروز رشته نقاشی را در مقاطع مختلف دانشگاهی ما مشاهده می‌کنید؛ اما درمورد خطاطی که میراث کشور خودمان بود به یک انجمن خوش نویسان بسنده کردیم و آن را به دانشگاه راه ندادیم. امروز نیز زمانی که می‌خواهیم رشته‌ای در آموزش عالی تاسیس کنیم، فصلی با عنوان مطالعه تطبیقی وجود دارد تا نحوه ارائه این رشته در غرب مورد بررسی قرار گیرد.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: ما به عنوان یک نگاه پیشرو در آموزش عالی چگونه می‌توانیم میان دو نهاد هیئت و دانشگاه ارتباط برقرار کنیم؟ ما در انسان شناسی معتقدیم انسان از جسم، نفس، عقل و دل شکل گرفته است. این انسان ترکیبی از اتصال بین محیط‌های ماده تا فراماده و فضای فرامجرد است. غرب آنچه از انسان می‌بیند، شان مُلکی است؛ لذا هیچ شان ملکوتی و اندیشه‌ای برای او قائل نیست.
دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: ما با کنش‌ها و رفتارهای انسانی مواجهیم. لذا دانشگاه و نظام تعلیم و تربیت خلق شده است که رفتارسازی کند. برخلاف آنکه ما در ایران با اونیورسیته با عنوان دانشگاه برخورد کردیم، غرب با اونیورسیته به عنوان یک نهاد رفتارساز در خود برخورد کرد. به همین خاطر غرب انیورسیته را به صورت مساوی هم نهاد علم می‌داند و هم نهاد فرهنگ درحالی که دانشگاه در کشور ما از ابتدا به عنوان نهاد علم معرفی و شناخته شد.
وی ادامه داد: دانش، توانش و گرایش شاکله هر عملی هستند که به علاوه بینش میتوانند برای انسان کنش‌ساز باشند. آموزش صرفا با عقل و جسم مرتبط نیست؛ به عبارتی آموزش صرفا فناورانه نیست بلکه در حقیقت ارائه روش رفتاری با یک تنظیم چهارگانه با پایه ادب الهی و انسانی است. به عبارتی دیگر آموزش صرفا انتقال علم نیست.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: مبتنی بر بینش توحیدی و توانشی که در قرآن کریم از آن با عنوان قوه یاد شده، گرایشی که برای انسان در زندگی جهت ساز است و همچنین دانش مجموعه شکل دهنده تربیت اجتماعی در دانشگاه هستند که محصول آن رفتارسازی خواهد بود. ما از چنین منظری با دانشجو و جوان کار نمی‌کنیم؛ لذا او در جهت‌گیری‌ها و انتخاب‌های کلان‌تری مثل انتخاب همسر موفق عمل نمی‌کند.
به گفته دکتر طهرانچی، غرب نیز با نگاه انسان شناسی به دانشگاه نگاه می‌کند و علم، فرهنگ و فناوری را به عنوان سه رکن دانشگاه قبول دارد, اما غرب‌گرایان و آموزش عالی گرایان داخلی فقط دانشگاه را نهاد علم می‌دانند و دو رکن دیگر را اضافی می‌دانند. به همین خاطر است که اساسا دانشگاه ما بستری برای فناوری تعریف نکرده است و آن را به شرکت دانش بنیان سپرده است درحالی که نوآوری مربوط به شرکت‌های دانش بنیان است؛ نه فناوری. در قانون اساسی آمریکا قانون مالکیت معنوی هم برای نویسندگان تعریف شده و هم برای مخترعان. اساسا ما اختراع را امر روش مند و آگاهانه منجر به تولید محصول نمی‌دانیم و بازاری برای آن نداریم.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: چنین دانشگاهی فرهنگ را نیز امری تزئینی و فوق برنامه می‌بیند. هیئت را هم به دنبال آن یک فعالیت فرهنگی می‌بینیم درحالی که به کلاس نمی‌گوییم فعالیت آموزشی بلکه آن را عین آموزش می‌بینیم. در چنین نگاهی ذات دانشگاه را آموزش و معاون اصلی وزارتخانه را معاون آموزشی می‌دانیم. ما برای فرهنگ دانشگاه برنامه نداریم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اگر دانشگاه نهاد علم، فرهنگ و فناوری است باید بتواند برای هرسه مورد آن‌ها از طریق فراگیری، مشاهده و خردورزی به تولید نظریه برسد، گفت: نکته قابل توجه آن است که ما خردورزی و نظریه‌پردازی را صرفا در علم قبول داریم و در فرهنگ و فناوری به آن قائل نیستیم. ما آموزش، پژوهش و کاربست را برای فرهنگ و فناوری در دانشگاه تعریف نکرده‌ایم.
طهرانچی تاکید کرد: اگر بپذیریم دانشگاه نهاد فرهنگ است، باید پاسخ دهیم که آموزش در فرهنگ، پژوهش در فرهنگ و کاربست در آن چگونه خواهد بود؟ رفتارسازی برای انسانی که می‌خواهد ولایی باشد، کجای دانشگاه باید آموزش داده شود؟ اگر هیئت را به عنوان یک ساختار ببینیم، هیئت خود کنش آموزشی، پژوهشی و کاربست فرهنگ برای رشد خواهد داشت.
وی اظهار کرد: ما درون دانشگاه ساختار آموزش فناوری نداریم ولی اساسا تفاوت علم و فناوری را درک نکرده‌ایم. اینکه شخص باید ملکه ذهنی در موضوعات فرهنگ پیدا کند، غیر از ضرورت آموزش در فرهنگ را به ما می‌رساند؟ یا مگر ساخت سبک زندگی به غیر از پژوهش در فرهنگ نیاز دارد؟
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی افزود: پیاده‌سازی ساختار فرهنگی متفاوت از اجرای نظام علمی است. اگر کلاس را ساختاری در دانشگاه علم آفرین می‌بینیم و پارک و مراکز رشد را ساختارهایی هرچند ناقص در دانشگاه فناور می‌دانیم، باید هیئت را نیز به چشم یک ساختار در دانشگاه فرهنگ‌ساز ببینیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: غرب برای گسترش مفهوم شهروندی، انجمن‌های صنفی را در دانشگاه ایجاد کرد و اساسا به آن به عنوان یک فعالیت فوق برنامه و اضافی نمی‌نگرد. لذا اساسا شوراهای صنفی یک ساختار برای گسترش فرهنگ شهروندی در جامعه و شوراهای شهر هستند. حتی کمیته‌های انضباطی نیز یک کنش فرهنگی اند.
طهرانچی خاطرنشان کرد: ما حتی آنچه غربی‌ها داشتند نیز به خوبی یاد نگرفتیم. اونیورسیته یک الگوی کوچکی از جامعه در حال ساخت غرب برای خلق و پیاده سازی مفاهیم راهبران فکری و سیاسی نظام سلطه در مسیر ایجاد تمدن غربی بود. بنابراین انیورسیته شکل دهنده پیشرانی در مجموعه دانش جهانی است. بنی آربوش در سند «علم آوردگاه بی‌پایان» که به روزولت ارائه کرد، می‌گوید ما با پیشرفت در علم باید برای تامین اشتغال و حفظ موقعیت رهبری جهانی تلاش کنیم.
وی با اشاره به اینکه در قرن 19 و ماقبل آن علوم انسانی تعیین کننده سایر علوم بود سپس از دل علوم انسانی، علم و بعد فناوری پیدا شد، گفت: انقلاب صنعتی علم را در قرن 20 پایه قرار می‌دهد و بوسیله آن فناوری خلق می‌کند تا در انتها فرهنگ‌ساز باشد. اما امروز در قرن 21، با فناوری، فرهنگ را می‌سازد و بوسیله دستکاری‌های جنسیتی، فرهنگ جدیدی را غالب می‌کند تا درنهایت علم نیز به دنبال آن تغییر کند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب معتقدند پیشرانی در علم و تمدن جهانی با حیات طیبه است. غرب این مسیر را رفته است. لذا ما نیز باید این مسیر را احیا کنیم. همچنین ایشان سه رکن دانشگاه را تولید علم، تربیت عالم و جهت دهی به این دو می‌دانند.
به گفته عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه در نظر ایشان دانشگاهی با نظام‌های تربیتی، علمی، فناوری و فرهنگی است. در نظام تربیتی اگر ما نتوانیم عقل عملی را بر شهوت، غضب و وهم غلبه دهیم و میزان را برقرار کنیم، سه پایه دیگر نیز شکل نخواهد گرفت.
وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم به تمدن اسلامی برسیم، باید برای سبک زندگی حرفی برای گفتن داشته باشیم. سبک زندگی حتما آموزش پذیر و نیازمند خلق فناوری است. لذا این دانشگاه از طرفی باید نظام فرهنگی سازنده جامعه فرهیخته، نظام تربیتی سازنده جامعه کارآمد و دو نظام علمی و فناوری خلق کننده جامعه نوآور داشته باشد.
طهرانچی معتقد است، غرب دانشگاه را نهاد توسعه می‌داند. ما می‌خواهیم دانشگاه را نهاد رشد بدانیم. امر رشد نیز براساس داستان حضرت موسی و خضر علیهما السلام در معیت و امور اجتماعی است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: این دانشگاه می‌خواهد شاکله عمل اجتماعی را در پیشرانی علم و تمدن جهانی برای رسیدن به حیات طیبه تضمین کند. البته با کنش‌هایی که خداوند به آن‌ها پاسخ می‌دهد. امیرالمومنین در وصف کنشگران علمی می‌فرمایند که مردم سه دسته اند؛ یا عالمی با جهتگیری ربانی هستند یا شاگردی است که خود را با راه نجات تنظیم می‌کند و فقط بر محور علم قرار نمی‌گیرد و گرایش خود را تنظیم می‌کند یا در دسته سوم افرادی هستند که نور علم راهشان را روشن نمی‌کند.
وی افزود: خداوند در داستان حضرت سلیمان (ع) که بحث سحر را مطرح می‌کنند، دو جنبه ضرر رساندن و نفع رسانی علم را مطرح می‌کنند. حضرت رسول (ص) نیز در ماجرای مواجهه مردم با علامه‌ای که علم انساب و شعر می‌دانست، فرمودند که او فضلی دارد که نه ضرر می‌رساند و نفع.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: اگر شما می‌خواهید باقی بمانید، باید اول مانع ضرر رسیدن به خود شوید تا سپس رشد کنید و نفع برسانید. مولوی نیز در شعر معروف خود می‌گوید که اول ای جان ، دفع شر موش کن/ وآنگهان در جمع گندم کوش کن. لذا ما اولا یک نهاد برای پایدار بودن و سپس نهادی برای کارآمد شدن نیاز داریم.
طهرانچی یادآور شد: مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی می‌فرمودند نظام آموزشی در بین خانواده و جامعه قرار دارد که دارای محیط‌های آموزشی، کار، رفاقتی و زندگی دارد. محیط رفاقتی قوی تر از محیط آموزشی می‌تواند اثرگذار باشد و اگر محیط رفاقتی اختیار فرزندانمان در دست گرفت، دیگر نمی‌توان در محیط آموزشی نیز آن را اصلاح کرد. این جاست که متوجه می‌شویم چرا قبل از آموزش تزکیه مهم شمرده می‌شود؛ زیرا اگر به دنیاگرایی گرفتار شویم، اساس علم ما کارآمد نخواهد بود. علم از سوی ظن که نگاه بینشی و هوی که نگاه گرایشی است دائما تهدید می‌شود. حتی در قضیه هبوط انسان، آدم اول علم کامل را فراگرفت سپس وقتی نتوانست بر گرایش خود و وسوسه شیطان غلبه کند، هبوط صورت گرفت.
وی خاطرنشان کرد: ما در تحولات سازمان‌ها نوآوری خود را حفظ کنیم؛ هیئت نیز نوآوری ماست. ما بر اساس وعده الهی به مادر موسی (ع)، اگر ما در نظام یاددهی و یادگیری و تاثیرگذاری و تاثیرپذیری جای خود را پیدا کنیم، طوفان‌های موجود در فضای شبکه محور نباید به دل ما وحشتی بیاندازند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: هیئت موثرترین ساختار فرهنگی دانشگاه است که می‌تواند در دفع ضرر موثر و بسترساز کسب منفعت باشد. هیئت لازمه وجود دانشگاه است؛ نه یک امر جانبی. هیئت ساختار فرهنگی دانشگاه است. فرهنگ و گرایش دانشجوها در هیئت قوام پیدا می‌کند.
انتهای پیام/