به گزارش خبرنگار ایرنا ، مدیریت هوشمندانه و بهینه آبیاری یک راه‌حل اساسی برای افزایش بهره وری آب است که دستیابی به چنین شرایطی مستلزم تغییرات در فناوری بهره برداری از آب در مقیاس مزرعه بوده که با رعایت مسائل مختلف مهندسی با استفاده از روش هوشمندسازی امری ضروری در پیش برد بهینه‌سازی مصرف آب کشاورزی به شمار می آید.
بنابراین در سال های اخیر استفاده از دانش نوین و پژوهش‌های بیشتر در حوزه کاهش مصرف آب کشاورزی مورد توجه قرار گرفت و سامانه‌های هوشمند آبیاری و مدیریت مصرف آب با توجه به تغییرات اقلیمی وارد چرخه کشاورزی در کشور شده است.
براساس تحقیقات و پژوهش های کشاورزی ، آبیاری هوشمند با محاسبه شاخص های اقلیمی و مطالعات و محاسبه رطوبت خاک، نوع گیاه، زمان رشد و طول رشد گیاه، میزان آب مورد نیاز گیاه را تعیین و در اختیار ریشه قرار می‌دهد که با این روش تا ۵۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب می شود.
هوشمندسازی کشاورزی اجرای اتوماسیون به عنوان جایگزین نیروی انسانی نیست
«بهمن یارقلی» عضو هیات علمی و رییس بخش آبیاری و زهکشی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی و مجری طرح ملی الگویی توسعه آبیاری هوشمند در کشور مستقردر کرج گفت: در جهت رفع تنگناهای موجود، بهبود مدیریت تخصیص، توزیع و مصرف آب در سطح مزرعه در سطوح حوضه های آبریز، هوشمندسازی مدیریت آبیاری با به کارگیری سامانه های هوشمند می تواند بسیار راهگشا باشد.
وی بیان کرد: مساله هوشمندسازی در کشاورزی ایران، اجرای اتوماسیون به عنوان جایگزین نیروی انسانی نیست بلکه ارایه برنامه مدیریتی علمی و دقیق و آگاهی بخشی از وضعیت مزرعه و گیاه و مقدار آب مصرفی در زیرواحدهای آبیاری و مزرعه به بهره بردار برای ارتقاء بهره وری مصرف نهاده ها از جمله آب است.
یارقلی اضافه کرد: از این رو موسسه تحقیقات فنی و مهندسی به عنوان اتاق فکر و بازوی تحقیقاتی آب وزارت جهاد کشاورزی با هدف همسو شدن با رویکردهای نوین کشاورزی دنیا،این مهم را از تفکر به عمل تبدیل کرد.
کاهش ۱۸ درصدی مصرف آب با طرح ملی آبیاری هوشمند
مجری طرح ملی الگویی توسعه آبیاری هوشمند در کشور با اشاره به اینکه این برنامه تحت عنوان "طرح ملی الگویی توسعه آبیاری هوشمند" در سال ۱۴۰۰ شروع شد، گفت: بخش اول این طرح ملی در سطح ۱۱ استان و ۲۳ سایت الگویی ( ۱۰ سایت زراعی و ۱۳ سایت باغی ) و در وسعت یک هزار و ۳۰۰هکتار اجرا شد .
عضو هیات علمی و رییس بخش آبیاری و زهکشی موسسه تحقیقاتت فنی و مهندسی کشاورزی ادامه داد: بخش دوم طرح از مهرماه سال گذشته در سطح ۱۰ استان و ۲۶ سایت الگویی ( ۱۱ سایت زراعی و ۱۵ سایت باغی ) و در وسعت یک هزار و ۱۰۰ هکتار شروع شده و ۲ سال زراعی اجراء خواهد شد.
وی یاد آورشد: در بخش دوم این برنامه ملی تمام شرکت های دانش بنیان با تخصص آبیاری هوشمند، مشارکت داده شده اند بطوریکه بالغ بر پنج هزار هکتار پایلوت توسط این شرکت ها و با نظارت موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی اجرا و در حال پایش و ارزیابی است.
مجری طرح ملی الگویی توسعه آبیاری هوشمند در کشور یادآور شد: شرکت ها مجری طرح هر کدام فناوری آبیاری هوشمند مختص خود را پیاده سازی کرده اند و هدف ارزیابی این سامانه ها، شناخت نکات ضعف و قوت هر برنامه و کمک به ارتقای آنها و رفع مشکلات و عدم قطعیت های مربوطه جهت ورود به عرصه در مقیاس ملی است.
یارقلی گفت: طرح مذکور در زمان حاضر بزرگترین طرح پژوهشی سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج بخش کشاورزی بوده و بصورت ملی در سطح کشور و بر روی محصولات استراتژیک و بومی استانها در حال اجرا است. در این طرح سعی شده ضمن انتخاب اغلب محصولات زراعی و باغی مهم کشور در هر یک از استانها، انواع سامانه های آبیاری و شرایط اقلیم و جغرافیایی مختلف نیز تحت پوشش قرار گیرد.
وی بیان کرد: هدف اصلی از این طرح ملی، جریان‌سازی و ایجاد موج توسعه سامانه‌های آبیاری هوشمند در مدل‌ها و فرم‌های مختلف با مشارکت بخش خصوصی (به ویژه شرکت‌های دانش بنیان) برای استفاده بهینه از منابع آب محدود و ارتقاء بهره وری آب و همچنین آسان و دقیق‌سازی کشاورزی و آبیاری در راستای توسعه پایدار و نیل به امنیت غذایی است.
عضو هیات علمی و رییس بخش آبیاری و زهکشی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی یاد آورشد: در زمان حاضر با توجه به اجرای موفقیت‌آمیز آن در شرایط آب و خاک، محصولات ، سامانه های مختلف و نتایج مثبت آن، شاهد استقبال و مشارکت موثر و چشمگیر کشاورزان و شرکت‌های دانش‌بنیان مختلف هستیم.
وی بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود که طرح مذکور در آینده بدون تحمیل بار مالی به دولت با بخشی از فوائد حاصل از افزایش عملکرد و بهبود بهره‌وری، هزینه مورد نیاز خود را تامین کرده و توسعه و گسترش یابد.
مجری طرح ملی الگویی توسعه ابیاری هوشمند در کشور اضافه کرد: از جمله نکات مثبت این طرح ملی محوریت تحقیقات و همراهی و مشارکت بخش اجراء، ترویج، بخش خصوصی و شرکت‌های دانش بنیان، برای حل چالش‌های آب کشور و کمک به ترویج و توسعه نتایج تحقیقات در سطح ملی است.
وی گفت: براساس نتایج اولیه حاصل از اجرای فاز اول این طرح ملی، به طور متوسط کاهش ۱۸ درصدی آب آبیاری و افزایش۰.۲۶ درصدی بهره‌وری آب آبیاری در مزارع و باغات الگویی، نسبت به شرایط شاهد مشاهده شده است.
مصرف آب کشور در مقایسه با استاندارد جهانی ۲ برابر است
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: در امنیت غذایی مهمترین عامل، تامین ماده غذایی کافی، سالم و پایدار است؛ کشور در ۲ حوزه آب و خاک با محدودیت منابع مواجه است، برای مدیریت این دو محدودیت راهی به غیر از بکارگیری دانش و بهره‌مندی از ابزار علم و فناوری وجود ندارد.
«علیرضا عباسی» افزود: در ابتدای انقلاب حدود ۲۰ میلیون تن تولید محصولات کشاورزی داشتیم که به برکت نظام جمهوری اسلامی امروز بیش از ۱۲۰ میلیون تن محصول کشاورزی در کشور تولید می‌شود که نتیجه استفاده از دانش، فناوری و همت جهادی است.
وی تاکید کرد: برای افزایش حرکت در مسیر تولید و متناسب‌سازی تغذیه جمعیت با میزان تولید باید به علم و فناوری‌های روز دنیا توجه داشته باشیم و همچنین از منابع محدود موجود استفاده بهینه کنیم.
نماینده مردم کرج ، اشتهارد و فردیس در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه با آمارهای مختلف، مصرف آب در حوزه کشاورزی بین ۷۰ تا ۹۰ درصد متغیر است، ادامه داد: نسبت مصرف آب کشور در مقایسه با استاندارد جهانی ۲ برابر است؛ برای تحقق هدف تولید غذا برای ۳۰۰ میلیون نفر، منابع محدود آبی داریم، بنابراین باید با هوشمندسازی در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی نسبت به افزایش بهره‌وری آب اقدام کنیم.
عباسی بیان کرد: کشاورزی دقیق یعنی بتوانیم از هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و یا فناوری‌های نوین استفاده، مصرف نهاده ها را کاهش و بهره‌وری را افزایش دهیم.
وی یاد آورشد: امروزه بسیاری از کشاورزان همچنان به روش‌های سنتی از جمله غرقابی برای آبیاری استفاده می‌کنند؛ در این مدل آبیاری، چندین برابر آب بیشتر استفاده می‌شود، حتی در روش‌های نوین مثل آبیاری بارانی یا آبیاری قطره‌ای هیچ درکی از رطوبت داخل خاک وجود ندارد و باز آب بیش از نیاز گیاه و در زمان نامناسب استفاده می شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس اضافه کرد: با استفاده از سنسورهای داخل خاک می‌توان میزان رطوبت موردنیاز خاک را رصد و با این کار در بهره‌وری آب اتفاقات خوبی را رقم بزنیم.
وی با اشاره به خلا عملکردی در تولید محصولات کشاورزی یادآور شد: امروزه بعضی از کشاورزان کشور ۱۳ تا ۱۴ تن گندم در هکتار برداشت گندم دارند با اینکه متوسط عملکرد گندم کشور بین سه و نیم تا چهار تن است، یعنی یک فاصله حدود پنج برابری داریم که باید این خلاء و فاصله عملکردی را کاهش دهیم و همچنین به علت محدودیت منابع خاکی باید در رابطه با برخی محصولات این اقدام را در گلخانه‌ها انجام و با استفاده از علوم روز، هدف تامین غذای ۳۰۰ میلیون نفری حتما دست‌یافتنی خواهد بود.
یک چهارم نزولات جوی استفاده می شود
عباسی ادامه داد: سالانه در کشور حدود ۴۰۰ میلیارد متر مکعب نزولات جوی داریم اما حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب از آن مورد استفاده قرار می گیرد.
وی گفت: درصد بالایی از نزولات جوی کشور یا تبخیر می شود یا از طریق رواناب های سطحی از دسترس خارج می شوند بنابراین با احداث سازه های آبخیزداری می توانیم از هدر رفت نزولات جوی جلوگیری کنیم.
نماینده مردم کرج ، اشتهارد و فردیس در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: با کشاورزی دانش بنیان باید بتوان خلا عملکردی در حوزه محصولات کشاورزی را پوشش داد و در حوزه صنعت و فاضلاب شهری نیز باید بتوان با بازچرخانی آب نیاز مربوطه را برطرف کرد.
ضرورت سازگاری با کم آبی در کشور
«حسین دهقانی سانیج » رییس موسسه تحقیقات و مهندسی کشاورزی مستقر در کرج نیز گفت: سامانه های های آبیاری یک زیرساخت اجتناب ناپذیر در کشاورزی آبی برای افزایش بهره وری، سازگاری با کم آبی از طریق کاهش مصرف آب ، کاهش تبخیر، مدیریت مناسب و بهره ور آب در مزرعه، مدیریت کم آبیاری، مصرف بهینه نهاده های کشاورزی است.
وی تاکید کرد: برای اثر بخشی هرچه بیشتر دراین زمینه باید به هوشمندسازی تجهیز شویم.
دهقانی سانیج بیان کرد: بر اساس سنجه های برنامه هفتم بخش کشاورزی باید مصرف خود را تا ۶۵ میلیارد مترمکعب کاهش دهد بنابراین دانش ها و فناوری ها در این مسیر وجود دارد که اجرایی شدن آن منطبق بر این سنجه ها باید هدف گذاری شود.
وی گفت : سامانه های آبیاری باید در این مسیر تجهیز و بهینه شوند که هوشمند سازی یکی از این تجهیزات است.
رییس موسسه تحقیقات و مهندسی کشاورزی افزود: برای تحقق این هدف مهندسی آبیاری با مهندسی کشاورزی باید تلفیق و همراه با تجهیز مزارع به سامانه های آبیاری ، شاهد توسعه فعالیت های دیگر مانند فناوری های کاهش تبخیر، نشاکاری، الگوی کشت جایگزین و متناسب با اقلیم و کم آب بر، تقویم زراعی متناسب با اقلیم و نیاز آبی کمتر، ماده آلی خاک و کشاورزی حفاظتی، افزای بهره وری از زمین باشیم.
وی تاکید کرد: در این مسیر بصورت مجازی نیز باید به بخش کشاورزی توجه شود که شامل اقدام هایی مانند تجارت آب مجازی و افزایش عملکرد آن، صادرات محصول کم آب بر، مسایل مربوط به رژیم غذایی می باشد.