محمدرضا شیرزادی رئیس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال به انسان و حیوان وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت: بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان که به عنوان زئونوز (Zoonoses) شناخته می‌شوند، گروهی از بیماری‌های عفونی هستند که بین حیوانات و انسان‌ها قابل انتقال است. بر اساس تحقیقات، حدود ۶۰ درصد از بیماری‌های عفونی انسان منشأ حیوانی دارند.
وی افزود: این بیماری‌ها می‌توانند ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها باشند و از راه‌های مختلفی از جمله تماس مستقیم، گزش، یا مصرف فرآورده‌های حیوانی آلوده منتقل شوند.
مهم‌ترین بیماری‌های مشترک در ایران
شیرزادی گفت: هاری یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان، هاری است که از طریق گزش حیوانات آلوده، به ویژه سگ‌ها و گربه‌ها، منتقل می‌شود. این بیماری در صورت بروز علائم، مرگبار است.
وی ادامه داد: در ایران، واکسن هاری انسانی از فرانسه و هند وارد می‌شود و در بیش از ۷۷۰ مرکز بهداشتی به صورت رایگان برای افراد گزیده‌شده تجویز می‌شود. افراد پس از گزش باید محل زخم را شستشو داده و در اولین فرصت به مراکز درمانی مراجعه کنند تا واکسیناسیون و در صورت نیاز تزریق سرم برایشان انجام شود.
از تب مالت تا هاری؛ تهدیدات ناشی از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان
به گفته وی؛ سالک؛ این بیماری پوستی که توسط انگل لیشمانیا ایجاد می‌شود، از طریق نیش پشه خاکی که از موش‌های صحرایی آلوده تغذیه کرده است، منتقل می‌شود، سالک در بیش از ۱۷۰ شهرستان ایران شایع است، از جمله در استان تهران، شهرستان ورامین. کنترل این بیماری نیازمند کاهش جمعیت موش‌های صحرایی و پشه‌های خاکی، انجام سمپاشی در فصول مناسب و مراجعه سریع افراد مبتلا به مراکز درمانی است.
شیرزادی ادامه داد: تب مالت یا بروسلوز؛ یک بیماری باکتریایی است که از طریق تماس با دام آلوده یا مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه به انسان منتقل می‌شود. این بیماری در بین دامداران و مصرف‌کنندگان محصولات لبنی سنتی شایع‌تر است و برای پیشگیری از آن، شیر و محصولات لبنی باید حداقل ۵ دقیقه جوشانده شوند.
از نیش پشه تا گزش حیوان
وی افزود: عقرب‌گزیدگی و مارگزیدگی؛ این دو مورد از دیگر بیماری‌های بومی در ایران محسوب می‌شوند. سالانه حدود ۵۰ هزار مورد عقرب‌گزیدگی و ۵ تا ۱۰ هزار مورد مارگزیدگی ثبت می‌شود که بیشتر در استان‌های جنوبی کشور رخ می‌دهند. برای مقابله، سرم ضد مار و ضد عقرب در بیمارستان‌های کشور موجود است.
شیرزادی خاطر نشان کرد: تب کریمه کنگو؛ این بیماری ویروسی از طریق کنه‌های آلوده بین دام‌ها منتقل شده و می‌تواند از طریق تماس با خون و ترشحات دام آلوده در زمان ذبح به انسان سرایت کند. برای کاهش خطر ابتلاء، کشتار دام فقط در کشتارگاه‌های بهداشتی باید انجام شود و لاشه دام قبل از قطعه‌قطعه شدن، ۲۴ ساعت در دمای ۴ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.
راه‌های پیشگیری از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان چیست؟
وی ادامه داد: برای کاهش خطر ابتلاء به بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان، رعایت توصیه‌هایی از قبیل واکسیناسیون حیوانات خانگی؛ سگ‌ها و گربه‌ها باید واکسن هاری دریافت کنند، عدم تماس با حیوانات مشکوک و از نزدیک شدن به حیوانات ولگرد خودداری کنید.
به گفته شیرزادی؛ همچنین رعایت بهداشت فردی و محیطی واجب بوده و پس از تماس با حیوانات، شستن دست‌ها الزامی است.
وی ادامه داد: مصرف فرآورده‌های لبنی پاستوریزه توصیه می‌شود و از مصرف شیر خام و محصولات لبنی غیرپاستوریزه خودداری کنید، کنترل جمعیت جوندگان و حشرات ناقل نیز مورد اهمیت است و سمپاشی و نظافت محیط از جمله اقدامات مؤثر برای کاهش بیماری‌های مشترک است.
شیرزادی در پایان گفت: بیماری‌های زئونوز، نظیر هاری، سالک، تب مالت و تب کریمه کنگو، تهدیدی جدی برای سلامت جامعه محسوب می‌شوند. رعایت اصول بهداشتی، واکسیناسیون حیوانات، و مراجعه سریع به مراکز درمانی در صورت تماس مشکوک، نقش مهمی در پیشگیری و کاهش خطر ابتلاء به این بیماری‌ها دارد.