گروه جامعه: دومین همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور روز گذشته توسط دانشگاه علوم پزشکی زابل برگزار شد.به گزارش تسنیم؛ دانشگاه علوم پزشکی زابل با برگزاری همایش در خصوص ریزگردها به مشکلات زیست‌محیطی و تأثیر آن بر سلامت و اقتصاد منطقه پرداخته و راهکارهای مقابله با این پدیده را بررسی کرد.
حسین شهدادی، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی زابل در این همایش گفت: در حال حاضر، موضوع ریزگردها به یکی از مسائل اصلی و نگران‌کننده در سیستان تبدیل شده است و این همایش به عنوان یک تلنگر بزرگ برای جامعه و مسئولین به شمار می‌آید تا نگاهی عمیق‌تر به اتفاقاتی داشته باشند که منجر به وضعیت کنونی منطقه شده است.
وی با اشاره به شرایط سخت کنونی سیستان، خاطرنشان کرد: روزگاری بادهای 120 روزه، عامل خنکی و تعدیل دما در این منطقه بودند. این بادها در روزهای گرم به ملایم‌تر شدن و خنک‌تر شدن هوا کمک می‌کردند و شرایط زندگی را تسهیل می‌کردند. اما حالا با واقعیتی روبه‌رو هستیم که طوفان‌هایی با سرعت 120 کیلومتر در ساعت و گاه بیشتر، زندگی را برای مردم بسیار دشوار کرده است.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی زابل در ادامه بیان کرد: این طوفان‌ها تنها به فصل تابستان محدود نیستند بلکه در زمستان نیز شاهد وقوع طوفان‌های شدید هستیم که تأثیرات منفی آن بر زندگی مردم و محیط زیست به شدت محسوس است.شهدادی تأکید کرد که این شرایط می‌تواند به بروز مسائل جدی در حوزه سلامت و اقتصاد منجر شود. به عنوان مثال، ریزگردها می‌توانند باعث بروز بیماری‌های تنفسی و مشکلات بهداشتی شوند و همچنین فعالیت‌های اقتصادی مردم را تحت تأثیر قرار دهند.
محمدرضا رضایی کهخا، دبیر دومین همایش ملی گرد و غبار گفت: دومین همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور در تاریخ‌های هفتم و هشتم اسفند 1403 در دانشگاه علوم پزشکی زابل برگزار خواهد شد و این همایش به‌منظور بررسی چالش‌ها و راهکارهای مقابله با مشکل گرد و غبار در کشور و تأثیرات آن بر سلامت عمومی طراحی شده است.
وی اعلام کرد که اقدامات اجرایی این همایش از تیرماه آغاز شده و مجوزهای علمی لازم از دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور دریافت گردیده است.دبیر دومین همایش ملی گرد و غبار افزود: خوشبختانه، در تمام محورها مقالات خوبی دریافت کرده‌ایم و تا کنون حدود 88 مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده است. از این تعداد، 76 مقاله به‌صورت پوستر و سخنرانی مورد پذیرش قرار گرفته‌اند.
مسعود یونسیان، استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: این نوع همایش‌ها که صرفاً با حضور اعضای علمی و اساتید دانشگاه‌ها برگزار می‌شود، احتمالاً توفیق چندانی در حل مسائل مهم زیست‌محیطی نخواهد داشت و برای دستیابی به نتایج مؤثر، ضروری است که از ذینفعان مختلف دعوت شود تا با یکدیگر آشنا شوند و دغدغه‌های همدیگر را مورد بررسی قرار دهند.
وی با تأکید بر همکاری‌های بین‌سازمانی، افزود: برای حل معضل ریزگردها، باید نگاهی جامع به موضوع داشت که این امر شامل مشارکت نهادهای مختلف از روابط بین‌الملل، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه‌ها (چه در حوزه علوم پزشکی و چه تحت پوشش وزارت علوم) است.
استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: اگر این همکاری‌ها محقق نشود، صرفاً می‌توانیم مقالات خوبی را منتشر کنیم و به اشتراک بگذاریم، اما انتظار تأثیر عملیاتی چندانی نخواهیم داشت.
مجتبی کندری، برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور در همایش ملی گرد و غبار با موضوع سلامت، به بررسی نیاز به اجرای رفتارهای پیشگیرانه در برابر پدیده گرد و غبار پرداخت. وی با تأکید بر اهمیت این موضوع گفت: مواجهه با گرد و غبار نیازمند رعایت یک سری اقدامات پیشگیرانه است.
وی در ادامه به تشریح این اقدامات پرداخت و اظهار داشت: استفاده از ماسک تنفسی مناسب، یکی از اولین و ضروری‌ترین اقداماتی است که هر فرد باید در نظر بگیرد.مجتبی کندری همچنین به محدودسازی فعالیت‌های بیرون از منزل در روزهایی که گرد و غبار بیشتر است، اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: پنجره‌ها باید بسته شود و حتماً از درزگیرهای مناسب استفاده گردد تا هوای آلوده به داخل نفوذ نکند.
برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور اضافه کرد: “نوشیدن آب به میزان کافی و مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان، مانند میوه‌ها و سبزیجات، می‌تواند به حفظ سلامت افراد کمک کند.کندری تأکید کرد که رعایت این نکات، نه تنها به کاهش تأثیرات منفی گرد و غبار بر سلامتی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند راهکارهای مؤثری برای سلامت عمومی جامعه باشد.
زینب محکمی، برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور گفت: یکی از مهم‌ترین گیاهانی که در این راستا جلوگیری از ریزگرد مورد بررسی قرار گرفت، گیاه ساکسول یا درخت سیاه تاغ با نام علمی هالوکسیلون بود.وی افزود: این درختچه که دارای ارتفاعی بین یک تا 9 متر است، با تنه‌ای به رنگ خاکستری تا سفید و چوبی سخت و شکننده، به عنوان یک گزینه مناسب برای مقابله با خزش ریزگردها مطرح شد.
زینب محکمی ادامه داد: ساکسول از دسته گیاهان مدیترانه‌ای محسوب می‌شود و قادر است در مناطق خشک و بیابانی با بارندگی بسیار کم، یعنی حدود 30 تا 200 میلی‌متر، به‌خوبی رشد کند.
حمیده خواجه، برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور گفت: مسئله ریزگردها به‌خصوص با خشک شدن تالاب‌ها و هامون‌ها، هر روز در حال تشدید است و نیاز به راهکارهای جامع و اثرگذار را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.
وی بیان کرد: در این راستا، پیشنهاد کارشناسان برای بیماران تنفسی، مصرف گیاه مورینگا بود. گیاه مورینگا به‌عنوان یک منبع غنی از فیتوکیمیکال‌ها و ترکیبات شیمیایی طبیعی شناخته می‌شود و تمامی قسمت‌های آن شامل بذر، ساقه، غلاف و دیگر اجزاء، دارای خواص دارویی بی‌نظیری است. این گیاه خوراکی می‌تواند در درمان بیماری‌ها و بهبود وضعیت سلامت عمومی بیماران مؤثر باشد.
برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور ادامه داد: با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد گیاهان مذکور، توجه به این منابع طبیعی به‌عنوان راهکارهایی نوآورانه در مبارزه با پدیده‌های زیست‌محیطی و بهبود سلامت جامعه مطرح می‌شود.
حمیده خواجه افزود: کارشناسان بر این باورند که آگاهی‌بخشی عمومی و حمایت از کشت و استفاده از این گیاهان می‌تواند تأثیرات مثبت قابل توجهی بر کاهش ریزگردها و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی داشته باشد.
گردوغبار سیستان و بحران تنفسی
طوفان‌های گردوخاک سیستان به یک قاتل خاموش تبدیل شده‌اند. ذرات ریز PM2.5 و PM10 که گاهی 20 برابر حد مجاز جهانی(WHO) است، ریه‌های ساکنان پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز را هدف گرفته‌اند. بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته، بیش از 70 درصد مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌های منطقه در روزهای طوفان، از علائمی مانند تنگی نفس، سرفه‌های مزمن و عفونت‌های ریوی رنج می‌برند. پزشکان هشدار می‌دهند حتی استفاده از ماسک‌های معمولی نیز در برابر این ذرات سمی کارآمد نیست و تنها ماسک‌های N95 تا حدی محافظت می‌کند.
کودکان سیستانی با چشمانی قرمز و ریه‌هایی ضعیف بزرگ می‌شوند. بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی در سال 2023 نشان می‌دهد شیوع آسم در کودکان زیر 10 سال منطقه، 3 برابر میانگین ملی است. مدارس تعطیل می‌شوند، اما خانه‌ها نیز پناهگاه امنی نیستند؛ گردوغبار از درز پنجره‌های فرسوده به داخل نفوذ می‌کند.
بیماری‌های قلبی؛ پیامد پنهان آلودگی هوا
گردوغبار سیستان تنها ریه‌ها را هدف نمی‌گیرد. ذرات معلق وارد جریان خون می‌شوند و التهاب رگ‌ها را تشدید می‌کنند. آمار انجمن قلب ایران حاکی از آن است که در یک سال گذشته، موارد سکته قلبی در شهرستان‌های هامون و نیمروز طی روزهای طوفان، 40 درصد افزایش یافته است. بیماران مبتلا به فشارخون و دیابت نیز با تشدید علائم مواجهند، اما بسیاری به دلیل محرومیت منطقه، به دارو و تجهیزات پزشکی دسترسی ندارند.
پیامدهای روانی این بحران کمتر از آسیب‌های جسمی نیست. مطالعات نشان می‌دهد شیوع افسردگی و اضطراب در میان ساکنان مناطق درگیر، به شدت افزایش یافته است. مردم هراس از آینده، احساس تنهایی و بی‌پناهی را توصیف می‌کنند. زهرا، معلم 32 ساله در هیرمند می‌گوید: «همه‌چیز خاکی است؛ غذایمان، خوابمان و حتی رویاهایمان. انگار داریم زنده به گور می‌شویم.»
∎
حسین شهدادی، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی زابل در این همایش گفت: در حال حاضر، موضوع ریزگردها به یکی از مسائل اصلی و نگران‌کننده در سیستان تبدیل شده است و این همایش به عنوان یک تلنگر بزرگ برای جامعه و مسئولین به شمار می‌آید تا نگاهی عمیق‌تر به اتفاقاتی داشته باشند که منجر به وضعیت کنونی منطقه شده است.
وی با اشاره به شرایط سخت کنونی سیستان، خاطرنشان کرد: روزگاری بادهای 120 روزه، عامل خنکی و تعدیل دما در این منطقه بودند. این بادها در روزهای گرم به ملایم‌تر شدن و خنک‌تر شدن هوا کمک می‌کردند و شرایط زندگی را تسهیل می‌کردند. اما حالا با واقعیتی روبه‌رو هستیم که طوفان‌هایی با سرعت 120 کیلومتر در ساعت و گاه بیشتر، زندگی را برای مردم بسیار دشوار کرده است.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی زابل در ادامه بیان کرد: این طوفان‌ها تنها به فصل تابستان محدود نیستند بلکه در زمستان نیز شاهد وقوع طوفان‌های شدید هستیم که تأثیرات منفی آن بر زندگی مردم و محیط زیست به شدت محسوس است.شهدادی تأکید کرد که این شرایط می‌تواند به بروز مسائل جدی در حوزه سلامت و اقتصاد منجر شود. به عنوان مثال، ریزگردها می‌توانند باعث بروز بیماری‌های تنفسی و مشکلات بهداشتی شوند و همچنین فعالیت‌های اقتصادی مردم را تحت تأثیر قرار دهند.
محمدرضا رضایی کهخا، دبیر دومین همایش ملی گرد و غبار گفت: دومین همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور در تاریخ‌های هفتم و هشتم اسفند 1403 در دانشگاه علوم پزشکی زابل برگزار خواهد شد و این همایش به‌منظور بررسی چالش‌ها و راهکارهای مقابله با مشکل گرد و غبار در کشور و تأثیرات آن بر سلامت عمومی طراحی شده است.
وی اعلام کرد که اقدامات اجرایی این همایش از تیرماه آغاز شده و مجوزهای علمی لازم از دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور دریافت گردیده است.دبیر دومین همایش ملی گرد و غبار افزود: خوشبختانه، در تمام محورها مقالات خوبی دریافت کرده‌ایم و تا کنون حدود 88 مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده است. از این تعداد، 76 مقاله به‌صورت پوستر و سخنرانی مورد پذیرش قرار گرفته‌اند.
مسعود یونسیان، استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: این نوع همایش‌ها که صرفاً با حضور اعضای علمی و اساتید دانشگاه‌ها برگزار می‌شود، احتمالاً توفیق چندانی در حل مسائل مهم زیست‌محیطی نخواهد داشت و برای دستیابی به نتایج مؤثر، ضروری است که از ذینفعان مختلف دعوت شود تا با یکدیگر آشنا شوند و دغدغه‌های همدیگر را مورد بررسی قرار دهند.
وی با تأکید بر همکاری‌های بین‌سازمانی، افزود: برای حل معضل ریزگردها، باید نگاهی جامع به موضوع داشت که این امر شامل مشارکت نهادهای مختلف از روابط بین‌الملل، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه‌ها (چه در حوزه علوم پزشکی و چه تحت پوشش وزارت علوم) است.
استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: اگر این همکاری‌ها محقق نشود، صرفاً می‌توانیم مقالات خوبی را منتشر کنیم و به اشتراک بگذاریم، اما انتظار تأثیر عملیاتی چندانی نخواهیم داشت.
مجتبی کندری، برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور در همایش ملی گرد و غبار با موضوع سلامت، به بررسی نیاز به اجرای رفتارهای پیشگیرانه در برابر پدیده گرد و غبار پرداخت. وی با تأکید بر اهمیت این موضوع گفت: مواجهه با گرد و غبار نیازمند رعایت یک سری اقدامات پیشگیرانه است.
وی در ادامه به تشریح این اقدامات پرداخت و اظهار داشت: استفاده از ماسک تنفسی مناسب، یکی از اولین و ضروری‌ترین اقداماتی است که هر فرد باید در نظر بگیرد.مجتبی کندری همچنین به محدودسازی فعالیت‌های بیرون از منزل در روزهایی که گرد و غبار بیشتر است، اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: پنجره‌ها باید بسته شود و حتماً از درزگیرهای مناسب استفاده گردد تا هوای آلوده به داخل نفوذ نکند.
برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور اضافه کرد: “نوشیدن آب به میزان کافی و مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان، مانند میوه‌ها و سبزیجات، می‌تواند به حفظ سلامت افراد کمک کند.کندری تأکید کرد که رعایت این نکات، نه تنها به کاهش تأثیرات منفی گرد و غبار بر سلامتی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند راهکارهای مؤثری برای سلامت عمومی جامعه باشد.
زینب محکمی، برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور گفت: یکی از مهم‌ترین گیاهانی که در این راستا جلوگیری از ریزگرد مورد بررسی قرار گرفت، گیاه ساکسول یا درخت سیاه تاغ با نام علمی هالوکسیلون بود.وی افزود: این درختچه که دارای ارتفاعی بین یک تا 9 متر است، با تنه‌ای به رنگ خاکستری تا سفید و چوبی سخت و شکننده، به عنوان یک گزینه مناسب برای مقابله با خزش ریزگردها مطرح شد.
زینب محکمی ادامه داد: ساکسول از دسته گیاهان مدیترانه‌ای محسوب می‌شود و قادر است در مناطق خشک و بیابانی با بارندگی بسیار کم، یعنی حدود 30 تا 200 میلی‌متر، به‌خوبی رشد کند.
حمیده خواجه، برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور گفت: مسئله ریزگردها به‌خصوص با خشک شدن تالاب‌ها و هامون‌ها، هر روز در حال تشدید است و نیاز به راهکارهای جامع و اثرگذار را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.
وی بیان کرد: در این راستا، پیشنهاد کارشناسان برای بیماران تنفسی، مصرف گیاه مورینگا بود. گیاه مورینگا به‌عنوان یک منبع غنی از فیتوکیمیکال‌ها و ترکیبات شیمیایی طبیعی شناخته می‌شود و تمامی قسمت‌های آن شامل بذر، ساقه، غلاف و دیگر اجزاء، دارای خواص دارویی بی‌نظیری است. این گیاه خوراکی می‌تواند در درمان بیماری‌ها و بهبود وضعیت سلامت عمومی بیماران مؤثر باشد.
برگزیده همایش ملی گرد و غبار با رویکرد سلامت محور ادامه داد: با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد گیاهان مذکور، توجه به این منابع طبیعی به‌عنوان راهکارهایی نوآورانه در مبارزه با پدیده‌های زیست‌محیطی و بهبود سلامت جامعه مطرح می‌شود.
حمیده خواجه افزود: کارشناسان بر این باورند که آگاهی‌بخشی عمومی و حمایت از کشت و استفاده از این گیاهان می‌تواند تأثیرات مثبت قابل توجهی بر کاهش ریزگردها و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی داشته باشد.
گردوغبار سیستان و بحران تنفسی
طوفان‌های گردوخاک سیستان به یک قاتل خاموش تبدیل شده‌اند. ذرات ریز PM2.5 و PM10 که گاهی 20 برابر حد مجاز جهانی(WHO) است، ریه‌های ساکنان پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز را هدف گرفته‌اند. بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته، بیش از 70 درصد مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌های منطقه در روزهای طوفان، از علائمی مانند تنگی نفس، سرفه‌های مزمن و عفونت‌های ریوی رنج می‌برند. پزشکان هشدار می‌دهند حتی استفاده از ماسک‌های معمولی نیز در برابر این ذرات سمی کارآمد نیست و تنها ماسک‌های N95 تا حدی محافظت می‌کند.
کودکان سیستانی با چشمانی قرمز و ریه‌هایی ضعیف بزرگ می‌شوند. بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی در سال 2023 نشان می‌دهد شیوع آسم در کودکان زیر 10 سال منطقه، 3 برابر میانگین ملی است. مدارس تعطیل می‌شوند، اما خانه‌ها نیز پناهگاه امنی نیستند؛ گردوغبار از درز پنجره‌های فرسوده به داخل نفوذ می‌کند.
بیماری‌های قلبی؛ پیامد پنهان آلودگی هوا
گردوغبار سیستان تنها ریه‌ها را هدف نمی‌گیرد. ذرات معلق وارد جریان خون می‌شوند و التهاب رگ‌ها را تشدید می‌کنند. آمار انجمن قلب ایران حاکی از آن است که در یک سال گذشته، موارد سکته قلبی در شهرستان‌های هامون و نیمروز طی روزهای طوفان، 40 درصد افزایش یافته است. بیماران مبتلا به فشارخون و دیابت نیز با تشدید علائم مواجهند، اما بسیاری به دلیل محرومیت منطقه، به دارو و تجهیزات پزشکی دسترسی ندارند.
پیامدهای روانی این بحران کمتر از آسیب‌های جسمی نیست. مطالعات نشان می‌دهد شیوع افسردگی و اضطراب در میان ساکنان مناطق درگیر، به شدت افزایش یافته است. مردم هراس از آینده، احساس تنهایی و بی‌پناهی را توصیف می‌کنند. زهرا، معلم 32 ساله در هیرمند می‌گوید: «همه‌چیز خاکی است؛ غذایمان، خوابمان و حتی رویاهایمان. انگار داریم زنده به گور می‌شویم.»