صاحب‌خبر - سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متنوعی منتشر کرده است که در ادامه مهم‌ترین آنها را مرور می‌کنیم. حجت‌الاسلام داوود کمیجانی: «تسنیم» گویاترین و معتبرترین تفسیر تشیع است ما امروز در عرصه‌ای هستیم که مثلاً در سواد رسانه ۲۴ تکنیک اقناع داریم؛ مثل شیب ‌لغزان یا دروغ بزرگ که عقل را کنار می‌گذارد و می‌خواهد با احساسات جلو برود. در این عرصه، تفسیری می‌خواهیم که بتواند احساسات را جذب کند. آیت‌الله جوادی آملی بسیار عقل‌گرا، منطقی و اصولی هستند و با ادله عقلی جلو آمدند و تبیین کردند اما اگر جوانان امروز مقداری با ادبیات تفسیر تسنیم آشنا شوند بسیار جذب آن خواهند شد. از تفسیر تسنیم به عنوان فصل‌الختام تفسیرها یاد می‌کنیم که آخرین تفسیری است که می‌توان به آن تکیه کرد که کاملاً عقل‌گرایانه است و توضیحات کاملاً منطقی‌ دارد که با ادبیات بسیار خوبی ارائه شده است؛ هرچند اگر جملات به کمتر از هفت کلمه برسد و از یکسری واژگان که ذهن‌ آشناتر هستند استفاده شود طبیعتاً خیلی برای مخاطب بهتر است که در این صورت تفسیر تسنیم را در دست همه خواهیم دید؛ اگر امروز در دست همه نمی‌بینیم به این دلیل است که ادبیات آن مقداری با نوع ادبیات متداول در جامعه همسانی ندارد. حجت‌الاسلام محمدباقر نائیجی: قرآنی کردن جامعه با دستور و بخشنامه محقق نخواهد شد صاحب‌نظران علوم قرآنی به طور معمول آثار دیگران را ملاحظه و مطالعه می‌کنند و حتماً آیت‌الله جوادی آملی نیز آثار و کارهای دیگران را دیدند، می‌بینند و می‌خوانند؛ ضمن اینکه نگارش این تفسیر از ابتدای دهه ۶۰ آغاز شده است. جایگاه ایشان در آن دوره کاملاً مشخص بود و در جامعه مدرسین بودند و از نظرات و دیدگاه‌های سایر افراد اطلاع داشتند. معمولاً شخصیت‌های علمی سعی می‌کنند با هم مراوداتی داشته باشند و آثار یکدیگر را ببینند تا موازی کاری صورت نگیرد. تفسیر آیت‌الله جوادی آملی با سایر تفسیرها مانند تفسیر نمونه، تفسیر نور و.. متفاوت است و رویکرد دیگری دارد. تفسیر نور تفسیری عامی است که تلاش شده آیات قرآن را به صورت نموداری و دسته‌بندی شده به مخاطب عام جامعه منتقل کند و تفسیر نمونه هم رویکردی متفاوتی نسبت به تفسیر نور دارد و تفسیر تسنیم با تفاسیر کنونی قابل قیاس نیست. اکنون در برخی پایان‌نامه‌های رشته علوم قرآن و حدیث از تفسیر تسنیم استفاده و مقالاتی درباره آن نوشته می‌شود. حدود ۲۰۰ مقاله در مجلات مختلف با رویکرد تفسیر تسنیم نوشته شده است و براساس افکار و آثار آیت‌الله جوادی آملی کار شده است. این مقدار کافی نیست و باید جامعه علمی را بیشتر با تفسیر تسنیم آشنا کرد و البته این کار نیز نیازمند برنامه‌ریزی است تا در محیط‌های دانشگاهی و حوزوی تفسیر تسنیم بیشتر مطرح شود و در اختیار مخاطبان علمی قرار گیرد تا افراد بتوانند از آن استفاده کنند. معمولاً در دورانی که تفسیری نوشته می‌شود، آن تفسیر در دوره خود مظلوم است و به مرور زمان جایگاه خود را پیدا می‌‌کند؛ مثلاً تفسیر المیزان در زمان حیات علامه طباطبایی مانند شخصیت خودشان مظلوم بود و حتی با آن مخالفت هم می‌شد و ایشان با مشقت فراوان این تفسیر را گفتند اما در فضای کنونی شرایط به اینگونه نیست و آزادی علمی فراوانی وجود دارد ولی برای اینکه این تفسیر رشد کند و در بین افکار دانشگاهی و حوزوی مطرح شود، نیازمند زمان هستیم؛ تفسیر تسنیم به زمان نیاز دارد تا مطرح شود. سیدعباس صالحی: حداقل ۸ هزار صفحه روایت در تفسیر تسنیم وجود دارد شاگرد کوچکی از شاگردان آیت‌الله جوادی آملی بوده و هستم؛ اتفاقی که در این تفسیر افتاده است از زوایای مختلف قابل بررسی است؛ اولین نکته اینکه این تفسیر از فضای شفاهی به کتبی منتقل شده است؛ ما تفاسیر شفاهی متعددی داشته‌ایم ولی این تفسیر از آن‌ها متمایز است زیرا این تفسیر در طول ۴۰ سال ارائه شده است. نکته دیگر اینکه در خیلی از تفاسیر مدرسی و شفاهی، مخاطبان، عام بوده‌اند اما تفسیر تسنیم، تفسیر درسی با مخاطبان علمی حوزوی بود و در یک فرایند علمی مشابه دروس خارج فقه و اصول پیش رفته است و پیرامون آن بحث و سؤال و مباحثه بوده است. بدون تردید این تفسیر و جریان تفسیری بسیار مؤثر در اتفاقات قرآنی در حوزه محسوب می‌شود. نقش آیت‌الله جوادی آملی کم نظیر و بی‌بدیل است؛ آیت‌الله مصباح یزدی در همایشی تفسیری در سال ۱۳۹۱ در ضمن تبیین نقش تفسیری علامه طباطبایی به تفسیر علامه جوادی آملی اشاره کردند و فرمودند: یک حرکت پربرکتی با تلاش علامه طباطبایی در تفسیر شروع شد که آیت‌الله جوادی آملی این راه را ادامه می‌دهند و ان‌شاءالله خداوند ایشان را در همه کارهای علمی به خصوص این تفسیر که برای حوزه افتخار بزرگی است موفق بدارد؛ بنابراین جریان تفسیری در حوزه در دهه‌های اخیر مدیون مداومت ایشان بوده است زیرا سنت تفسیر شفاهی که در سابقه تفسیری جهان اسلام سابقه داشته است با این تفسیر منجر به یک جریان‌سازی شد. حجت‌الاسلام محمدمهدی حاجیلویی: توسعه فرهنگ قرآنی؛ هدف «اولین رویداد ایده‌پردازی قرآن و دانشگاه» فضای پر طراوات قرآنی دانشگاه می‌طلبد که کارهایی را در آستانه ماه مبارک رمضان انجام دهیم و اولین رویداد ملی ایده‌پردازی قرآن و دانشگاه طراحی شد تا بتوانیم کارهای قرآنی را با مبانی خردورزانه و اندیشه‌وزانه پیش بریم. همین علت سبب شد تا پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی به این حوزه ورود کند و این رویداد ملی را طراحی کند تا بتوانیم این رویداد را در ماه مبارک رمضان برگزار کنیم. هدف و ایده ما از این طرح در مرحله اول توسعه فرهنگ قرآنی در دانشگاه است که با ابزارهای مختلفی صورت می‌گیرد که ترویج سبک زندگی قرآنی، انس و الفت با قرآن در فضای دانشگاه و حمایت از نخبگان قرآنی دانشگاه‌ها از جمله اهداف ماست که این طرح شکل گرفته تا در نهایت به هدف جامع خود دست یابد. امیدواریم در انتها بتوانیم یک بسته جامع برای ترویج و توسعه فرهنگ قرآنی برای سبک زندگی و ایجاد انس و الفت با قرآن تهیه کنیم. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد تفاوت این طرح با سایر مسابقات و جشنواره‌های قرآنی است که به سبک دانشجویی و ایده‌پردازانه است. حجت‌الاسلام علی عندلیبی: مسائل بنیادین جامعه به طور مستمر مورد پژوهش فقها قرار گیرند این کتاب، حاصل چندین سال تلاش دفتر فقه معاصر حوزه‌های علمیه و حمایت اساتید برجسته این عرصه است. پس از گذشت نزدیک به پنج دهه از انقلاب اسلامی، در کنار پیشرفت‌های زیرساختی، نیاز به تدوین و تقویت نرم‌افزار‌های فقهی و قانونی بیش از پیش احساس می‌شود. ضروری است که این حوزه‌های نرم‌افزاری، از جمله مباحث قانون‌گذاری اقتصادی، به‌صورت جدی در محیط‌های حوزوی مطرح و بررسی شوند. چالش‌های حوزه‌های مختلف از جمله خانواده، قضاوت، اقتصاد و فرهنگ را از مسائل بنیادین جامعه امروز است. این مسائل باید به‌طور مستمر توسط فقها مورد پژوهش و تدریس قرار گیرند و مباحث مرتبط با آن‌ها به‌صورت نظام‌مند تدوین شود. اگر موضوعاتی همچون مسائل بانک مرکزی به‌صورت مسئله‌محور و دسته‌بندی‌شده استخراج شوند، امکان تدریس و پرداخت تخصصی آن‌ها توسط اساتید حوزه فراهم خواهد شد. این امر، نه‌تنها به ارتقای سطح علمی حوزه‌های علمیه کمک می‌کند، بلکه بستر لازم را برای ارائه راهکار‌های فقهی در حل چالش‌های اقتصادی کشور فراهم می‌سازد. آیت‌الله علیرضا اعرافی: تفسیر قرآن باید در حوزه بر همه علوم سایه‌افکن شود بنده در محضر رهبر انقلاب عرض کردم در حوزه دانشی تفسیر و علوم قرآن در دهه‌های اخیر کارهای خوبی در حوزه شده است از جمله ایجاد و توسعه رشته‌های قرآنی، تدوین پایان‌نامه‌ها، پرداختن به فنون و مهارت‌های قرآنی، تولید مقالات و معاجم و موسوعه‌های قرآنی و ... که همگی نشانگر گام حوزه برای پیشبرد معارف قرآنی است. به ویژه باید در این مسیر به تفاسیر کاملی که توسط بزرگان تراز یک مانند مراجع و آیات پدید آمده است اشاره کنیم؛ تفاسیری که از علامه طباطبایی آغاز شد و توسط حضرات جوادی آملی، مصباح یزدی و مکارم شیرازی و سبحانی و ... تداوم یافت و همه از برکت خون شهدا و مجاهدت امام و از برکات انقلاب آفاقی بود که بر روی حوزه و دانشگاه و مردم برای تقرب به ساحت قرآن گشوده‌تر شد و حوزه گام‌های بزرگی برداشت گرچه در آغاز مسیر هستیم. آیت‌الله العظمی جوادی آملی: چهار نسل مختلف پای درس تفسیر تسنیم نشستند از دفتر مقام معظم رهبری و بزرگان حوزه حق‌شناسی می‌کنم؛ آنچه را سخنرانان فرمودند حق و تفسیر تسنیم محصول حوزه است؛ بدون تردید این کار، کار حوزه است و بنده یک‌نفر در برابر این گروه با عظمت هستم. ۷۰ سال قبل که وارد حوزه شدیم خدمت آیت‌الله بروجردی و امام(ره) و آیت‌الله محقق داماد بودیم؛ آیت‌الله محقق داماد برای ما پدری کرد و نه فقط استادی؛ من عصر روزهای چهارشنبه تقریرات درس اسفار را خدمت ایشان ارائه می‌کردم و ایشان سطر به سطر آن را ملاحظه می‌فرمودند و تصحیح می‌کردند. روزی بعد از پایان درس اسفار دفعتا به ذهن بنده آمد که تفسیر را شروع کنیم که با اشتیاق استادان و فضلا روبرو شد. چهار دهه و چهار نسل مختلف پای این درس آمدند و اشکالات و نقد و شبهات چهار نسل در این درس بیان شد لذا تکرارهایی هم دارد؛ اینکه کتابی ۸۰ جلد و هر جلد ۸۰۰ صفحه می‌شود بدون تردید کار حوزه و نشانه قدرتمندی حوزه است. آیت‌الله شب‌زنده‌دار بیان کرد: شرط اساسی برای ورود فقها به مسائل نوپدید شناخت دقیق موضوع را شرط اساسی برای ورود فقها به مسائل نوپدید دانست دستیابی به این شناخت، مستلزم تعامل مؤثر و هم‌افزایی میان حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌هاست. بدون این همراهی، درک صحیح از مسائل جدید و ارائه راهکار‌های متناسب با آن‌ها دشوار خواهد بود. مباحث جدید از نظر علمی هیچ کاستی‌ای نسبت به فقه سنتی ندارند و تمامی دقت‌ها و استحکام موجود در فقه سنتی، در این عرصه نیز جاری و ساری است. انتظاری که از فقه معاصر می‌رود، پاسخ‌گویی شفاف، دقیق و منطبق بر نیاز‌های روز جامعه است. امروز بسیاری از مسائل نوپدید، در تار و پود زندگی انسان تنیده شده‌اند و کسانی که در پی رعایت احکام و حدود الهی هستند، نیازمند راهنمایی‌های روشن و دقیق از سوی حوزه‌های علمیه‌اند. حجت‌الاسلام حسین شفیعی: تسنیم؛ ام‌الکتاب آثار آیت‌الله جوادی آملی نظریه تفسیر قرآن به قرآن تقریبا یک نظریه جدید و تازه بود که از طرف علامه طباطبایی مطرح شد و توسط شاگردان ایشان به خصوص علامه جوادی آملی توسعه یافت؛ قرآن باید هر روز رخ بنماید و تازه است و به فرموده امام باقر(ع) حی لا یموت است و هرگز نمی‌میرد و همانطور که شب و روز و خورشید و ماه در جریان هستند قرآن هم در بستر زمان و مکان جاری است. استاد ما علامه جوادی آملی می‌فرمودند که علامه طباطبایی ساکن تبریز بودند و قبل از این که به قم بیایند المیزان را در دو جلد تالیف فرمودند ولی وقتی به قم آمدند و جلساتی تشکیل شد این المیزان به ۲۰ جلد ارتقاء پیدا کرد؛ حضرت استاد هم شاید از ابتدا به ذهنشان نمی‌رسید که تسنیم به ۸۰ جلد برسد و ۴۰ سال هم زمان ببرد ولی وقتی درس را از مدرسه سعادت با حضور چند نفر شروع کردند، به مسجد محمدیه منتقل، سپس به مسجد اعظم رفتند و افراد زیادی هم در دروس ایشان شرکت داشتند. وقتی دروس ایشان به طلاب عرضه شد روز به روز علاقه‌مندان به ایشان بیشتر شدند؛ البته برخی هم معتقد بودند که در حوزه فقط باید درس فقه و اصول تدریس شود ولی درس حضرت استاد به قدری دلنشین بود که افراد مختلفی وارد حلقه علمی این درس شدند و برخی خودشان از افراد شاخصی بودند که در عرصه تفسیری حرف برای گفتن هم داشتند لذا تفسیر قرآن به قرآن بعد از المیزان هم ضرورت یافت و تداوم پیدا کرد. آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد: اسلام طبیعت را تجلی الهی می‌داند ران محیط زیست یکی از نتایج عصر مدرنتیه است زیرا قبل از مدرنیته نگاه بشر به طبیعت نگاه مادر بود و بشر طبیعت را مادر خود می‌دانست که باید در دامان او پرورش یابد و از سینه او شیر بخورد و روزی خود را از او بگیرد و نسبت به این مادر محبت می‌ورزد و مادر هم به او محبت متقابل دارد اما در دوره مدرنیته، مکتب انسان‌محوری و اومانیسم، این نگاه را تغییر داد. نگاه به طبیعت نگاه ابزاری است و بشر طبیعت را ابزاری برای حداکثر استفاده‌کردن می‌داند و خود را در برابر طبیعت می‌بیند که باید بیشترین استفاده را از طبیعت داشته باشد ولو به قیمت از بین رفتن آن و این بحرانی ایجاد کرده است که امروز من و شما در بسیاری از روزهای سال امکان تنفس سالم نداریم و بشر امروز این درد بی درمان را لمس می‌کند و اینکه چه خاکی بر سر او ریخته است. خوشبختانه این بیماری توسط بشر درک شده است و دنبال درمان آن رفته است، البته متأسفانه به جای علت دنبال معلول می‌روند؛ مثلا بنده حدود دو دهه قبل ناظر یک حرکت علمی بودم که می‌خواستند برخی ابزارهای اتومبیل را اصلاح کنند ولی این‌ها معلول است و علت همان نگاه بشر به طبیعت است که فقط متخصصان فناوری نمی‌توانند حل کنند و باید اندیشمندان علوم انسانی و الهیاتی آن را دنبال کنند؛ این بحران فقط فنی نیست و اخلاقی هم هست. انتهای پیام∎​