همشهری آنلاین – مریم سرخوش: دکتر علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در نسختین مجمع سلامت استان تهران درباره شاخص‌های نگران‌کننده حوزه سلامت در تهران به آمارهای مهمی اشاره کرد و گفت: طی سال‌های اخیر با وجودی که تهران به عنوان یک استان برخوردار تصور شده اما سهم مشارکت از بودجه‌های کشور در زمینه زیرساخت‌های عمرانی، اجتماعی و فرهنگی متناسب با جمعیت و ظرفیت اقتصادی آن نبوده است. بخشی از این آمارها در ادامه بخوانید.
* در تهران حدود ۸۷درصد مراکز بهداشتی به عنوان خط اول تماس با مردم استیجاری هستند.
* عمده صنایع کشور در تهران مستقر هستند و نحوه فعالیت آنها به گونه‌ای است که می‌تواند وزارت بهداشت را با چالش مواجه کند.
* سنجه سلامت استان تهران در بین مناطق مختلف تفاوت دارند. هر قدر به سمت جنوب تهران حرکت می‌کنیم، شاخص‌های بهداشت کاهش پیدا می‌کند.
* تهران با داشتن ۱۷۷ بیمارستان بالاترین میزان ارائه خدمات در کشور را دارد و علاوه بر تخت‌های بخش دولتی، بیشترین میزان تخت بخش خصوصی، نهادها و تامین اجتماعی هم در تهران است.
* تعداد قابل توجهی از مردم کشور از جمله تهران سالانه جان خود را به دلیل تصادفات از دست می‌دهند. این در حالی است که با کاهش آمار مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی در دهه اول ۹۰، در ۱۴۰۲ باز هم این آمارها افزایشی شده و از حدود ۱۵ هزار به ۲۰ هزار فوتی رسیده است. ایران در بین ۱۶۰ کشور دنیا رتبه ۱۱۲ مرگ و میر ناشی از تصادفات را دارد که از بالاترین آمارها به لحاظ تناسب جمعیتی است. پویش «نه به تصادف» از سوی وزیر بهداشت مطرح و آغاز شده و موضوع بسیار مهمی است.
* شاخص مرگ و میر نوزادان در تهران به ۶.۱ در هر هزار تولد رسیده که نسبت به معدل کشوری جایگاه خوبی دارد.
* بیشترین میزان مرگ و میر مادران باردار در تهران ۱۸ تا ۳۵ سال است.
* در تهران سالانه به ازای هر ۱۰ هزار جمعیت ۲.۴ بیمار مبتلا به دیابت، ۸.۸ بیمار مبتلای قلبی – عروقی، ۷.۷ بیمار مبتلا به سرطان را از دست می‌دهیم که به آنها مرگ زودرس (فوت زیر ۷۰ سال) می‌گویند و به همراه حوادث ترافیکی بیشترین آمار فوتی‌ها در پایتخت را دارند.
* پیش‌بینی می‌شود که در آینده با رشد بالای سرطان مواجه باشیم. در آقایان سرطان‌های پروستات، روده بزرگ، ریه و در زنان سرطان سینه، روده و تیروئید الگوی غالب خواهد بود. ۵۲ درصد این سرطان‌ها اگر به موقع تشخیص شوند، منجر به بقای بیمار خواهند شد و بسیاری از آنها قابلیت پیشگیری دارند.
* همین حالا هم پروستات بالاترین میزان شیوع را در استان تهران دارد و در زنان هم این آمارها به سرطان سینه اختصاص دارد. از هر ۸ زن ایرانی یک نفر در معرض ابتلا به سرطان سینه است. نسبت به آمار جهانی زنان ایرانی یک دهه زودتر به این سرطان مبتلا می‌شوند.
* با همه کارهایی که در حوزه سلامت در کشور انجام می‌شود، در حوزه دیابت ۶۵ درصد بیماران تهرانی شرایط خوبی ندارند و به معنای واقعی درمان دریافت نمی‌کنند.
* تنها ۴۱ درصد مردم تهران فشار خون خود را به درستی مدیریت می‌کنند.
* اچ‌آی‌وی سال‌های اخیر با انگ‌زدایی و برنامه‌ریزی و مراقبت‌های فعال گستره منجر به جذب بیشتر افراد مبتلا شده است. ۴۳.۴ به ازاری هر هزار نفر شناسایی می‌شوند. اچ‌آی‌وی اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان‌پذیر است.
* درباره شاخص توده بدنی دانش‌آموزان شهر تهران ۲۴.۵۹ کودکان اضافه وزن دارند. ۱۵.۷۶ درصد هم مبتلا چاقی هستند. در سایر شهرستان‌های استان تهران هم ۲۲.۷۲ درصد دانش‌آموزان اضافه وزن و ۱۱.۵۸ درصد هم چاق هستند.
* در کنار بیماری‌های غیرواگیر با بیماری‌های نوپدید مواجه هستیم. سل در کشور ما رو به افزایش است و به ویژه سوش‌های جدید سل به درمان‌ها مقاوم شده‌اند. میزان بروز سل در تهران ۷.۸۱ در هر ۱۰۰ هزار نفر است. این در حالی است که مراکز درمانی تهران هم بیشترین ارجاع بیماران مبتلا به سل را دارند. به محض این که سل تشخیص داده می‌شود، بیمار نباید رها شود و این تنها بیماری است که بیمار باید با نظارت داروی خود را بخورد اما در بسیاری از موارد بیماران برای ادامه درمان به ما مراجعه نمی‌کنند و این بسیار خطرناک است.
* استان تهران در حوزه شاخص و سنجش حوادث ترافیکی عدد بالایی دارد. حتی در حوزه حوادث غیرترافیکی هم آمارها بسیار بالا هستند؛ ۲۶.۵ در هر ۱۰۰ هزار نفر. حوادث ناشی از وسایل نقلیه، سقوط از بلندی، مواد مخدر و روانگردان و خودکشی بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از حوادث غیرترافیکی در تهران را دارند.
* در شهر تهران بالاترین میزان مرگ و میر ناشی از حوادث شغلی در مقایسه با سایر استان‌ها وجود دارد چون بیشتر زنجیره صنعت در پایتخت قرار دارد.
* در مناطق جنوبی تهران میزان بالاتری از آمار خودکشی، تمایل به خودکشی و مرگ و میر ناشی از آن وجود دارد.
* نمونه‌های گرفته شده از مواد کشاورزی و زراعی نشان می‌دهد که ۲۳.۰۹درصد این محصولات همچنان باقیمانده نیترات و فلزات سنگین را دارند که بسیار مهم است.
* سالمندان تهرانی هم از نظر پوشش حمایتی اجتماعی و جامع در وضعیت مطلوبی قرار ندارند. این در حالی است که تهران بعد از گیلان سالمندترین استان کشور است.
* تنها آمار بسیار خوب در استان تهران سطح بالای سواد است که می‌تواند در حوزه ارتقای سواد سلامت و استفاده از ظرفیت‌های مردمی بسیار اثرگذار باشد.
* شاخص باروری در کشور به ۱.۶۶ رسیده و تهران جزو استان‌هایی است که از این نرم هم پایین‌تر قرار دارد.
* آمار نگران کننده این که برای اولین بار در طول همه سال‌های اخیر میزان موالید در ۱۴۰۳ به یک میلیون تولد نخواهد رسید.
چه باید کرد؟
زالی با اشاره به این‌که پیشنهادهایی در این باره مطرح است، عنوان کرد: تنها ۲۰درصد از مسائل سلامت در دانشگاه‌های علوم پزشکی قابل مدیریت است و برای رسیدن به سلامت مطلوب در تهران باید دانشگاه‌ها یاروهمراه همیشگی داشته باشند که با تدابیر استانداری تهران قابل اجراست. تمام دستگاه‌ها باید نسبت به سلامت مردم دغدغه داشته باشند.
او ادامه داد: در تهران حدود ۲۴۰ هزار کارمند دولتی وجود دارد و اگر همه این افراد پیوست سلامت داشته باشند و مورد ارزیابی و غربالگری قرار بگیرند، قطعا می‌توان انتظار داشت که آنها با سلامت جسمی و روانی مناسب به فعالیت خود ادامه خواهند داد. این پروتکل‌ها برای بخش خصوصی هم قابل اجراست.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به موضوع مهم سالمند شدن جمعیت کشور اشاره کرد و گفت: بحث سالمندی در تهران متفاوت است. اگر به آمار کشوری نگاه کنیم اکنون ۹.۵ تا ۱۰ درصد کشور سالمند هستند اما این عدد در سال ۲۰۳۰ به ۲۵ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. همین حالا در منطقه لواسانات جمعیت سالمند به ۱۴درصد رسیده است و تهران در سال‌های آینده با بحث سالمندی چالش‌های جدی اقتصادی، فرهنگی، جسمی، فیزیکی، روانشناختی، بهداشت، درمان و... خواهد داشت.
زالی تاکید کرد: از اهداف تشکیل مجمع سلامت، ایجاد هارمونی بین همه دستگاه‌هاست. گاهی اوقات در حوزه سلامت اگر بتوانیم به یک گفتمان مشترک بین‌بخشی برسیم، بخش زیادی از مسیر را طی کرده‌ایم. تلاش می‌کنیم که در دانشگاه‌های علوم پزشکی در مسیر توسعه این حوزه به ویژه در شاخص‌های عدالت اجتماعی در تهران گام برداریم.
به گفته این مسئول، در هیج کجای کشور حاشیه‌نشینی به اندازه تهران نیست و پدیده سکونتگاه‌های غیررسمی در تهران وجود دارد که حدود ۱۳درصد است. سکونتگاه غیررسمی یعنی محرومیت مردم آن منطقه از بهداشت و درمان و همه خدمات اجتماعی. این در حالی است که اگر در مرکز شهر پوشش بهداشت و درمان داشته باشیم، در حاشیه شهر تقریبا کم رنگ‌تر و زیرساخت‌های بهداشت و درمان به حداقل می‌رسد. باید در استان تهران به این چالش‌ها نگاه بیشتری داشت.