به گزارش خبرنگار اعزامی ایکنا به قزوین، برای نخستین بار در جشنواره تلاوت‌های تقلیدی، در کنار اساتید راهنما و داوران فنی، از حضور مشاور تربیتی نیز بهره گرفته شده است؛ اقدامی که با هدف ارتقای جنبه‌های تربیتی قاریان نوجوان و جوان صورت گرفته و مورد استقبال شرکت‌کنندگان قرار گرفته است.
این طرح که از ابتدای جشنواره اجرا شده، تلاش می‌کند تا علاوه بر آموزش نکات فنی تلاوت، نگاهی عمیق‌تر به تربیت قرآنی قاریان داشته باشد. علیرضا لطفی، مشاور تربیتی این دوره از جشنواره، مسئولیت این بخش را بر عهده دارد. وی با بیانی شیوا و دلنشین، نکاتی را در زمینه رشد شخصیتی، اخلاقی و تربیتی قاریان مطرح و تلاش می‌کند تا مسیر انس با قرآن را در زندگی آنان ماندگارتر کند.
در حاشیه جشنواره، گفت‌وگویی با وی انجام داده‌ایم که در آن به تأثیرات این طرح بر تلاوت قاریان نوجوان، چالش‌های تربیتی پیش روی نسل جوان قرآنی و ضرورت توجه به ابعاد اخلاقی و شخصیتی در کنار مهارت‌های فنی پرداخته شده است.
ایکنا – به نظر می‌رسد برای اولین بار است که شاهد حضور مشاور تربیتی در متن مسابقات قرآن برای ارائه مشاوره‌هایی از این دست هستیم. هدف اصلی اجرای این طرح در مسابقاتی که مخاطبان آن نوجوانان هستند چیست؟
برای همه واضح است که بحث قرائت قرآن یک شاخه هنری است، در واقع یک هنر دینی است که برای تبلیغ دین و قرآن کریم خیلی خوب و اثرگذار است، لذا در مورد حق بودن این کار اصلاً بحثی وجود ندارد، چون اگر شما تعالیم دینی را بدون هنر منتشر کنید جذابیتی ندارد. این هنر باید در کنار تعالیم دینی باشد تا اثرگذار شود. از طرف دیگر هنر هم اگر از دین جدا شود ممکن است آن مسیر اصلی خود را طی نکند.
این هنر دینی مثل قرائت قرآن یک ویژگی استثنایی دارد و آن هم اینکه مردم وقتی قرآن زیبا را می‌شنوند علاوه بر این که از طریق تلاوت جذب پیام‌های قرآنی می‌شوند، به آن فرد قاری هم علاقه پیدا می‌کنند. حالا اگر آن فرد قاری از پشت تریبون بیاید پایین و در جامعه با مردم حشر و نشر داشته باشد و در این حشر و نشر متوجه شوند فرد قاری که به او علاقه پیدا کرده‌اند رفتار و کردار قرآنی ندارد، دیگر تلاوت قرآن نه‌تنها دیگر تبلیغ دین نیست بلکه ضد تبلیغ هم هست و نتیجه عکس می‌دهد.
با این مقدمه می‌خواهم بگویم به نظر بنده قطعاً و یقیناً باید به موازات آموزش تجوید و قرائت و حفظ قرآن از همان جلسات اول به افرادی که وارد جلسه قرآن می‌شوند، آموزش‌ها تربیتی نیز ارائه شود. متأسفانه تا جایی که من دیده‌ام برای اینکه یک قاری یا حافظ قرآن تربیت قرآنی را بیاموزد و در زندگی خود اجرا کند هیچ آموزش سیستماتیکی ندیده است. البته شاید افرادی در گوشه و کنار بوده‌اند که کار‌هایی انجام داده باشند، اما این کار ترویج نشده و به عنوان یک استاندارد مطرح نشده است.
همانطور که فرد قرآن آموز تجوید و صوت و لحن را می‌آموزد، مهارت‌های مناسب زندگی را نیز باید بیاموزد. به عنوان مثال باید یاد بگیرد کنترل خشم کند، دچار سرخوردگی نشود، حسودی نکند و ...
قرآن کتاب تربیت است، قرآن می‌خواهد آدم، انسان بهتری شود. به بیان ائمه (ع) قرآن بهار قلب‌هاست و در بهار درخت مرده زنده می‌شود. کسی هم که با قرآن باشد، رشد می‌کند، شکوفا می‌شود و استعداد‌هایش بارور خواهد شد، اما به این شرط که به قرآن به عنوان یک کتاب تربیتی نگاه کنیم و آن را کتابی که صرفاً برای ثواب بردن است ندانیم.
ما نیاز به قاری قرآنی داریم که کلامش قرآنی باشد. امروز جامعه اسلامی و جامعه بشری تشنه قاری و حافظی است که طرز اندیشه و بیان و زندگی او قرآنی باشد نه اینکه فقط حنجره‌ای طلایی داشته باشد. حنجره طلایی ماننده نقش و نگار است. از قدیم گفته‌اند «خانه از پای‌بست ویران است / خواجه در فکر نقش ایوان است» اگر پای‌بست درست باشد بلال حبشی که اذان می‌گفت حرف «شین» را «سین» تلفظ می‌کرد، اما پیامبر (ص) می‌فرمود خدا «سین» بلال را «شین» قبول می‌کند. لذا خدای متعال به نحو دیگری می‌شنود و به نحو دیگری می‌بیند، پس بیاییم با گوش خدا بشنویم و با چشم خدا ببینیم. تمام حرف تربیت قرآنی این است.
ایکنا – مشاوره‌های تربیتی به چه نحوی می‌توان در مسیر رشد تخصص تلاوت به قاری نوجوان کمک کند؟ آیا اصلاً این مشاوره‌ها تأثیری بر رشد تلاوت دارد؟
بله حتماً، وقتی کسی تربیت شده باشد و به تعبیر قرآن «بلد طیب» یا همان زمین حاصلخیر باشد هر بذری در آن بکارید رشد می‌کند، شما می‌توانید این فرد تربیت شده قرآنی را قهرمان المپیک کنید یا قاری و حافظ قرآن شود، در هر صورت این فرد بازدهی دارد و ذهن او سراغ فکر‌های بیهوده نمی‌رود.
ایکنا – مشاوره‌هایی که به شرکت کننده‌ها این مسابقات داده می‌شود برای همه یکسان است یا هر فرد نسبت به فرد دیگر مطالب متفاوتی را دریافت می‌کند؟
ما یک سری توصیه‌های عمومی داریم که ۹۰ درصد مسائل افراد با همین توصیه‌های عمومی برطرف می‌شود. این فرد زاویه مناسبی انتخاب نکرده است اگر زاویه درست شود خیلی از مشکلات برطرف می‌شود. بعد از این ۹۰ درصد سراغ ۱۰ درصد مشکلات می‌رویم که ممکن است شامل اضطراب یا سرخوردگی به خاطر رسیدن به سن بلوغ و یا گرفتن امتیاز کم از یک داور و سایر موارد باشد. پس ابتدا سراغ آن ۹۰ درصد می‌رویم بعد به مسائل مصداقی افراد می‌پردازیم.
ایکنا – فکر می‌کنید در حال حاضر بیشترین چالش قاریان نوجوان در مسائل تربیتی چه چیزی باشد؟
چالش‌های مربوط به یک نوجوان قرآنی متنوع است، برخی چالش‌ها هستند که قاری قرآن با مسئله قرائت قرآن دارد. یعنی صدایش همیشه آماده نیست، برای تمرین کردن بی‌انگیزه است، با قاریان دیگر چالش دارد و احساس می‌کند قاریان دیگر او را جدی نمی‌گیرند، از جامعه دینی انتظار دارد خوب تکریم شود. در کنار این یک سری چالش‌ها هم با اساتید دارند اینها مسائلی است که همه با هم جمع می‌شوند و اگر رفع نشوند کلاف سردرگم خواهد شد اما اگر رفع شود مانند آن بلد طیب به رشد خوبی می‌رسند و بهترین حافظان و قاریان و مبلغان قرآن خواهند شد.
ایکنا – بخشی از مسئله تربیت به خانواده‌ها بازمی‌گردد که الان کمتر شاهد حضورشان در این مسابقات هستیم، توصیه‌ای به خانواده‌ها دارید؟
مهم‌تر از روش‌های تربیتی این است که مربیانی مانند پدر و مادر و اساتید، خودشان افراد باتربیتی باشند. «باتربیت» نه به این معنا که در کوچه و خیابان حرف زشت نزنند؛ به این معنا که پرورش پیدا کرده و یاد گرفته باشد چگونه حرف بزند، چگونه نظر بدهد، چگونه گوش کند و ... اینها در آموزش‌های رسمی مانند رسانه و نظام آموزشی مورد غفلت واقع شده است. این خلا تاریخی است و این کار را از هر جایی شروع کنید مناسب است.
ایکنا – اگر بخواهیم این طرح را در سال‌های آینده اجرا کنیم چه پیشنهادی برای ارتقای آن دارید؟
هدف ما این است که این محتوا‌های عمومی که برای ۹۰ درصد مسائل جواب می‌دهد و در فضای مجازی به صورت رایگان در اختیار همه است، مورد توجه معلمین قرآن در سراسر کشور قرار بگیرد. مربیان و اساتید بدانند همانطور که آموزش تجوید و حفظ متد آموزشی دارد بحث تربیت هم به موازات این آیتم‌ها، روند مشخصی دارد، به اعتقاد من بهترین کار این است که در جلسات قرآن از بحث تربیتی هم استفاده شود تا دیگر در اینجا از الفبا کار را شروع نکنیم.
ایکنا – سخن پایانی؟
ان‌شاالله روزی برسد که درس مهارت‌های زندگیِ قرآنی برنامه رسمی تمامی مدارس دنیا شود و این هم خواهد شد، چون راه چاره‌ای جز این نیست. انسان یا باید تربیت شود یا نابود شود. تربیت هم با تربیت قرآنی محقق می‌شود. طرح خدا برای تربیت انسان طرح تربیت قرآنی است که ان‌شاالله با حضور امام زمان (عج) به اوج قله خواهد رسید. آن روز خواهد آمد. من نمی‌گویم به آن اتفاق شتاب دهیم، فقط می‌گویم مانع آن نشویم.
انتهای پیام