محمد شوری کارشناس روسیه و حوزه اوراسیا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با سفر وزیر امور خارجه روسیه به تهران که در جریان یک سفر منطقه‌ای پس از ترکیه در حال انجام است و مسائلی که لاوروف در مورد آن به رایزنی با ایران خواهد پرداخت، تصریح کرد: واقعیت این است که ایران و روسیه موضوعات متعددی را در دستور کار گفت‌وگوها و رایزنی‌های دوجانبه خود دارند که از مسائل منطقه‌ای تا مسائل جهانی و دوجانبه را شامل می‌شود. در چارچوب این دیدارها، معمولاً بسیاری از این مسائل مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد. این مجموعه تعاملات ایران و روسیه که دارای ابعاد گسترده‌ای است، در این فرصت‌ها مورد تبادل نظر و بررسی قرار می‌گیرد. با این حال، به نظر می‌رسد حداقل دو موضوع به طور جدی‌تر مطرح خواهد بود.
آینده سوریه و نقش روسیه و ایران در این کشور از موضوعات رایزنی‌های تهران و مسکو خواهد بود
وی با تاکید بر این موضوع که این اولین سفر آقای لاوروف به تهران پس از سقوط دولت اسد در سوریه است، اظهار کرد: می‌دانیم که با سقوط دولت اسد در سوریه، یک مرحله از همکاری‌های ایران و روسیه که در سوریه تعریف می‌شد، به پایان رسید. احتمالاً باید شاهد مرحله تازه‌ای از همکاری‌های ایران و روسیه با ابعاد جدیدی در موضوع سوریه باشیم. به همین دلیل، موضوع سوریه، آینده این کشور و نقشی که ایران و روسیه می‌توانند در مسائل منطقه‌ای ایفا کنند، حتماً یکی از موضوعات بسیار جدی قابل طرح در این گفت‌وگوها و رایزنی‌های لاوروف در تهران خواهد بود. به اعتقاد من، ایران به عنوان کشوری که همچنان می‌تواند در آینده سوریه تأثیرگذار باشد، برای روس‌ها مطرح است و تلاش می‌کنند از ظرفیت ایران در آینده سوریه نیز استفاده کنند. اینکه آقای لاوروف بعد از سفر به ترکیه به تهران می‌آید، نشان‌دهنده آن است که حتماً رایزنی‌هایی در این زمینه با طرف ترکیه‌ای داشته و ادامه آن را در ایران دنبال خواهد کرد. ایران، روسیه و ترکیه در گذشته فرمت سه‌جانبه آستانه را داشتند که در ارتباط با مسائل سوریه بود. بنابراین، این موضوع حتماً یکی از موضوعات جدی دو طرف خواهد بود.
روس‌ها سعی می‌کنند، نوع رابطه‌شان با آمریکا تأثیر منفی بر روابطشان با ایران نگذارد
این کارشناس سیاست خارجی ایران عنوان کرد: موضوع دیگری که قابل طرح است، احتمالاً بحث گفت‌وگوهای آمریکا و روسیه برای عادی‌سازی روابط دو کشور و گفت‌وگوهای صلح در اوکراین است. احتمالا، آقای لاوروف تلاش خواهد کرد تا این رویداد را برای طرف ایرانی توضیح دهد و ایران را در جریان قرار دهد. همچنین، احتمالاً با طرف ترکیه‌ای نیز برنامه مشابهی داشته. بحث‌ها و موضوعاتی که در ایران مطرح است، این است که این عادی‌سازی روابط بین آمریکا و روسیه چه تأثیری می‌تواند بر روابط ایران و روسیه بگذارد. این موضوع حتماً مورد توجه روسیه نیز هست و آنها سعی می‌کنند که اجازه ندهند نوع رابطه‌شان با آمریکا تأثیر منفی بر روابطشان با ایران بگذارد. علاوه بر این، بعد از امضای توافق پیمان راهبردی ایران و روسیه، ضرورت گفت‌وگوهای ایران و روسیه در ارتباط با اینکه چگونه این پیمان و توافق‌نامه را می‌توان پیش برد، حتماً موضوع دیگری است که بین ایران و روسیه به طور جدی وجود دارد. ایران و روسیه حتماً تلاش خواهند کرد که در تمامی دیدارها و گفت‌وگوهای خود، چگونگی پیشبرد این توافق را مورد بحث و تبادل نظر قرار دهند و چشم‌انداز آینده آن را تعریف کنند.
روسیه ابزار و امکاناتی ندارد که بخواهد در تعامل خود با آمریکا از کارت ایران استفاده کند
شوری در رابطه با نقش روسیه در روابط ایران و آمریکا و نیت‌خوانی‌هایی که روس‌ها را مایل به میانجیگری میان تهران و واشنگتن می‌کند، بیان کرد: در مورد نقشی که روسیه می‌تواند در ارتباط با تنش‌های میان ایران و آمریکا ایفا کند، چه به صورت مثبت و چه منفی، به نظر می‌رسد بحث‌هایی که در ایران مطرح می‌شود، چندان با واقعیت‌های صحنه تطابق و همخوانی ندارد. از یک سو، روسیه نه آنقدر ابزار و امکانات دارد که بخواهد در تعامل خود با آمریکا از کارت ایران استفاده کند و ایران را به نوعی وجه‌المصالحه خود قرار دهد و نه از سوی دیگر، رابطه روسیه و آمریکا به گونه‌ای است که انتظار نمی‌رود به سرعت به مرحله عادی در روابط دو کشور برسد و دو کشور بتوانند مسائل بین خود را به سرعت حل و فصل کنند. بنابراین، روسیه نمی‌تواند نقشی در میانجیگری بین ایران و آمریکا ایفا کند.
زود است بخواهیم در مورد نقش روسیه در بهبود یا حتی تخریب روابط میان ایران و آمریکا صحبت کنیم
وی افزود: به عبارت دیگر، روسیه هنوز با مشکلات و موانع جدی در روابط خود با آمریکا مواجه است که به نظر نمی‌رسد حداقل تا چند ماه آینده بسیاری از این موانع و مشکلات به سرعت حل شوند. طبیعتاً مسئله اصلی برای روسیه در این شرایط این است که چگونه می‌تواند رابطه خود را با آمریکا به وضعیت نرمالی برساند. به همین دلیل، کمی زود است که بخواهیم در مورد نقش روسیه در بهبود یا حتی تخریب روابط میان ایران و آمریکا صحبت کنیم.
تشدید تنش بین ایران و آمریکا مطلوب روس‌ها نیست
این تحلیل‌گر سیاست‌های خارجی روسیه با بیان اینکه موضوع ایران یکی از موضوعات جدی گفت‌وگو بین روسیه و آمریکا خواهد بود، گفت: طبیعتاً اگر دیداری بین پوتین و ترامپ صورت بگیرد، حتماً دو طرف تلاش خواهند کرد در مورد این مسئله هم تبادل نظر کنند. اما تبادل‌نظر آنها الزاماً به این معنا نیست که بتواند تغییری در شرایط ایران ایجاد کند. در نهایت، اگر وضعیت رابطه بین آمریکا و روسیه به یک وضعیت عادی برگردد، شاید در آن شرایط روس‌ها سعی کنند از ظرفیت و امکانات خود برای تغییر یا حداقل کاهش تنش بین ایران و آمریکا استفاده کنند؛ چراکه برای روسیه، تشدید تنش بین ایران و آمریکا امر مطلوبی نیست. اگرچه روس‌ها به عادی شدن روابط بین ایران و آمریکا هم علاقه‌ای ندارند، اما تشدید تنش بین این دو کشور هم موضوعی نیست که مطلوب روس‌ها باشد.
اینکه ایران به نوعی وجه‌المصالحه آمریکا و روسیه باشد، محلی از اعراب ندارد
شوری در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند ایران قربانی توافق روسیه و آمریکا خواهد شد تا چه میزان این گزاره به واقعیت نزدیک است، تاکید کرد: لازم است یک بار دیگر بر موضوع تأکید کنم که نکته‌ای که شاید این روزها در افکار عمومی ایران بسیار مورد تأکید قرار می‌گیرد و برخی از تحلیلگران و سیاستمداران نیز بر روی آن تأکید می‌کنند، بحث نگرانی از این است که ممکن است ایران به نوعی وجه‌المصالحه آمریکا و روسیه در مرحله جدید تنش‌زدایی بین دو طرف قرار گیرد. این نکته به نظر من، همان‌طور که قبلاً نیز اشاره کردم، موضوعی است که به نظرم نمی‌رسد محلی از اعراب داشته باشد.
بعید است که روس‌ها به چراغ سبزی که ترامپ به آنها نشان می‌دهد، توجه کنند
وی ادامه داد: با توجه به اینکه اولا روس‌ها امکان نقش‌آفرینی زیادی در مورد ایران ندارند و چیزی از ایران در دست روس‌ها نیست که بخواهند به غربی‌ها بفروشند، تنها اتفاقی که ممکن است بیفتد این است که آنها به هر حال تعهدی برای کاهش همکاری‌های نظامی خود با ایران بدهند که این موضوع برای ایران قابل مدیریت است. اما از سوی دیگر، تصور می‌کنم بعید است که روس‌ها به چراغ سبزی که ترامپ به آنها نشان می‌دهد، توجه کنند؛ چراکه آنها هنوز با موانع زیادی مواجه هستند و ممکن است نهایتاً چهار سال بیشتر دوام نداشته باشد. به همین دلیل، بعید است به خاطر این چراغ سبز، رابطه خود را با ایران نادیده بگیرند و از ظرفیت‌هایی که در تعامل با ایران برای آنها وجود دارد، چشم‌پوشی کنند و یک سابقه نامطلوب دیگری را با ایران برای خود به جای بگذارند.
همکاری بین ایران و روسیه از اهمیت استراتژیکی بالایی برخوردار است
این تحلیل‌گر سیاست‌های روسیه بیان کرد: من تصور می‌کنم که روس‌ها آنقدر ساده‌لوح نیستند که بخواهند در این شرایط به این شکل عمل کنند، زیرا به هر حال آنها در درازمدت به تعامل با ایران نیاز دارند. اگرچه این همکاری‌های ایران و روسیه از لحاظ اقتصادی ظرفیت بالایی ندارد، اما نفس همکاری بین ایران و روسیه از اهمیت استراتژیکی بالایی برخوردار است و همکاری‌های دو کشور می‌تواند نقش تأثیرگذاری در مسائل منطقه‌ای و جهانی داشته باشد. به همین دلیل، من این گزاره که ایران قربانی تعامل بین آمریکا و روسیه خواهد شد را به هیچ وجه نمی‌پذیرم و این را به نوعی بازی و در واقع نگاه سطح پایین به تعاملات بین ایران، آمریکا و روسیه و این مثلث همکاری‌های سه‌طرفه می‌بینم.
شوری در خصوص احتمال میانجگری روسیه میان تهران و دمشق خاطرنشان کرد: در مورد سوریه نیز به نظر می‌رسد که روسیه در موقعیتی قرار ندارد که بخواهد بین ایران و سوریه میانجیگری کند. روس‌ها هنوز موقعیت خود را در ارتباط با دولت جدید در سوریه نامشخص می‌دانند و به همین دلیل، بحث میانجیگری بین ایران و سوریه چندان معنادار نیست. آنچه برای روس‌ها اهمیت دارد، این است که آنها نگران موقعیت خود در سوریه هستند و سعی می‌کنند برای حفظ منافع خود و تثبیت منافعی که در سوریه دارند، از تمامی ابزارها و امکانات استفاده کنند. برای روس‌ها، تعامل با ایران می‌تواند فرصتی باشد تا از ظرفیت‌های ایران در حفظ منافع خود در سوریه استفاده کنند و به نوعی اجازه ندهند که شرایط در سوریه دوباره به شکلی متشنج شود که منافع روسیه را دچار مشکل جدی کند.