به گزارش ایرنا، عمری از ارتقای خراسان‌شمالی به استان نمی گذرد اما تاریخ کهن این خطه را می توان در لا به لای محوطه ها و بناهای تاریخی مشاهده کرد، بناهایی که یادگارها و حرف های زیادی را در دل دارد.
این یادگارهای تاریخی که شمار آن در خراسان شمالی به بیش از ۵۰۰ مورد می‌رسد، راوی خوبی برای آشنایی با نوع زندگی و فرهنگ آن عصر هستند اما اکنون به دلیل چالش هایی چون کمبود اعتبار، خصوصی بودن و یا مشکلات حقوقی روند تخریب را می پیمایند.
بسیاری از این آثار در فهرست ملی به ثبت رسیده است و قابلیت گردشگری و درآمدزایی را دارند اما زیرسایه بی مهری ها تنها مناظر ناخوشایندی را برای گردشگران و علاقه مندان به بناهای تاریخی ایجاد کرده است.
هم کوشک قاجار زیرسایه مشکلات حقوقی و مالکیت خصوصی شانه خم کرده و پاتوقی برای معتادان شده و هم آرامگاه سید بزرگ واقع در مرز ایران و ترکمنستان، حال و روز خوبی ندارد و نیازمند همراهی مردم و دوستداران میراث فرهنگی برای حفظ تاریخ این استان است.
تاریخی که می توان با اختصاص اعتبار و اندکی توجه از سوی متولیان و دوستداران میراث فرهنگی از تیغ تیز گذر زمان آن را حفظ کرد و برای آیندگان نیز میراثی به یادگار گذاشت.
۳۰ بنای تاریخی تشنه مرمت
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان‌شمالی گفت: ۳۰ بنای تاریخی در این استان نیاز به مرمت دارد که تامین اعتبار آن در دستور کار است.
محمدرضا قهرمانیان می افزاید: مقبره شهدا، «رباط قره بیل» گرمه، «رباط قلی» جاجرم، «بلقیس» اسفراین، آرامگاه تاریخی «بش قارداش» و مجموعه تاریخی سبزه میدان از آثار تاریخی شاخص در اولویت مرمت هستند.
مقبره شهدا، «رباط قره بیل» گرمه، «رباط قلی» جاجرم، «بلقیس» اسفراین، آرامگاه تاریخی «بش قارداش» و مجموعه تاریخی سبزه میدان از آثار تاریخی شاخص در اولویت مرمت هستند
وی با بیان اینکه مسوولیت حفاظت و نگهداری از برخی بناهای تاریخی با اداره کل میراث فرهنگی نیست، بیان می کند: معمولا مرمت امامزاده ها از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه با نظارت میراث فرهنگی انجام می شود و نگهداری از این بناهای تاریخی نیز بر عهده همان سازمان است.
قهرمانیان با اشاره به تشکیل انجمن خیرین میراث فرهنگی در خراسان‌شمالی، می گوید: اعتبارات میراث فرهنگی بسیار محدود است و نمی توان با اعتبارات کم اقدام قابل توجهی برای حفظ آثار تاریخی انجام داد به گونه ای باید از ظرفیت خیران بهره گیریم.
وی خاطرنشان می کند: همانگونه که در بسیاری از حوزه ها همانند مدرسه سازی خیرین پیشقدم هستند باید سعی شود از ظرفیت آنها در بخش حفظ میراث فرهنگی نیز استفاده کنیم.
مشکل حقوقی برخی بناهای تاریخی
کوشک قاجار
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی در این باره می گوید: این اثر تاریخی جزو چهار باغ الگوی ایرانی به شمار می رود و دلیل عدم احیای آن مشارکت نکردن مالکان برای احیای آن است.
قهرمانیان می افزاید: در خصوص مخروبه شدن آن نیز باید گفت که بارها مرمت انجام شده اما برخی افراد ناآگاه با یادگار نویسی چهره بدی از این اثر تاریخی به جا گذاشته اند.
وی ادامه می دهد: بارها با مالکان باغ کوشک قاجار نشست برگزار شده است اما مشارکتی از سوی آنها برای احیای آن انجام نمی شود.
بارها با مالکان باغ کوشک قاجار نشست برگزار شده است اما مشارکتی از سوی آنها برای احیای آن انجام نمی شود
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی تصریح می کند: باغ کوشک قاجار مالکان زیادی دارد و برخی در خارج از کشور زندگی می کنند.
به گفته وی؛ اخیرا نیز با یکی از مالکان این بنای تاریخی نشستی برگزار شد.
قهرمانیان مشکل اصلی احیا و بهره برداری از این اثر تاریخی را مالکیت خصوصی می داند و می گوید: داشتن چندین مالک و وراث زیاد رسیدگی به پرونده کوشک قاجار را بسیار پچیده کرده است.
خانه معین
بنای تاریخی «خانه معین» واقع در شهرستان شیروان خراسان‌شمالی ۹۲ سال قدمت دارد و این اثر در سال ۱۳۹۹ در فهرست آثار تاریخی استان ثبت ملی شد اما با گذشت سه سال تعمیر، مرمت و بازسازی این اثر در بلاتکلیفی به سر می‌برد و زیر سایه برخی بی توجهی‌ها در حال تخریب و تبدیل به پاتوقی برای معتادان شده است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی می گوید: این بنای تاریخی با وجود ثبت در فهرست آثار ملی، مالک شخصی دارد و تخریب آن به دلیل عدم رضایت مالک شخصی در مرمت و ساماندهی آن است.
خانه معین با وجود ثبت در فهرست آثار ملی، مالک شخصی دارد و تخریب آن به دلیل عدم رضایت مالک شخصی در مرمت و ساماندهی آن است
وی خاطرنشان می کند: با این وجود اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان‌شمالی این بنا را در فهرست مرمت بناهای تاریخی قرار داد و برخی اقدامات لازم را برای حفظ آن انجام گرفت.
قهرمانیان با بیان اینکه خانه معین باید به محلی برای فعالیت های فرهنگی تبدیل شود، می گوید: می توان از این بنای تاریخی با توجه به موقعیت مکانی خوبی که دارد برای فعالیت های فرهنگی همچون خانه های صنایع دستی و یا جشنواره های فرهنگی استفاده کرد.
اعتبار ناچیز مرمت
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی در این باره می گوید: کمبود منابع و اعتبار از دغدغه های همیشگی بخش میراث بوده و همواره منابع دولتی جوابگوی مرمت و احیای بناهای تاریخی نبوده است.
وی افزاید: برای حفظ میراث فرهنگی و بناهای تاریخی چاره ای جز بهره گیری از ظرفیت خیران و بخش خصوصی نداریم.
مستوفیان ادامه می دهد: با توجه به کمبود اعتبارات، بناهای تاریخی خراسان شمالی نیز براساس اولویت مرمت می شوند به گونه ای که مرمت بناهای در معرض نابودی در دستورکار است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی خاطرنشان می کند: براساس اولویت ها سال آینده نیز مقبره شهدا، رباط قره بیل و رباط عشق مرمت خواهد شد.
چگونه گنجینه‌های تاریخی را حفظ کنیم؟
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی با بیان اینکه برخورد قهری نمی تواند با تخریبگران آثار تاریخی، کارساز باشد، می گوید: باید اطلاع رسانی و آموزش بیش از پیش انجام شود به گونه ای که مردم نسبت به ارزش آثار تاریخی به خوبی آشنا شوند و به این خودآگاهی برسند که این اثر هویت تاریخی آنها است.
حسین محبوبی می افزاید: در این بستر خانواده ها و مراکز آموزشی به ویژه مدارس نقش شایانی برای حفظ آثار ملی داشته باشند.
خانواده ها و مراکز آموزشی به ویژه مدارس نقش شایانی برای حفظ آثار ملی دارند
وی ادامه می دهد: همچنین باید بزرگسالان هم از آموزش برخوردار شوند چرا که بعد آموزشی ما در ارتباط با آثار فرهنگی و باستانی بسیار پایین است و این وظیفه مسوولان امر در حوزه میراث فرهنگی است که باید بخش اطلاع رسانی را جدی بگیرند.
محبوبی با بیان اینکه متاسفانه شمار یادگار نویسی بر روی میراث فرهنگی و آثار تاریخی به وفور در کشور وجود دارد، می گوید: مردم باید بدانند با یادگار نویسی، خسارت آنها تنها به مخدوش کردن اثر تاریخی خلاصه نمی شود بلکه سایر فرصت های گردشگری نیز برای آن منطقه با خلق منظره ای زشت از دست می رود.
استان خراسان شمالی با داشتن هزار و ۱۵۱ اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد و سالانه پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) است که از این خطه گذر می کنند.