فاطمه مرادخانی: شبکه اجتماعی اینستاگرام به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در ایران شناخته می‌شود. این پلتفرم به دلیل ویژگی‌های جذاب بصری، امکان به‌روز بودن دائمی و ابزارهای خاصی که در اختیار کاربران قرار می‌دهد، توانسته است در ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. با وجود اینکه فیسبوک در سطح جهانی در صدر شبکه‌های اجتماعی قرار دارد، اینستاگرام در ایران با استقبال گسترده‌ای مواجه شده و به‌ویژه در میان جوانان جایگاه خود را تثبیت کرده است. این گزارش به بررسی دلایل محبوبیت اینستاگرام در ایران و چالش‌های پیش‌روی این شبکه اجتماعی می‌پردازد.

یکی از دلایل موفقیت اینستاگرام در ایران، دسترسی آسان به آن است. تا پیش از فیلتر شدن در سال ۱۴۰۱، اینستاگرام بدون نیاز به فیلترشکن در دسترس بود و این امر باعث شد تا این پلتفرم در میان کاربران ایرانی محبوبیت زیادی پیدا کند. علاوه بر این، استفاده از این شبکه اجتماعی از طریق تلفن همراه، که وسیله‌ای پرکاربرد در زندگی روزمره است، به گسترش استفاده از این پلتفرم کمک کرده است.

اینستاگرام با ویژگی‌هایی مانند فیلترهای تصویری و ابزارهای شخصی‌سازی که در اختیار کاربران قرار می‌دهد، توانسته است توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کند. این ویژگی‌ها به‌ویژه برای کسانی که آشنایی زیادی با فناوری ندارند، امکان استفاده آسان و جذاب از پلتفرم را فراهم کرده است. استفاده از فیلترهای تصویری، ویرایش آسان و ایجاد محتوا به‌صورت خلاقانه باعث شده که کاربران بتوانند تجربیات بصری منحصر به فردی را به اشتراک بگذارند.

در سطح جهانی، این ویژگی‌ها و قابلیت‌های تصویری باعث شده‌اند که مردم از انواع مختلف سلیقه‌ها و سنین به اینستاگرام جذب شوند. ایرانیان نیز به‌ویژه علاقه‌مند به پلتفرم‌های تصویری هستند که این موضوع با محبوبیت اینستاگرام در ایران به وضوح دیده می‌شود. آمارها نشان می‌دهند که اینستاگرام با ۷۵.۹۴ درصد استفاده در ایران در صدر قرار دارد و نشان‌دهنده این است که کاربران ایرانی از پلتفرم‌های بصری و جذاب، برای ایجاد و به اشتراک‌گذاری محتوای تصویری استقبال زیادی می‌کنند.

این تمایل به استفاده از پلتفرم‌های تصویری در سطح جهانی نیز دیده می‌شود؛ چرا که انسان‌ها به‌طور ذاتی جذب محتوای بصری می‌شوند و اینستاگرام با تمرکز بر روی این نیاز بصری توانسته است به موفقیت زیادی دست یابد. این موضوع نشان‌دهنده علاقه جهانی به ایجاد ارتباطات و به اشتراک‌گذاری تجربه‌ها از طریق تصاویر است، که در دنیای امروز به یکی از راه‌های اصلی تعاملات اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است.

با این وجود یکی از باگ‌های اینستاگرام محدودیت در آپلود ویدئوهای طولانی دارد. این مشکل تا حد زیادی با راه‌اندازی قابلیت IGTV در سال ۲۰۱۸ حل شد، اما هنوز هم برخی کاربران از مشکلات مربوط به بارگذاری ویدئوهای غیرزنده گزارش می‌دهند. با اینکه این ویژگی‌ها برای بسیاری از کاربران جذاب است، مشکلات فنی این پلتفرم هنوز به طور کامل رفع نشده‌اند.

اینستاگرام در کنار تمام ویژگی‌های خود، همچنان به دلیل محدودیت در ایران با چالش‌هایی روبه‌رو است. این شبکه اجتماعی مانند بسیاری از پلتفرم‌های خارجی دیگر نظیر فیسبوک و توئیتر، در ایران فیلتر شده است. در سال‌های اخیر، اینستاگرام در ایران به یک منبع اصلی برای اطلاع‌رسانی و جریان‌سازی رسانه‌ای تبدیل شده است. رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها به‌وسیله این پلتفرم به سرعت می‌توانند پیام‌های خود را به مخاطبان منتقل کنند.

این پلتفرم تا دی ماه ۱۳۹۶ به‌طور آزاد در دسترس بود، اما در ناآرامی‌های آن سال به مدت چهار روز مسدود شد و از تاریخ ۱۴ دی همان سال باز رفع فیلتر شد. بسیاری از کسب‌وکارها و فعالیت‌های فرهنگی، به‌ویژه در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، از این پلتفرم بهره‌برداری کردند اما در سال ۱۴۰۱، اینستاگرام دوباره فیلتر شد و هنوز امکان دسترسی آزاد به آن فراهم نشده است.

اینستاگرام نه تنها در میان گروه‌های سنی و اجتماعی مختلف محبوب است، بلکه به‌عنوان یک پلتفرم گسترده، توانسته است نظرات و تفکرات مختلف را به هم نزدیک کند. این امر باعث شده که این شبکه اجتماعی به یکی از ابزارهای اصلی برای شنیده شدن صدای مردم تبدیل شود. با این حال، استفاده بیش از حد از این شبکه اجتماعی باعث بروز مشکلات روانی در برخی کاربران شده است، از جمله مشکلاتی مانند «اعتیاد به اینستاگرام» و تاثیر پذیری از سبک زندگی غربی و فرهنگ‌های غیرایرانی که در این فضا منتشر می‌شود.

البته محدودیت‌های اینستاگرام تنها در ایران مشاهده نمی‌شود و در کشورهایی مانند چین، روسیه و هنگ‌کنگ نیز به دلایل سیاسی و اجتماعی مشابه، این شبکه اجتماعی را فیلتر کرده‌اند. در سطح جهانی، فیسبوک و یوتیوب در صدر قرار دارند، اما اینستاگرام در جایگاه سوم و توئیتر در رتبه دوازدهم قرار دارد. 

با وجود موفقیت چشمگیر اینستاگرام در ایران، اعمال برخی محدودیت‌ها برای مدیریت و کنترل استفاده از این پلتفرم ضروری به نظر می‌رسد. همانطور که در بسیاری از کشورهای دیگر نیز شاهد فیلترینگ یا محدودیت‌هایی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی هستیم، این اقدامات می‌تواند به حفظ امنیت فرهنگی و اجتماعی کمک کند. در نهایت، تعادل میان دسترسی آزاد و رعایت اصول فرهنگی و اجتماعی، برای بهره‌برداری مفید از این فضا ضروری است.

انتهای پیام/