در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۴۰۱، توافقنامه همکاری‌های امنیتی میان ایران و عراق به امضا رسید که نتیجه چندین سال مذاکرات و تعاملات دیپلماتیک بود. این توافقنامه به ویژه در پاسخ به تهدیدات فزاینده گروه‌های تروریستی و تجزیه‌طلب در شمال عراق و اقلیم کردستان برای ایران اهمیت ویژه‌ای داشت، گروه‌هایی که تهدیداتی جدی علیه امنیت ملی ایران ایجاد کرده‌اند و بارها از مرزهای غربی عراق به خاک ایران حمله کرده‌اند. توافق امنیتی اخیر، برای نخستین بار مهلتی یک هفته‌ای برای اخراج این گروه‌ها از خاک عراق و خلع سلاح آنها تعیین کرده است. علاوه بر این، دولت عراق متعهد به تعطیلی اردوگاه‌های تروریستی و پایان دادن به حضور این گروه‌ها در خاک خود شد.
با گذشت نزدیک به دو سال از امضای این توافقنامه، اگرچه روابط ایران و عراق در برخی زمینه‌ها پیشرفت‌هایی داشته است، اما همچنان چالش‌هایی در زمینه اجرایی شدن تعهدات باقی مانده است. به‌ویژه حضور گروه‌های تجزیه‌طلب در اقلیم کردستان عراق که باوجود انتقال برخی از این گروه‌ها به مناطق دورتر از مرزهای ایران، همچنان با سلاح‌های سبک در منطقه حضور دارند، یکی از مسائلی است که هنوز حل نشده است. این چالش‌ها به‌ویژه با توجه به گزارش‌های رسانه‌ای مبنی بر حضور عوامل امنیتی رژیم صهیونیستی در شمال عراق، تأثیر منفی بر روابط ایران و عراق می‌گذارد.
در همین راستا، سفر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران به عراق و اقلیم کردستان که در اواخر شهریور ماه امسال صورت گرفت به‌عنوان یک تحول مهم در روابط دو کشور، با تأکید بر تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری، به ویژه با اقلیم کردستان بود. ایران به‌طور خاص به اهمیت اقلیم کردستان به‌عنوان یک محور اقتصادی و سیاسی در عراق پی برده و تلاش دارد تا با تقویت روابط اقتصادی در این منطقه، زمینه را برای گسترش روابط دوجانبه فراهم کند.
در این مسیر سفر جاری اسکندر مؤمنی، وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران، به عراق نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر تهران برای تقویت همکاری‌های دوجانبه، به‌ویژه در زمینه امنیتی و منطقه‌ای است. این سفر که به دعوت همتای عراقی خود انجام شد، عمدتاً به گفت‌وگوها و رایزنی‌هایی در خصوص مسائل مهمی همچون مبارزه با تروریسم، قاچاق سلاح و مواد مخدر، و ارتقاء همکاری‌های مرزی میان دو کشور اختصاص داشت. با توجه به مرزهای طولانی مشترک ایران و عراق، تقویت امنیت مرزی از اولویت‌های سیاست‌های تهران به‌شمار می‌آید. این موضوع به‌ویژه در شرایط کنونی که تهدیدات تروریستی و تحرکات گروه‌های معاند در مناطق مرزی وجود دارد، اهمیت دوچندانی یافته است. علاوه بر مسائل امنیتی، هماهنگی‌های لازم برای برگزاری مراسم اربعین حسینی نیز یکی از محورهای اصلی این سفر بود، که نماد روابط فرهنگی و مذهبی نزدیک میان دو کشور است.
به‌طور کلی، این سفر می‌تواند گامی مهم در راستای تحکیم روابط ایران و عراق در حوزه‌های مختلف باشد، به‌ویژه در زمینه امنیتی. اجرای توافقات امنیتی و ارتقاء همکاری‌های مرزی می‌تواند به ایجاد ثبات بیشتر در مرزهای ایران و کاهش تهدیدات امنیتی در آینده منجر شود. این در شرایطی است که برخی رسانه‌های آمریکایی طی اخباری مدعی هشدار ایران به بغداد و اربیل در خصوص کنترل گروه‌های ضد ایرانی در اقلیم کردستان خبر داده‌اند. این هشدار نشان‌دهنده نگرانی جدی جمهوری اسلامی ایران از حضور گروه‌های تروریستی و تجزیه‌طلب در مرزهای غربی کشور است. ایران بارها تأکید کرده که این گروه‌ها تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی‌اش محسوب می‌شوند و در صورت عدم اقدام عراق برای مقابله با آنها، تهران به‌طور قطعی وارد عمل خواهد شد. با این حال در حالی که مناسبات امنیتی میان دو کشور بویژه بعد سفر پزشکیان گسترش یافته خبرپراکنی رسانه های معاند را باید در راستای ایجاد خلل در این مسیر تعبیر کرد. در نهایت تحولات اخیر نشان می‌دهد که در کنار تقویت روابط اقتصادی، ایران همچنان بر مسائل امنیتی و مبارزه با تروریسم به‌عنوان اولویت اصلی در سیاست خارجی خود تأکید دارد. این تأکید بر اهمیت اجرای کامل توافقات امنیتی میان دو کشور به‌منظور جلوگیری از تهدیدات امنیتی و ایجاد ثبات در منطقه بسیار حیاتی است.