محمدرضا ابوالحسنی، کارگردان این مستند بیشتر به خاطر نگارش فیلمنامه مستندهای «شهید حسام» و «غزه ۸۵ مایل» و همچنین کارگردانی فیلم مستند «۱۵۵۹» که با موضوع ترور «رفیق حریری» نخست وزیر لبنان و حوادث سیاسی- اجتماعی پس از آن در کشور لبنان و منطقه خاورمیانه است، شناخته می شود. او قبلا هم درباره مردم غزه فیلم ساخته به همین دلیل با موضوع آشنایی دارد و می داند که در این شهر چطور باید دنبال تصاویر مستندش باشد. تصاویری که بدون حضور فیلم ساز و با هدایت او تصویر برداری شده است. مستند « فرشته ها نمی میرند» اولین بار در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. گفت و گوی ما را با کارگردان این مستند می‌خوانید.
مستند شما دربار غزه و این ۱۵ ماه جنگ سخت در فلسطین است چه شد که سراغ این سوژه رفتید؟
در این ۱۵ ماه؛ جنگ غزه در صدر اخبار رسانه های جهان بود. کشورهای ایران، ترکیه، اندونزی و... که مسلمان هستند اما زبان مشترک با مردم فلسطین نداریم و از آن سو فاصله فیزیکی با غزه داریم و امکان حضور در آن سرزمین برایمان نیست؛ باید از طریق مستند مردمان کشورهایمان را با حوادث فلسطین آشنا کنیم. من سعی کردم با این مستند این ارتباط را برقرار کنم تا مخاطبی که دغدغه فلسطین را دارد و همین مخاطبانی که در دنیایی غیر از جهان عرب نشسته اند ارتباطشان با فلسطین وسیع تر شود.
بله ما برای ساخت مستندمان نمی توانستیم فلسطین برویم اما سعی کردیم با ارتباط غیر مستقیم و با واسطه، تیم تصویربرداری مان را سر خط کنیم تا آنچه می خواهیم را به تصویر بکشند.
در واقع ماجرای هفتم اکتبر شما را به سوی غزه کشاند؟
ماجرای هفتم اکتبر بهانه ای بود تا من در این زمان سراغ این موضوع بروم وگرنه من از قبل به مساله فلسطین علاقه داشتم و درباره آن کار کرده بودم.
واقعیت این است که از ابتدای انقلاب به لحاظ سیاسی ما حامی فلسطین هستیم اما موضوع برای مخاطب ایرانی دور از دسترس است و من سعی کردم این ارتباط را نزدیک کنم. حوادث فلسطین در سال گذشته در صدر اخبار جهان بود نه فقط دنیای اسلام بلکه تمام جهان مجبور شد به مساله فلسطین توجه کند اما در کشور ما متاسفانه توجهی به این موضوع نشد این بی توجهی در حوزه فیلم سازی هم بود.
محمدرضا ابوالحسنی
در سینمای داستانی ما فیلم های کمی درباره فلسطین ساخته شده در حوزه مستند وضعیت چگونه است ؟
فلسطین مهمترین مساله سیاسی و اعتقادی ما پس از انقلاب بوده اما اینکه چقدر انعکاس درستی در سینمای ما داشته به نظرم محل تامل است.
در بخش سیاسی احساس می‌کنم بیشتر از این نمی‌شود مانور داد.
اما در بعد مردمی چون ارتباط خیلی مهم است ؛ یعنی وقتی مردم ما با لبنان و عراق می توانند ارتباط داشته باشند اما در یمن و فلسطین ما نمی توانیم حضور داشته باشیم خب مساله متفاوت می شود. پس فیلم سازان ما باید با آثارشان؛ ارتباط مردم ما را با فلسطین برقرار کنند.
در این ۱۵ ماه کسانی که با فلسطین هیچ ارتباط سیاسی نداشتند اما نگاه انسانی داشتند و افراط و تفریط نداشتند راحت تر با مردم فلسطین ارتباط برقرار کردند اما در کشور ما بخاطر مشکلات اقتصادی و افراط و تفریط ها آن ارتباط انسانی مختل بود. بالاخره بعد هفتم اکتبر انتظار این بود در سینمای کشور ما خیلی به مساله فلسطین توجه جدی شود ما در جشنواره فجر من اثری را ندیدم و در جشنواره سینما حقیقت که من در شورای انتخاب حضور داشتم ۵ مستند با موضوع فلسطین بودند که صادقانه بگویم آثار دندان گیری نبودند.
توقع از مستند سازها این است که به موضوعات بین المللی واکنش بیشتری داشته باشند؛ بالاخره اخبار غزه مهم ترین خبر یکسال قبل دنیا بود اما متاسفانه از سر افراط و تفریط ما خود را کنار نگه داشتیم در حالی که در بقیه جهان چقدر تظاهرات برگزار شد وجدان مردمان جهان و مستندسازها برانگیخته شد اما این حس در میان ما خیلی کم رنگ بود.
البته یکی از مشکلات ساخت مستند درباره فلسطین این است که مثلا بر خلاف لبنان که فیلم سازهای ما امکان حضور دارند درباره فلسطین اینطور نبود و نیست.
فیلم شما چقدر نگاه جهانی دارد تا حداقل دنیای اسلام بتواند این اثر را ببیند؟
من سعی کردم در مستندم نگاه فطری و انسانی داشته باشم نه سیاسی تا اگر کسی در یک کشور اروپایی هم این مستند را دید این اثر برایش قابل فهم باشد.
اگر نگاه انسانی به غزه داشته باشیم، حساس می‌شویم که مردم فلسطین و مردم غزه در این مدت چطور تاب‌آوری و مقاومت کرده‌اند! بر اثر این جنگ ۷۰ تا ۸۵ درصد خاک غزه ویران شد و جمعیت زیادی شهید شدند. اینکه در این ۱۵ ماه، مردم چگونه زندگی کرده‌اند و زندگی بر آنها چطور گذشته است ،سوالی است که باید با مستند به آن پاسخ داد.