سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - رحیم میرعظیم: برگزاری یازدهمین دوره کارگاه‌های آموزشی شعر کلک خیال به عنوان یکی از برنامه‌های جنبی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر در شیراز فرصتی ایجاد کرد که در گفتگو با چند نفر از اساتید این دوره آموزشی به بیان دیدگاه‌های آن‌ها بپردازیم.
ابراهیم اسماعیلی اراضی یکی از اساتیدی بود که در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا به بیان دیدگاه‌های خود در مورد این دوره آموزشی و برخی از مسائل مرتبط با شعر کشور پاسخ داد.
هدف کلک خیال شناسایی استعدادها است
وی در پاسخ به این سؤال که «به عنوان منتقد ادبی، آثار ارسالی به کلک خیال که باعث انتخاب شرکت‌کنندگان برای این کارگاه‌های آموزشی شد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟» اظهار داشت: کلک خیال دوره یازدهم خود را برگزار می‌کند و هدف آن از همان دوره اول، دستیابی شاعران برخی از استان‌ها به کارشناسان و جلسات تعیین‌کننده بود که این امکانات با توجه به برخی محدودیت‌ها برای آن‌ها فراهم نشده بود.
وی بابیان تجربیات سال‌های جوانی خود در حوزه شعر افزود: متوجه شده‌ام زمانی که علاقه‌مندان به چنین برنامه‌هایی دعوت می‌شوند موضوع برایشان جذاب‌تر می‌شود و برگزاری کارگاه‌های آموزشی و آن هم به صورت کشوری باعث جدی گرفته شدن شخص می‌شود.
این مدرس افزود: مواجهه شاعر با دیگرانی که مانند او کار می‌کنند، شنیدن صداهای تازه و پیشنهادهایی که به همدیگر می‌دهند و در کنار آن آموزش دیدن، باعث می‌شود که پله مهمی برای پرش این افراد ایجاد شود.
جوهره استعداد افراد مهمترین شاخصه حضور در کلک خیال است
اسماعیلی اراضی بابیان اینکه همیشه به شرکت‌کنندگان دوره‌های آموزشی یادآور می‌شوم که اگر شما با شرکت در این جلسات به‌اندازه یک نفر خوشحال می‌شوید من به‌اندازه عدد تعداد شرکت‌کنندگان این کارگاه‌ها احساس خوشحالی دارم، گفت: این لذت را در دوران‌های قبل تجربه کرده‌ام و شاگردانی داشتم که به موفقیت رسیده‌اند؛ چندین کتاب منتشر کرده‌اند و جوایز مختلفی را از آن خود کرده و به صداهای تازه شعر تبدیل شده‌اند.
وی اظهار داشت: به همین دلایل، در گزینش آثار ارسالی به کلک خیال بیشتر به جوهره استعداد فرد نگاه می‌کنیم؛ ممکن است حتی شخصی در مقدمات، نیاز به آموزش‌های بیشتری داشته باشد و همین‌که به این نگاه برسیم که ذهن او ذهنی است که می‌تواند شاعرانه به هستی نگاه کند او را دعوت می‌کنیم.
اسماعیلی اراضی افزود: باوجوداین دیدگاه، با اشعاری که تاکنون در یکی از نشست‌های شیراز خوانده شده است آن‌ها را قابل‌قبول و حتی بالاتر از انتظارات خود دیده‌ام.
وی در پاسخ به این سؤال که «چه عاملی باعث شده است که افرادی که چندین سال کار شاعری انجام داده‌اند به این کارگاه‌های شعر قدم بگذارند؟» اظهار داشت: وزارت ارشاد به عنوان نهاد عمومی تولیت عام دارد و بنا نیست کسی را غربال کنند؛ ممکن است ارگان‌های دیگری نیز چنین کلاس‌هایی برگزار کنند ولی عمدتاً نگاه‌های آن‌ها منحصر به زوایای خاصی است و در گزینش‌های خود، این دیدگاه‌ها را لحاظ می‌کنند.
تفاوت کارگاه‌های کلک خیال با دیگر برنامه‌های آموزشی
اسماعیلی اراضی افزود: تفاوت مهم کارگاه‌های کلک خیال این است که در وهله اول به ذهنیت محتوایی توجهی ندارد و شاید به محتوای آثار ارسالی برای گزینش شرکت‌کنندگان در این دوره توجه شود؛ ولی فیلترهایی هم گذاشته شده است که در مرحله اول این گنج درخشان را کشف و محافظت و بعداً به این موضوع فکر کنیم که چگونه می‌خواهیم از آن در حوزه‌های مختلف بهره‌برداری کنیم.
وی کارگاه‌های آموزشی کلک خیال ادامه داد: چه‌بسا که برگزاری منطقه‌ای این رویداد برای اولین بار باعث شود که اداره‌های کل ارشاد استان‌ها خودشان به تکاپو بیفتند که این کارگاه‌ها را با هماهنگی همدیگر در طول سال و حتی چندین بار برگزار کنند.
اسماعیلی اراضی افزود: زمانی که اثرگذاری و مفید بودن این برنامه مشخص است برگزارکنندگان این برنامه‌ها می‌توانند از حمایت‌های کشوری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بهره‌مند شود.
این استاد کارگاه‌های شعر در پاسخ به این سؤال که «آیا تجربیات کلک خیال می‌تواند در حوزه خاطره‌نویسی و داستان و دیگر حوزه‌ها نیز تکرار شود؟» گفت: علاوه بر موضوعاتی مانند برگزاری جایزه جلال آل احمد که دوستان این حوزه می‌توانند در مورد آن نظر بدهند؛ در زمان مسئولیت خودم و به عنوان نمونه در زمان راهپیمایی اربعین، از اشخاص حرفه‌ای برای ثبت روایت‌های این برنامه حمایت کردیم و حتی برای افراد غیرحرفه‌ای هم کارگاه‌های آموزشی روایت نویسی برگزار شد.
تجربه کلک خیال در دیگر حوزه های هنری به کار گرفته شود
کارشناس ادبی خانه کتاب و ادبیات ایران در پاسخ به این مطلب که «با تمامی این تلاش‌ها، تجربه برگزاری کارگاه‌های کلک خیال در یازده دوره در حوزه دیگری اتفاق نیفتاده است؟» اظهار داشت: برگزاری کارگاه‌های کلک خیال هم، همه‌ساله نبود و در برخی سال‌ها برگزار نشده و در برخی سال‌ها چندین دوره برگزار شده است.
وی با تأکید بر دیدگاه و آرزوی قبلی خود افزود: به همین دلیل می‌گویم ای کاش ادارات کل ارشاد استان‌ها وارد عمل و شش دوره منطقه‌ای به همت آن‌ها برگزار شود و برگزیدگان این کارگاه‌ها برای گذراندن آموزش‌ها جدی‌تر به تهران بیایند و البته به معنای کنار گذاشتن دیگر شرکت‌کنندگان این دوره‌ها نیست.
ویژگی معلم خوب در حوزه هنر
اسماعیلی اراضی در مورد این مسئله که «آیا وجود شاعران مطرح کشوری در این کارگاه‌ها نمی‌تواند به شرکت‌کنندگان انگیزه بیشتری بدهد؟» اظهار داشت: این موضوع قطعاً می‌تواند برای شرکت‌کنندگان شوق‌انگیز باشد و ممکن است به‌عنوان‌مثال یک کودک با دیدن یک موسیقی‌دان به سمت موسیقی کشیده شود.
وی با تأکید بر این مسئله در این زمینه نباید یک نکته را فراموش کرد افزود: الزاماً هر شاعر و نویسنده خوب نمی‌تواند معلم خیلی خوبی باشد مانند اینکه هر جراح خوب هم نمی‌تواند استاد دانشگاه خوبی باشد و این مسئله در حوزه‌های مختلف صدق می‌کند.
این کارشناس و منتقد ادبی بابیان اینکه جاه‌طلبی به معنای مثبت آن نیاز هر هنرمندی است گفت: معمولاً معلم‌های بهتر در حوزه هنر کسانی هستند که ایثارگرتر هستند و از آموزش داشته‌های خود به دیگران لذت می‌برند.