خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قزوین با توجه به اهمیت مساله زبان، لزوم زنده نگاه داشتن زبان های بومی و احیا فرهنگ گفت و گو ، تعامل و درک متقابل، به روز جهانی زبان مادری پرداخته است.
تاریخچه روز جهانی زبان مادری
جنبش زبان که توسط مردم بنگلادش در دهه ۱۹۴۰ آغاز شد، الهام بخش روز جهانی زبان مادری است، در سال ۱۹۴۷ استان بنگال هند براساس ادیان مختلف، تقسیم و در نتیجه کشور پاکستان ایجاد شد، تنش ها در پاکستان در سال ۱۹۴۸ زمانی که دولت، اردو را به عنوان زبان رسمی ملی اعلام کرد، علی رغم اینکه اکثریت در پاکستان شرقی (بنگلادش کنونی) به زبان بنگالی صحبت می کردند، به وجود آمد.
این تحمیل زبان جرقه درگیری هایی را برانگیخت که منجر به اعتراضات جنبش زبان در سال ۱۹۵۲ شد، این جنبش در نهایت الهام بخش تاسیس روز جهانی زبان مادری توسط یونسکو برای جشن گرفتن تنوع زبانی و ترویج استفاده از زبان های مادری در سراسر جهان گردید.
اهمیت حفظ زبان مادری و شرایط کنونی آن
زبان مادری انسان نخستین زبانی است که می آموزد و قوی ترین وسیله ارتباطی او با خانواده، هویت و فرهنگ است، متاسفانه امروزه به دلیل روند جهانی شدن، بسیاری از زبان ها در خطر از بین رفتن هستند، سازمان ملل تخمین می زند که هر ۲ هفته یک زبان مادری از یاد می رود و با آن، کل میراث فرهنگی وابسته به زبان و نیز تمام داستان ها و سنت های شفاهی آن ناپدید می شود.
روز جهانی زبان مادری، آموزش و یادگیری زبان‌های مختلف و زبان‌های مادری را برای تشویق تنوع و حفظ تاریخ فرهنگ‌های مختلف ترویج می‌کند، در نتیجه، در مورد سنت های مختلف از سراسر جهان یاد گرفته، ترغیب می شویم تا نسبت به افراد، کشورها و فرهنگ های مختلف مدارا و درک بیشتری داشته باشیم.
جوامع چندزبانه و چندفرهنگی از طریق زبان های خود دانش و فرهنگ های سنتی را به روشی پایدار منتقل و حفظ می کنند، تنوع زبانی به طور فزاینده ای با ناپدید شدن زبان های بیشتری تهدید می شود، در سطح جهان ۴۰ درصد از جمعیت از آموزش زبانی مادری خود محروم هستند اما با این وجود، پیشرفت در آموزش چندزبانه با درک روزافزون از اهمیت آن، به ویژه در ابتدای تحصیل، و همچنین تعهد بیشتر به توسعه آن در زندگی عمومی، در حال افزایش است.
بر اساس برآوردهای یونسکو، مردم جهان به هشت هزار و ۳۲۴ زبان مختلف سخن می گویند، تنها حدود یک هزار و ۴۰۰ مورد از این زبان ها به طور قانونی به رسمیت شناخته شده و حدود یک هزار و ۵۰۰ زبان نیز در معرض خطر انقراض فوری قرار دارند، در آینده نزدیک ۵۰ درصد از زبان های گفتاری امروزی به طور جدی در خطر انقراض قرار خواهند گرفت یا تا سال ۲۱۰۰ فراموش خواهند شد، حدود ۷۰ میلیون ناشنوا در تمام نقاط عالم نیز وجود دارد که از حدود ۳۰۰ زبان اشاره مختلف استفاده می کنند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۳۲ را به عنوان دهه زبان‌های بومی اعلام کرد تا توجه به از بین رفتن زبان‌های بومی و ترویج حفظ آنها جلب شود.
زبان ابزار درک متقابل انسان ها
یادگیری به زبان مادری باعث افزایش درک، تعامل و تفکر انتقادی می شود، اما ۴۰ درصد از زبان آموزان این فرصت را ندارند، آموزش چند زبانه به این شکاف‌ها پرداخته، مشارکت، حفظ و توسعه اجتماعی - عاطفی را تقویت و از اهداف جهانی مانند برابری جنسیتی، اقدامات آب و هوایی و جوامع پایدار حمایت می‌کند، یونسکو نیز چندزبانگی را به عنوان ابزاری قدرتمند برای آموزش فراگیر و مشارکت معنادار جهانی پذیرفته است.
روز جهانی زبان مادری ۲۰۲۵
در ماه فوریه، یونسکو بیست و پنجمین سالگرد روز جهانی زبان مادری را جشن گرفته و بر اهمیت تنوع زبانی و چندزبانگی در تقویت کرامت، صلح و تفاهم تاکید می کند، این نقطه عطف، دهه ها تلاش برای حفظ زبان مادری، حفاظت از میراث فرهنگی و بهبود آموزش بوده است.
رویداد "زبان‌ها مهم هستند، جشن نقره‌ای جشن روز جهانی زبان مادری» بر ضرورت تسریع پیشرفت در زمینه تنوع زبانی برای ایجاد جهانی فراگیرتر و پایدارتر تا سال ۲۰۳۰ تاکید دارد، این رویداد پیشرفت حفظ زبان را بررسی و شیوه‌های آموزشی موفق چندزبانه را به نمایش می‌گذارد و از سیاست‌های زبان فراگیر همه جوامع دفاع می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین وسایل تعریف فرهنگ یک کشور و جامعه، زبان آن است، زیرا به ساختار هویت بخشی متفاوت برای هر کشور کمک می‌کند، زبان سنت، حافظه و شیوه های منحصر به فرد تفکر و بیان خود را در بر می گیرد، همانطور که در همه اجزای زندگی ما وجود دارد.
متاسفانه، با گسترش جهانی شدن در سراسر عالم، برخی از زبان ها در خطر نابودی قرار دارند، روز جهانی زبان مادری برای ترویج چندزبانگی و تنوع فرهنگی ایجاد شده و هدف آن نیز حفظ همه زبان‌های مختلف است زیرا زبان ها نمادهای مهم هویت و میراثی برای همه فرهنگ‌ها هستند.
کلام پایانی:
ایران سرزمین اقوام و نژادهای مختلف با زبان ها و گویش های متفاوت است، زبان های ترکی، کردی، عربی، بلوچی، مازنی و ده ها گویش از نقاط مختلف ایران به این سرزمین پهناور جلوه زیبایی از تنوع خرده فرهنگ ها و چندزبانی داده است، این امر لزوم توجه به حفظ زبان ها و گویش های مختلف در ایران را برای حفظ وحدت، تمامیت و امنیت در عین کثرت در فرهنگ ها و اختلاف زبان ها را می طلبد.
تحقق هر چه بیشتر و توجه به حق تحصیل به زبان مادری در کنار زبان فارسی در مدارس براساس اصل ۱۵ قانون اساسی برای اقلیت های زبانی و قومی، می تواند به عنوان یک اصل در میثاق ملی ما به حفظ زبان های مختلف و متعاقبا خرده فرهنگ های موجود در ایران کمک و تمامیت، وحدت و همدلی ملی را افزایش دهد.