فرخنده رفائی: زلزله تهران؛ فاجعه‌ای که حتی فکر کردن به آن هم می‌تواند خواب و آرامش را از هر فردی دور کند. کلانشهر تهران به‌عنوان مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر کشور به‌دلیل قرار گرفتن روی چند گسل فعال و همچنین وجود بافت‌های فرسوده در بعضی نقاط، آسیب‌پذیری زیادی در برابر زلزله دارد. زمین‌لرزه‌ای که به باور کارشناسان، دیر یا زود رخ خواهد داد و همه پایتخت‌نشینان از مسئولان تا مردم باید خود را برای مدیریت و مقابله با آن آماده کنند. در همین راستا پس از ۱۶سال بزرگ‌ترین مانور زلزله در بوستان ولایت تدارک دیده شد.
تمرین تمام عیار برای ایجاد هماهنگی
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با مشارکت بیش از ۱۰۰ دستگاه و سازمان حاکمتی، خدماتی، امدادرسان و... و همکاری ۱۰ استان کشور در بخش‌های سلامت، امداد و نجات و اطفاع حریق، بزرگ‌ترین تمرین سراسری زلزله را با شبیه‌سازی سناریوی مقابله با پیامدهای یک زلزله ۶.۷ ریشتری در بوستان ولایت تهران برگزار کرد. به گفته علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، هدف از این تمرین ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های مسئول برای انجام فعالیت منظم، هماهنگ، به‌موقع و اثربخش در زمان بحران واقعی است.
مشارکت دیگر استان‌ها در تمرین زلزله
وقوع زلزله در تهران می‌تواند پیامدهای جدی و فراتر از ظرفیت این کلانشهر داشته باشد. در چنین شرایطی ممکن است امکانات موجود در تهران و حتی استان‌های همجوار پاسخگوی نیازهای حیاتی و اضطراری مورد نیاز نباشد، لذا بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده استان‌هایی به عنوان استان‌های معین، پیشتاز و مسئول پهنه‌های پنجگانه شمال، جنوب، مرکز، شرق، غرب تهران تعیین شدند که در تمرین امروز ۱۰ استان پیشتاز و مسئول پهنه‌ها مشارکت دارند. استان البرز به دلیل تاثیرپذیری بالا از زلزله احتمالی تهران، جزو این استان‌ها قرار نگرفت.
مشارکت ۵۰ دستگاه کشوری و استانی در مانور زلزله تهران
وقوع زلزله احتمالی در ترهان با توجه به وسعت و جمعیت این کلانشهر، تمامی سازمان‌ها و ارگان‌های مسئول را در حیطه وظایف خود درگیر خواهد کرد. از این رو ایجاد هماهنگی با شبیه‌سازی موقعیت واقعی می‌تواند در ارتقا عملکرد دستگاه‌های مختلف تاثیر زادی داشته باشد. در تکرین سراسری زلزله تهران ۵۰ دستگاه حاکیمتی، نظامی و انتظامی، خدماتی و ... خارج از شهرداری تهران از جمله ستاد کل نیروهای مسلح، سپاه محمدرسوال‌الله تهران بزرگ، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، قرارگاه ثارالله (ع)، وزارت کشور، وزارت بهداشت ، استانداری و فرمانداری تهران، فرماندهی انتظامی تهران بزرگ ، پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ و... مشارکت دارند.
مشارکت ۶۰ دستگاه درون شهرداری تهران
شهرداری تهران، با تمام قوا و در ابعاد معاونت‌های هشتگانه این نهاد، در تمرین سراسری زلزله مشارکت دارد. علاوه بر سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، ۱۶ سازمان زیرمجموعه شهرداری از جمله سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران، ۹ اداره کل و ۸ شرکت زیرمجموعه از جمله سازکان اتوبوسرانی و شرکت مترو به همراه شهرداری مناطق ۲۲گانه تهران در این مانور حضور و مشارکت دارند.
اطلاعات فوری مانور
محل برگزاری: بوستان ولایت، جنب مجموعه شهربانوی منطقه ۱۹
ساعت: ۸تا ۱۶
نوع مانور: وقوع زلزله ۶.۷ریشتری
اهداف تمرین سراسری زلزله تهران
- عملیاتی کردن پهنه‌های پنجگانه تهران
- بهره‌گیری از فضای قطب آمادی، امدادی و فرماندهی عملیات بحران شهر تهران
- فعال‌سازی ساختار ستاد مدیریت بحران کلانشهر تهران
- انجام عملیات امداد هوایی
- فراخوان استان‌های معین، پیشتاز و مسئول پهنه و بهره‌گیری از ظرفیت آنها
- نحوه حضور تیم‌های جست‌وجو و نجات بین‌المللی
- فعال‌سازی مرکز اطلاع‌رسانی مشترک
- ارزیابی توان و امکانات عناصر دارای نقش و مسئولیت در عملیات پاسخ
- تقویت همکاری دستگاه‌های دارای وظیفه در حوزه مدیریت بحران
زلزله شبیه‌سازی شده برای تمرین چه مشخصاتی دارد؟
زمان وقوع: ۲اسفندماه ۱۴۰۳
ساعت وقوع: ۶:۱۷صبح
محل وقوع: گسل ری در محدوده ۹کیلومتری جنوب شهر تهران
بزرگای گشتاوری زلزله: ۶.۷در مقیاس امواج درونی زمین
عمق زلزله: ۶کیلومتر از سطح زمین
ارزیابی پیامدهای اولیه زلزله فرضی چیست؟
۳۲۰.۰۰۰ساختمان: دچار خسارت سنگین شده‌اند.
۳۷۰.۰۰۰نفر: جان خود را از دست داده‌اند.
۱.۱۳۰.۰۰۰نفر: زخمی و مصدوم شده‌اند.
۲.۴۷۰.۰۰۰نفر: بی‌خانمان شده‌اند.
در تمرین زلزله چه کارهایی انجام می‌شود؟
-اعلام وقوع زلزله ۶.۷ریشتری با استفاده از سامانه‌های در اختیار سازمان (۶:۳۰)
- فراخوان نیروها و دستگاه‌های تخصصی ذی‌نقش از طریق پیامک (۶:۴۰)
-ایجاد ایست بازرسی در ورودی‌ها و خروجی‌های سایت (ساعت ۷)
- حضور نیروهای دوام و ادارات مناطق در سایت (ساعت ۸تا ۷)
- استقرار نیروهای امدادی- عملیاتی به همراه تجهیزات (ساعت ۸)
- برپایی سایت اسکان اضطراری شامل ۵۰۰چادر و چادر فرماندهی در پهنه‌های پنجگانه، فعال شدن موکب جهادی، سرویس بهداشتی در پهنه‌های پنجگانه، استقرار ستاد گمشدگان، استقرار ملزومات برق‌رسانی و استقرار ارزیاب‌ها در سایت تمرین (ساعت ۹تا ۸)
-امداد هوایی (ساعت۱۰تا ۹)
- بازگشایی شریان‌های حیاتی در پهنه شرق (ساعت ۱۰:۳۰تا ۱۰)
- آواربرداری در پهنه شمال (ساعت ۱۱تا ۱۰:۳۰)
- مقابله با نشت مواد خطرناک در پهنه غرب (ساعت۳۰: ۱۱تا ۱۱)
-جست‌وجو و نجات شهری و امداد هوایی در پهنه جنوب (ساعت۱۲:۱۵ تا۱۱:۳۰)
- اقامه نماز جماعت (ساعت ۱۲:۴۵تا ۱۲:۱۵)
-توزیع غذای گرم (ساعت۱۴تا ۱۲:۴۵)
- جست‌وجو و نجات شهری و امداد هوایی در پهنه جنوب (ساعت۱۴:۳۰تا ۱۴)
- شریان‌های حیاتی در پهنه شرق (ساعت ۱۵تا ۱۴:۳۰)
-آواربرداری در پهنه شمال (ساعت ۱۵:۳۰تا ۱۵)
- مقابله با نشت مواد خطرناک در پهنه غرب (ساعت ۱۶تا ۱۵:۳۰)
-جمع‌آوری سایت، تجهیزات و امکانات و اعلام خاتمه تمرین- برگزاری جلسه گزارش‌گیری سریع (Hot Wash) (ساعت: ۱۷تا ۱۶)
کدام استان‌های در مانور مشارکت می‌کنند؟
استان‌های پیشتاز:
تعریف استان‌های پیشتاز: به‌دلیل همجواری با استان تهران و داشتن کمترین فاصله زمانی و مکانی با شهر تهران سریع‌ترین دسترسی را دارند و درصورت وقوع حوادث بزرگ به‌عنوان نخستین گروه‌های پاسخ از لحاظ امدادی، انتظامی و... به‌صورت خودکفا وارد تهران می‌شوند.
نام استان‌های پیشتاز: مازندران، سمنان، مرکزی، قم و قزوین
استان‌های مسئول پهنه:
در مانور، هر بخش از بوستان ولایت به یکی از پهنه‌ها اختصاص می‌یابد که شامل پهنه‌های شمالی، جنوبی، مرکزی، شرقی و غربی تهران می‌شود. در این پهنه‌ها ماموریت‌های از پیش تعریف شده به‌صورت خودکفا عملیات پاسخ را با هماهنگی‌های لازم انجام می‌دهند.
نام استان‌های مسئول پهنه:
استان خراسان رضوی (مسئول پهنه شمال)
کرمان (مسئول پهنه شرق)
فارس (مسئول پهنه جنوب)
آذربایجان شرقی (مسئول پهنه غرب)
اصفهان (مسئول پهنه مرکز)
تمرین بزرگ زلزله از دریچه آمار
۲۰۰۰نفرساعت جلسه هماهنگی با ارکان اجرایی تمرین برگزار شده است.
۲۰۰کارکرد برای تمرین سراسری زلزله درنظر گرفته شده است.
۱۱۰دستگاه اجرایی در تمرین بزرگ زلزله تهران مشارکت می‌کنند.
۱۰۰۰۰ نیروی انسانی در تمرین زلزله تهران مشارکت دارند.
۵استان مسئول پهنه در تمرین زلزله حضور دارند.
۵استان پیشتاز در تمرین زلزله فعال هستند.
۵۱پرواز امدادی برای انتقال مسئولان و مصدومان فرضی زلزله انجام می‌شود.
۱۰ماه برای برنامه‌ریزی اجرای تمرین وقت صرف شده است.
۱۴هکتار مساحت سایتی که تمرین زلزله در آن برگزار می‌شود.
۲۰۰نفر تمرین بزرگ زلزله تهران را ارزشیابی می‌کنند.
بعضی از مهم‌ترین کارکردهایی که در تمرین زلزله دنبال می‌شود
۱- جست‌وجوی مصدومان
۲- برپایی اردوگاه اسکان اضطراری
۳- برپایی چادرهای امدادی
۴- آواربرداری ساختمان‌ها
۵- مقابله با نشت مواد شیمیایی
۶- بازگشایی معابر
۷- فعال‌سازی سامانه امداد هوایی
۸- اطفای حریق ایستگاه تقلیل فشار گاز شهری
۹- استقرار بیمارستان صحرایی
۱۰- انجام تشخیص هویت
۱۱- انتقال اجساد
۱۲- تدفین اجساد با انجام مراسم شرعی
۱۳- تامین سردخانه سیار
۱۴- کنترل بیماری‌های واگیردار
۱۵- واکسیناسیون کودکان
۱۶- تامین و توزیع دارو
۱۷- تدوین دستورالعمل تغذیه اضطراری
۱۸- توزیع آب اضطراری
۱۹- استقرار نانوایی صحرایی
۲۰- استقرار سرویس بهداشتی متناسب با شرایط افراد دارای معلولیت
۲۱- بازتوانی جسمی، روانی و اجتماعی
۲۲- احداث مراکز ترک اعتیاد سیار
۲۳- ترمیم خطوط گازرسانی
۲۴- افزایش پایداری تاسیسات و زیرساخت‌های نفتی
۲۵- استقرار ستاد گمشدگان
۲۶- توزیع اقلام ضروری خانوار
۲۷- استقرار غرفه دوستدار کودک و خانه اسباب‌بازی
۲۸- کنترل مجرمان، افراد سابقه‌دار، اراذل و اوباش
هریک از پهنه‌ها مسئول چه کارهایی هستند؟
پهنه شمال
-بازگشایی معابر برای ایجاد مسیرهای دسترسی تیم‌های امداد و نجات به صحنه حادثه
-آواربرداری (سبک و سنگین) برای رهاسازی افراد محبوس زیر آوار
-اولویت‌بندی عملیاتی آواربرداری کوتاه‌مدت
-دسترسی تیم‌های امداد و نجات به صحنه حادثه
-استفاده از ماشین‌آلات سبک و سنگین (شامل: لودر، بابکت، بیل مکانیکی، جرثقیل، گریدر، کامیون،
قیچی، پیکور، بولدوزر)
پهنه غرب
--مقابله با نشت مواد خطرناک و انجام آلودگی‌زدایی
اطفای حریق تانکر حمل مواد سوختی و رفع نشت ماده سوختی
-اطفای حریق خودرو و نجات محبوسان از داخل خودرو
-تخلیه شهروندان تا شعاع ایمن و عملیات نجات در تصادف جاده‌ای
-اتخاذ تدابیر ایمنی حریق در سایت تمرین
پهنه مرکزی
-انتقال کانتینرهای بیمارستان در محل حادثه و برپایی بیمارستان صحرایی
-کنترل بیماری‌های واگیردار و انجام مراقبت‌های درمانی
-انتقال مصدومان به بیمارستان صحرایی از طریق زمینی (آمبولانس، اتولانس و...) و امداد هوایی
-انجام خدمات آزمایشگاهی و تأمین سلامت آسیب‌دیدگان
-تأمین و توزیع دارو و اعزام آمبولانس
پهنه شرق
-بهره‌برداری از مخازن آب اضطراری در سطح شهر تهران
-تأمین آب شرب برای شهروندان
-انتقال آب به بیمارستان‌ها توسط تانکر
-تعویض موقت شبکه‌های فاضلاب آسیب‌دیده به شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی مجاور
-تعمیر آسیب‌های وارده به شریان‌های گاز و برقراری ارتباطات شبکه تلفن همراه
پهنه جنوب
-انجام عملیات‌های جست‌وجو و نجات پیشرفته
-ارزیابی تریاژ محیط کار و شناسایی محل‌هایی که احتمال نجات افراد زنده وجود دارد
-ورود تیم مشترک (هلال احمر و آتش‌نشانی) به پایگاه عملیات واقع در بوستان ولایت
-جست‌وجوی مصدومان با کمک سگ زنده‌یاب، رفع موانع به کمک تجهیزات برش بتن
-بهره‌گیری از ظرفیت‌های پروازی شهر تهران و اعزام محموله‌های امدادی موردنیاز تیم‌ها
-جست‌وجو و نجات پیشرفته توسط بالگرد
فکت
* در تمرین زلزله تهران بیش از ۵۰پرواز توسط بالگردهای امدادی، داخل و خارج از محوطه سایت تمرین انجام می‌شود که ممکن است باعث نگرانی شهروندان ساکن در محدوده بوستان ولایت شود. شهروندان بدانند پرواز بالگردها مربوط به مانور زلزله و حادثه‌ای در تهران رخ نداده است.
* به‌دلیل گستردگی نیروها و سازمان‌های مشارکت‌کننده در تمرین زلزله، ترافیک در مسیرهای اطراف سایت تمرین قابل پیش‌بینی است.
* مانور زلزله تهران از ساعات ابتدایی روز پنجشنبه برگزار می‌شود و به‌دلیل همزمانی با آزمون سراسری دانشگاه‌های کشور ممکن است مشکلاتی را به لحاظ ترافیکی برای داوطلبان ایجاد کند؛ لذا ضروری است که داوطلبان، مسیرهای جایگزین را برای رسیدن به حوزه‌های امتحانی انتخاب کنند.