به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، همزمان با شروع خاموشیهای پاییزه که در نوع خود اتفاقی منحصر‌به‌فرد و عجیب بود، مسؤولان وزارت نیرو و توانیر تمام تلاش خود را بسیج کردند که بار این اتفاق را تمام و کمال بر گردن شرکت ملی گاز و وزارت نفت بیندازید. حتی در برهه‌ای در پیامک‌های اعلام قطع برق به صراحت نوشته شد دلیل این اتفاق نرسیدن سوخت و گاز است.
اخیرا ناصر اسکندری معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی با بیان اینکه کاهش گاز تحویلی به نیروگاه‌ها در تابستان منجر به قطعی برق در زمستان شده، عنوان کرده است سوخت معادل مصرفی روزانه نیروگاه‌های حرارتی شبکه برق در دی‌ماه امسال ۲۱۴ میلیون مترمکعب/ لیتر بوده که این رقم دی‌ماه سال گذشته ۲۱۸ میلیون مترمکعب بوده است. در بهمن‌ماه سال گذشته نیز سوخت معادل مصرفی روزانه نیروگاه‌های حرارتی به ۲۰۹ میلیون مترمکعب رسیده بود که این رقم بهمن‌ماه امسال به ۲۰۸ میلیون مترمکعب رسیده است.
اسکندری در حالی کاهش ۴ میلیون مترمکعبی دی ماه و یک میلیون مترمکعبی بهمن ماه را عاملی برای قطعی برق عنوان کرده است که برخلاف ادعای کاهش گاز تحویلی، آمارهای وزارت نفت نشان می‌دهد که تحویل گاز به نیروگاه‌ها در فصل سرد امسال افزایش یافته است.
در این راستا شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده که تحویل گاز به نیروگاه‌ها از آذر تا ۲۲ بهمن امسال، نسبت به پارسال ۶ درصد و نسبت به مدت مشابه ۱۴۰۱ حدود ۱۵ درصد افزایش داشته است.
بحث‌های مربوط به میزان تحویل گاز یا سوخت معادل به نیروگاه‌ها از زمانی شدت گرفته است که وزارت نیرو در اقدامی کم‌سابقه دامنه خاموشیهای ناشی از قطع برق را به پاییز و زمستان رساند و با اعلام جدول قطعی برق اعلام کرد که در صدد مدیریت شبکه است. موضوعی که چندی قبل از سوی رئیس جمهور مسعود پزشکیان نیز مورد انتقاد قرار گرفت و او تلویحا از وزیر نیرو درباره تحلیل اشتباه شرایط شبکه برق کشور گلایه کرد. پزشکیان در این خصوص گفته بود «دلمان نمی‌خواست مازوت بسوزانیم و وزیر نیرو گفته بود اگر دو ساعت خاموشی بدهیم مشکل حل می‌شود، اما محاسبه درست نبود و متوجه شدیم حتی اگر یک روز هم خاموشی می‌دادیم، مشکل حل نمی‌شد». این بخش از صحبت‌های رئیس جمهور ناظر بر این موضوع بود که وزارت نیرو نه تنها در دوره سرد سال که در تابستان امسال نیز علیرغم وجود دستورالعمل‌های صریح درباره مصرف مازوت در تابستان در برخی نیروگاه‌ها از این دستور تبعیت نکرد و با تکیه بر استدلال اشتباه خود بر مصرف حداکثری گاز در تابستان و زمستان تاکید داشت.
آفت این منطق اشتباه زمانی دامن گیر کشور شد که پالایشگاه‌های گاز واسطه این افزایش مصرف در تابستان مجبور به تاخیر اندختن برنامه تعمیرات اساسی خود شدند و اورهال پالایشگاه‌ها تا اواسط آبان به طول انجامید و در پی آن ظرفیت تولید گاز کشور ناخودآگاه در این مدت کاهش پیدا کرد. با این حال و علیرغم کاهش تولید مقطعی گاز در مهر و نیمه آبان، سبد سوخت معادلی که از سوی وزارت نفت تحویل نیروگاه‌ها شده در این مدت افزایش داشته است.
راندمان پایین و ادعا‌های اثبات نشده
معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی در حالی مدعی افزایش کمتر از ۲ درصدی راندمان نیروگاه‌ها شده که نزدیک به ۲ هزار مگاوات از برق کشور (معادل ۴ درصد برق تولیدی کشور در زمستان) در نیروگاه‌هایی با راندمان زیر ۲۰ درصد تولید می‌شود. به عبارت دیگر میانگین پایین راندمان نیروگاه‌های کشور به حدی است که عملا با افزایش ۱.۷ ادعایی مقامات وزارت نیرو گرهی از کار شبکه برق کشور باز نخواهد شد. ضمنا باور اینکه کاهش یک میلیون مترمکعبی سوخت تحویلی در زمستان امسال نسبت به سال گذشته عاملی برای خاموشی وقطعی برق شده ادعایی است که نیازمند بررسی جدی نهاد‌های نظارتی است. چه اینکه خبرگزاری دانشجو نیز پیش از این در گزارشی با عنوان «وزارت نیرو پاسخگو باشد؛ بخشی از برق کشور گم می‌شود!» به برخی موارد سوال برانگیز در مورد شبکه برق کشور پرداخته است.
منفعت طلبی خصوصی با توقعات بیش از حد
واقعیت اثبات شده در تمام دنیا این است که با تغییر شرایط دمایی نحوه مصرف انرژی در سبد انرژی کشور‌ها تغییر پیدا می‌کند. به عبارت دیگر در ایام سرد سال همواره این مصرف کننده خانگی است که سهم بیشتری از مصرف را به خود اختصاص می‌دهد و دیگر بخش‌ها مثل صنایع و نیروگاه‌ها ملزم به تامین انرژی خود از طرق دیگر هستند که در ایران این مورد با تامین سبد سوخت معادل صورت می‌گیرد. اما اشکال کار آنجا است که بخش نیروگاهی کشور که حدود ۷۰ درصد آن در اختیار بخش خصوصی است با محاسبه سود و زیان هزینه تعمیرات اساسی تاسیسات خود مقاومت منعت‌طلبانه‌ای را در برابر مصوبات مربوط به مصرف روزانه ۴۰ میلیون لیتر مازوت در تابستان انجام داد و در لوای بحث‌های زیست محیطی با مصرف تنها ۲۴ میلیون لیتر در روز درصدد این بود تا بیشتر از محیط زیست از تاسیسات خود حفاظت کند و فرایند تعمیرات اساسی را راحت‌تر انجام دهد. حال آنکه راندمان پایین نیروگاه‌های حرارتی به خودی خود عامل جدی در آلودگی محیط زیست و هدر رفتن گاز و گازوئیل کشور است.
علاوه بر این مورد مطابق آمار هواشناسی پاییز و زمستان سال گذشته در شرایطی استثنایی، یکی از گرمترین پاییز و زمستان‌های دهه‌های اخیر بود و با افزایش دما در این دوره خودبه خود مصرف گاز در بخش خانگی کاهش یافت و گاز سهم بخش خانگی در اختیار نیروگاه‌ها قرار گرفت. متضاد این وضعیت در پاییز و زمستان امسال رخ داده و آمار‌ها موید این است که آذرماه امسال از سردترین ماه‌های سال در ۳ دهه اخیر بوده است.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد اصرار وزارت نیرو و بخش نیروگاهی کشور بر پیگیری استدلال‌های اشتباه و تحمیل خطا‌های محاسباتی به بدنه مدیریت و تصمیم‌گیر کشور تامین کننده منافع گروه‌هایی است که منافع خود را مقدم بر منافع ملی تلقی کرده است.