به گزارش خبرگزاری صداوسیما، آقایان علی نجفی خوشرودی؛ معاون بینالملل و همکاری‌های منطقه‌ای معاون اول رئیس جمهور و علیرضا جهانگیری؛ دستیار وزیر امور خارجه در امور دریای خزر و نماینده ویژه کشور در امور دریای خزر در استودیو گفتگوی ویژه خبری درباره سومین همایش اقتصادی خزر به سوالات پاسخ دادند.
سوال: رویکرد اصلی برگزاری سومین همایش اقتصادی خزر از نگاه فعالان و کسانی که دعوت شده بودند به این همایش چگونه تعریف شد؟
نجفی: همایش اقتصادی خزر سومین دوره‌ای بود که در تهران برگزار شد، همایش اول در سال ۹۸ برگزار شد در عشق آباد ترکمنستان و همایش دوم در روسیه در سال ۱۴۰۱، لازم است که سازوکار همکاری میان پنج کشور ساحلی دریای خزر عرض کنم، ما ۴ سازوکار همکاری روی ۵ کشور داریم.
سوال: جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان، جمهوری قزاقستان؟
نجفی: جمهوری آذربایجان، قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان. این سازوکار چهارگانه عبارتند از اجلاس سران ۵ کشور تا کنون شش جلسه برگزار شد و ایران در سال ۲۰۲۶ میلادی میزبان نشست سران ۵ کشور ساحلی خواهد بود. دومین سازوکار، سازوکار نشست‌های وزرای خارجه و سایر وزرای ۵ کشور ساحلی که جلسات متعددی در سال‌های متمادی داشتند. سومین ساز و کار نشست‌های هماهنگ کنندگان ملی ۵ کشور ساحلی است که در واقع جلسات کارشناسی و فنی و آماده سازی دستورکار نشست‌های وزرا و نشست‌های سران را دنبال می‌کرد و همین طور تدوین پیش نویس اسنادی که باید بین ۵ کشور به امضا برسد. چهارمین سازوکار که شاید اختصاصی‌ترین سازوکار مربوط به همکاری‌ها و گفت‌و‌گو‌های اقتصادی میان ۵ کشور ساحلی باشد، همین همایش اقتصادی خزر است. این در چارچوب رویکرد کلان ۵ کشور ساحلی برای گفت‌و‌گو و حل و فصل مسائل مرتبط و میان خودشان و مرتبط با دریای خزر است. همان طور که از عنوان این همایش برمی آید تمرکز اصلی برگفتگو‌های اقتصادی و همکاری‌های تجاری است. از منظر جمهوری اسلامی ایران این در چارچوب رویکرد کلان همسایگی و سیاست همسایگی ایران ارزیابی می‌شود و فرصت بسیار مغتنمی بود برای این که بخش‌های خصوصی و دست اندرکاران اقتصادی ۵ کشور ساحلی در این همایش با همدیگر به تبادل نظر بپردازند.
سوال: دکتر جهانگیری پهنه آبی خزر، نکاتی که دکتر نجفی اشاره کردند، موضوعات اقتصادی و مباحث انرژی و آن چه که این پهنه وسیع آبی دارد، ذخایر انرژی و موضوعاتی که در قالب همکاری اقتصادی در سومین همایش اقتصادی خزر روی آن تاکید شده است، چرا خزر برای ما مهم است؟
جهانگیری: خزر یک پهنه آبی بزرگ به عنوان یک دریاچه بزرگ بین پنج کشور ساحلی است که از آن دریا یاد می‌شود و در قرون متداول مورد استفاده ساکنین اطراف این دریا قرار گرفته است و موضوع کشتیرانی یکی از موضوعات مورد توجه بوده است و در سال ۱۹۴۰ موافقتنامه مربوط به بحرپیمایی و کشتیرانی منعقد شده است و موضوع مربوط به شیلات و استفاده از ذخایر ارزشمند خاویاری این پهنه آبی یکی از موضوعات بسیار مهم بوده است که محدودیت‌هایی برای حفظ این ذخایر اعمال شده است بین ۵ کشور ساحلی. موضوعات انرژی در گذشته اهمیت داشته ولی بعد از فروپاشی شوروی و ایجاد دول جدید و کشور‌های جدید آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان نفت و گاز و انرژی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است تجارت از طریق این دریا و همکاری‌های بین ۵ کشور، مورد توجه بوده است و در اجلاس دیروز و امروز هم، هم در فرمت پنل‌های شش گانه‌ای که دیروز برگزار شد و هم در فرمت نشست نخست وزیران و مقامات عالی رتبه‌ای که امروز با همراهی یک میهمان ویژه از تاجیکستان، نخست وزیر تاجیکستان به عنوان میهمان ویژه دعوت شده بود، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. دو سه محور اساسی بین همه کشورها به صورت اجماعی به آن پرداخته شد، موضوع حمل و نقل، کریدور‌های ترانزیت و لجستیک و همین طور مباحث انرژی بین کشورها و استفاده از ظرفیت دریای خزر برای حمل و نقل‌های ترکیبی و گردشگری بین مردمان این ۵ کشور که جمعیت قابل توجهی هم است، بیش از دویست میلیون جمعیت شاید حدود ۲۶۰ میلیون جمعیت بین ۵ کشور است که موضوعاتی است مورد توجه قرار گرفت و امروز به خوبی به آن اشاره شد، بازدید نخست وزیران از دستاورد‌های فناورانه و نوآوری و تکنولوژی ایران امروز واقعا اعجاب و توجه این نخست وزیران قرار گرفت و تحت تاثیر قرار داد. بسیار علاقه‌مند شدند به استفاده از این فناوری‌ها و تکنولوژی‌ها که قطعا می‌تواند یک باب جدیدی در همکاری‌های علمی و فناوری که در یکی از پنل‌های دیروز مورد بحث قرار گرفت. مورد توجه قرار بگیرد.
سوال: آن چه که به عنوان میهمانان این همایش بودند و دعوت شده بودند، به لحاظ اهمیت سیاسی، موضوعات اقتصادی چه دستاورد‌هایی خواهند داشت در کوتاه مدت و بلند مدت در قالب همکاری‌های دو و چند جانبه برای جمهوری اسلامی ایران و روی چه موضوعاتی تاکید شد، فقط دریای خزر یا به پشتوانه دریای خزر موضوعات دیگری مورد رصد و نتیجه گیری قرار گرفت؟
نجفی: دو ویژگی همایش تهران را عرض کنم، اولین ویژگی این بود که این همایش در این سطح با این تعداد از مقامات بلندپایه کشور‌های همسایه در دولت چهاردهم برای اولین برگزار شد در تهران دومین ویژگی ۵ بخش داشت اگر به صورت خلاصه دسته بندی کنیم، یکی دیدار‌های دوجانبه و یا جانبی روسای شرکت کننده در این همایش با آقای رئیس جمهور و معاون اول رئیس جمهور بود. دومین بخش بازدید از نمایشگاه نوآوری و فناوری جمهوری اسلامی بود که آقای دکتر جهانگیری اشاره کردند که بسیار باعث تحسین نخست وزیران قرار گرفت از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران که علی رغم تحریم‌های ظالمانه و فشار‌های ناجوانمردانه علیه دولت و ملت ما این دستاورد‌ها حاصل شد. سومین ویژگی یک ابتکار جدیدی بود و طراحی شد، طراحی پنل‌های تخصصی یا میزگرد‌های تخصصی قبل از اجلاس اصلی نخست وزیران بود، شش پنل تخصصی طراحی شد در یک روز کاری وزرا و معاونین وزرا و مقامات دست اندرکار بخش‌های اقتصادی این ۵ کشور و نمایندگان محافل بخش‌های خصوصی و اتاق‌های بازرگانی در یک روز کاری فشرده در قالب این شش پنل گفت‌و‌گو‌های بسیار مفید و جامعی را داشتند و این شش تا پنل عناوینش را مختصر عرض کنم پنل همکاری‌های تجاری و صنعتی، دوم پنل اقتصادی، گمرکی و سرمایه گذاری، سوم پنل حمل و نقل و ترانزیت، چهارم پنل انرژی اعم از نفت و گاز و برق و انرژی‌های نو و تجدید پذیر، پنجم پنل همکاری‌های علمی و فناوری و ششم پنل همکاری‌های زیست محیطی و گردشگری و بهداشتی.
سوال: یعنی ظرفیت‌های پرپتانسیل همکاری دو و چند جانبه این چند کشور؟
نجفی: دقیقا ظرفیت‌هایی که این کشورها می‌توانند مکمل هم باشند نیاز‌های متقابلی دارند و باتوجه به موقعیت جغرافیایی این ۵ کشور و از یک طرف نیازمندی این ۵ کشور برای دسترسی به آب‌های آزاد از طریق ایران که حوزه تجارت و فعالیت‌های اقتصادی و حمل و نقل و ترانزیت و لجستیک در بر می‌گیرد در این عرصه‌ها این پنل‌ها طراحی شد. پنجمین ویژگی حضور میهمان ویژه نخست وزیر تاجیکستان در این اجلاس بود که از سوی جمهوری اسلامی ایران دعوت شد و ویژگی آخر هم این که یک اجلاس ۵ جانبه میان نخست وزیران ۵ کشور ساحلی برگزار شد و یک نشست با حضور میهمان ویژه که نخست وزیر تاجیکستان است. این اجلاس یک بیانیه داشت که این بیانیه منتشر شد، اگر اجازه دهید رئوس این بیانیه که دورنما و یا چارچوب‌های اصلی همکاری میان این ۵ کشور ساحلی شامل می‌شود، تعمیق مشارکت و همکاری در میان ۵ کشور و افزایش حجم تبادلات تجاری و استقبال از پیشنهاد ایران برای برگزاری نشست وزرای نهاد‌های صلاحیت دار اقتصادی و تجاری برای ترسیم نقشه راه همکاری در این بخش‌ها از جمله رئوس این بیانیه بود. ابراز نگرانی از تاثیرات مخرب کاهش سطح آب دریای خزر که به عنوان یک دغدغه مشترک ۵ کشور و ساکنان و فعالین اقتصادی مرتبط با این پهنه آبی بزرگ و مطرح است و اهمیت تقویت مطالعات علمی و تحقیقاتی مشترک برای بررسی دلایل و تبعات آن، یکی از دستاورد‌های اجلاس اقتصادی خزر در تهران این بود که این موضوع به یک اولویت و دغدغه مهم برای ۵ کشور تبدیل شد و به نظر می‌رسد نقش رسانه‌ها در پرداختن به این نقش محافل علمی و کارشناسی در پرداختن به این مسئله بسیار حائز اهمیت است. همکاری در بخش انرژی و همین طور در حوزه گردشگری که یک ظرفیت بسیار خوبی میان این ۵ کشور وجود دارد، رئوس بیانیه اجلاس تهران بود.
سوال: دکتر جهانگیری تمرکز کنیم فقط در حوزه موضوعات سیاسی و مباحث اقتصادی، این مجمع اقتصادی چه دستاورد‌هایی برای جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت، آقای دکتر نجفی اشاره کردند به مجموعه تعاملاتی که شکل گرفته است و شکل خواهد گرفت با تمرکز و محوریت بیشتر در قالب بخش‌های مختلف، سازوکار‌هایی که تعریف شده است جمهوری اسلامی ایران از این مجمع اقتصادی چه می‌خواهد و چگونه محقق می‌شود و چه بایسته‌هایی باید داشته باشد برای تحقق آن؟
علیرضا جهانگیری: ما روابط مختلفی با کمیسیون‌های مختلف این کشور همکاری‌های گسترده‌ای تعریف کردیم که به صورت مستمر مورد رصد وزارت خانه‌های مختلف اقتصادی قرار می‌گیرد علاوه بر این ما با برخی از این کشورها در سازوکار‌های منطقه‌ای همکاری داریم، در اکو با سه کشور قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان و در قالب بریکس و شانگهای با برخی از این کشورها تعاملات خاص خودمان را داریم. اما این همایش که پیش بینی شده است در موافقتنامه همکاری اقتصادی و تجاری بین ۵ کشور ساحلی دریای خزر و در سال ۱۳۹۷ به امضای وزرای ذیربط رسیده است و یک رسالت دیگری دارد که انحصاری بین ۵ کشور ساحلی سازوکار ومشورت و گفت‌و‌گو و همکاری را دیده است و فکر می‌کنم اگر اغراق نباشد و ادعای درستی است شاید امروز این مطلب این موافقت نامه اقتصادی روح جدیدی گرفت و به مرحله اجرایی رسید با ابتکار جمهوری اسلامی ایران با تشکیل وزرای ذی ربط تجارت، بازرگانی، حمل و نقل و انرژی در سال جاری میلادی به میزبانی جمهوری اسلامی ایران این گفت‌و‌گو‌ها و تصمیمات در قالب بیانیه شکل عملی دهد و بتواند به صورت دقیق‌تری این سند و کاغذ را به شکل اجرایی در بیاورد. قطعاً موارد مختلفی پیش بینی شده و در سخنرانی‌ها آمده، ابتکارات مختلفی که مطرح شد، مورد عنایت وزارتخانه‌های ذیربط قرار می‌گیرد و به امید خدا در ماه‌های آتی جلسات مفصل‌تری در سطوح وزرای ذیربط خواهیم داشت. شما در ابتدای سخن اشاره داشتید به مجمع استانداران ساحلی؛ این ابتکار جمهوری اسلامی ایران است و معتقدیم استان‌های ساحلی دریای خزر از ظرفیت‌های خوبی برای همکاری برخوردارند. بنادر بسیار مؤثر و مجهز شده‌ای را در کشورها در حال تجهیز هستند. توسعه ناوگان حمل و نقلی را داشتیم، توسعه ناوگان ریلی را داشتیم و اینها همه باعث می‌شود که ما شاهد افزایش تجارت و مبادلات اقتصادی بین کشور‌های حوزه خزر باشیم. باز حتماً در اخبار رصد کردید، ما در ۹ ماه گذشته در حوزه اوراسیا بیش از ۲۰ درصد به دلیل آن عضویت‌مان در این مجموعه و موافقتنامه تجارت آزادی که به زودی در کشورمان به مراحل تصویب نهایی خواهد شد، افزایش هم وزنی و ارزشی تجارت ما با این کشورها داشتیم و امید‌ها و افق‌های روشنی می‌توانیم در نظر بگیریم که در ماه‌ها و سالیان نزدیک از همکاری با این کشورها برای کشورمان محقق خواهد شد. آقای نجفی اشاره داشتند به ظرفیت جمهوری اسلامی ایران و دسترسی ما به آب‌های آزاد از طریق دریای عمان و خلیج فارس. این مزیت ژئوپولتیکی و اقتصادی بسیار مهمی است. ما در بنادرمان امکاناتی را فراهم کردیم.
سؤال: الان از آن در تعامل با این کشورها استفاده می‌کنیم و قرار است تقویت شود یا نه رویکرد‌ها متفاوت می‌شود و بهره وری‌ها؛ بیشتر؟
جهانگیری: در حال استفاده و تقویت این استفاده است. اگر بخواهم به صورت موردی اشاره کنم؛ ما این موضوع را برای قزاقستان به عنوان یک کشور محصور در خشکی در نظر گرفتیم که در بنادر ما بتواند این امکانات را ایجاد کند و از مسیر ایران حمل و نقل کالاهایش را هم از طریق خشکی از طریق ترکمنستان به قزاقستان و هم از طریق بنادر امیرآباد و سایر بنادری که در ایران داریم به بندر آکتائو و بنادری که در دریای خزر هستند این حمل و نقل تجاری صورت بگیرد و این ظرفیت بسیار خوبی است. معمولاً کشورها سعی می‌کنند امتیازاتی را از کشور‌هایی که دسترسی به آب دارند بگیرند و متقابلاً برای کشوری که دسترسی به آب دارد، مزایای بسیار زیادی از لحاظ اقتصادی و ارزش آفزوده ایجاد می‌کند.
سؤال: آقای دکتر همین مبحث را ادامه دهیم، ظرفیت‌هایی به جهت کریدوری جمهوری اسلامی ایران؛ مزیت‌های ژئوپولتیکی کشورمان چقدر از این موضوعات استفاده می‌شود، چقدر قرار است استفاده شود؟ مطمئناً یک سری زیرساخت‌ها لازم است، تقویت تعامل‌ها نیاز است، سومین همایش اقتصادی خزر چقدر کمک می‌کند به استفاده بهتر و بیشتر از این مزیت؟
نجفی خوشرودی: من مایل هستم یک نکته‌ای را در این بخش تأکید کنم که شما در پرسش قبلی مطرح کردید؛ ظرفیت‌ها و روابط همسایگی؛ پایدار هستند و هیچ بدیلی ندارند، به ویژه با توجه به موقعیت ممتاز ژئوپلتیکی جمهوری اسلامی ایران برای دسترسی کشورها و همسایگان شمالی ما به بنادر و دریا‌های آزاد، این فرصت؛ فرصت بسیار مغتنمی است که دست‌اندرکاران و مسئولین کشور به چگونگی بهره‌برداری هر چه بیشتر از این ظرفیت‌ها بیندیشند.
سؤال: ضمن این که ما یک رویکرد تقویت مباحث همسایگی را هم در دولت چهاردهم دنبال می‌کنیم؟
نجفی خوشرودی: دقیقاً، در همین راستا اشاره شد علاوه بر تأکیدی که به حمل و نقل ترکیبی؛ یعنی ریل، دریا و جاده در همین اجلاس و اسناد دیگر میان ایران و کشور‌های همسایه به عمل آمد، یک کاری را ما به صورت جدی در دولت دنبال می‌کنیم؛ اختصاص یا ایجاد مراکز لجستیک کشور‌های علاقه‌مند در بنادر جنوبی ایران است. با دو تا سه کشور از این کشورها تفاهمات و قراداد‌های اولیه منعقد شده، این به این معناست که ما یک محوطه‌ای را تحت قوانین و ضوابط جمهوری اسلامی ایران در اختیار این کشورها قرار خواهیم داد و سرمایه‌گذاری در این محوطه انجام خواهد شد و این فرصت بسیار مهم و سرپل بسیار مهم برای صادرات مجدد، واردات و تقویت تجارت میان آن کشور با بقیه کشورها ازجمله در رابطه با ایران خواهد بود؛ بنابراین این از جمله روش و ساز و کار‌هایی است که می‌تواند این ظرفیت‌ها را بالفعل کند. نکته دوم؛ این اتفاق یعنی همایش اقتصادی خزر به اعتقاد بنده، یک حلقه مکمل اتفاقی بود که طی دو تا چهار ماه اخیر رقم خورد. ایران رسماً به عضویت ناظر اتحادیه اقتصادی اوراسیا درآمد. این اتحادیه شامل روسیه، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان است و قلمروی بسیار خوبی از کشور‌های همسایه ما را شامل می‌شود و علاوه بر این که انصافاً من بایستی از اهتمام آقای رئیس جمهور و آقای عارف تشکر کنم برای پیگیری و تشویق جدی پیشبرد این هدف مهم، اتفاق دوم؛ انعقاد قرارداد تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. من این را جهت آگاهی فعالین بخش خصوصی؛ تجار، تولیدکنندگان، صادرکنندگان و فعالین بخش خصوصی عرض می‌کنم که با اجرایی شدن این قرارداد بسیار مهم و راهبردی که خوشبختانه اخیراً مجلس هم آن را تصویب کرد و فرایند تأیید نهایی آن در حال طی شدن است، ۸۷ درصد از کد تعرفه تجارت میان ایران با این کشورها صفر می‌شود. یعنی اگر از ۹ هزار کد تعرفه کالا‌هایی که قابل تجارت است در ایران؛ ۸۷ درصد از این ۹ هزار کد تعرفه صفر می‌شود. این یک فرصت بی نظیر و بسیار ارزشمند برای توسعه تجارت، تقویت همکاری‌های اقتصادی میان ایران و این کشورها؛ چه قلمروی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، چه حوزه خزر که بخشی از آن قلمرو را نیز شامل می‌شود، یک فرصت بسیار بسیار مغتنمی به وجود می‌آورد. من از همین جا می‌خواهم تأکید کنم به ویژه به استانداران و استان‌های شمالی که در مجاورت این دریا قرار دارند، اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور و ازجمله این استان‌ها که از این فرصت مغتنم بهره بجویند؛ بنابراین این رویکرد تکمیل متقابل و تقویت پیوند‌ها و زیرساخت‌های اقتصادی چه در سخت‌افزار و چه در نرم‌افزار، بخشی از آن رویکردی است که اشاره کردید که کشور و دولت دنبال می‌کند.
سؤال: آقای جهانگیری در نشست و در همایش، مبحث و موضوعی راجع به وضعیت حقوقی دریای خزر مطرح شد، تعامل کشورها راجع به این موضوع، شاید چالش‌هایی که مطرح است، چقدر به آن توجه داده شد؟
جهانگیری: کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر که در سال ۱۳۹۷ به امضای مقامات عالی کشورها رسید، در چهار کشور ساحلی دیگر به تصویب پارلمان‌ها رسیده، اما در جمهوری اسلامی ایران بنا به یک یا دو ملاحظه‌ای که نسبت به برخی از مسائلی که هنوز لاینحل باقی مانده و از متن کنوانسیون آن زمان خارج شد، این موضوع نهایی نشده و این سند، لازم‌الاجرا نشده است. ما در حال مذاکره هستیم به عنوان نمایندگان ویژه در امور دریای خزر برای تدوین یک سند موافقتنامه مربوط به ترسیم خط مبدأ که این خط مبدأ؛ نقطه آغاز و اندازه‌گیری مناطق مختلف دریایی در سطح دریای خزر است، ازجمله آب‌های داخلی، دریای سرزمینی، منطقه انحصاری، ماهیگیری و همین طور پهنه آبی مشترک. قطعاً کشور‌های دیگر تمایل دارند این سند سریعتر لازم‌الاجرا شود، خود ما هم اهتمام به این موضوع داریم، اما پیش‌شرط آن؛ نهایی کردن این سند موافقتنامه ترسیم خط مبدأ است که امیدواریم به زودی این مذاکرات به نتیجه دلخواه کشورها برسد و با ترسیم خط مبدأ ما بتوانیم سند کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر را هم در مجلس به تصویب برسانیم و لازم‌الاجرا شود. سند مادر است در بین اسناد، ما سند دیگری داریم که اولین سند در این حوزه، در حوزه محیط زیست بین پنج کشور ساحلی، یک سند چهارچوبی به تصویب رسید و یکی از دغدغه‌های مهم همان طور که اشاره شد؛ موضوع وضعیت زیست محیطی دریای خزر و کاهش سطح آب دریای خزر مورد توجه مقامات هم در این اجلاس و هم در نشست سران که ششمین اجلاس آن برگزار شد، مورد توجه قرار گرفت؛ بنابراین در ارتباط با وضعیت حقوقی دریای خزر، هنوز این سند، لازم‌الاجرا نشده و قطعاً با حل یکی دو معضلی که هست به این سمت خواهیم رفت که این سند را هم داشته باشیم. در سخنرانی یکی دو تن از نخست وزیران بر اهمیت این سند به عنوان سند مادر توجه شد و ما هم اعتقاد داریم که سند مهمی است.
سؤال: آقای نجفی در صحبت‌های خود اشاره کردید به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران، البته جسته و گریخته هم توضیحاتی را اشاره فرمودید، بیشتر راجع به آن تمرکز کنیم، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تشکیل مجمع استانداران ساحلی و البته مناطق مشترک آزادی که می‌تواند گره‌گشایی و راه‌گشایی کند در امورات اقتصادی این مجمع اقتصادی؟
نجفی خوشرودی: همان طور که اشاره کردید این پیشنهادی بود که در سخنرانی آقای عارف مطرح شد، به نظرم این یکی از آن زیرساخت‌ها و روش‌هایی است که می‌تواند از این ظرفیت‌هایی که اشاره شد استفاده کند. در بخش قبلی صحبت شد که ایران بنادر بسیار فعالی دارد، هم در شمال کشور؛ بندر امیرآباد که اخیراً به عنوان منطقه آزاد تجاری نیز تبدیل شده و بندر انزلی در جنوب که بنادر معروفی است که ما داریم؛ بنابراین ایجاد ارتباطات میان این بنادر از طریق روش‌هایی همچون توسعه رفت و آمدها، تقویت ناوگان حمل و نقل دریایی و کشتی‌های رورو و ایجاد مناطق آزاد تجاری مشترک و کریدور سبز و پیشنهاداتی که به تفصیل در پنل‌های شش‌گانه به بحث گذاشته شد؛ ظرفیت‌هایی است که می‌تواند مورد توجه استان‌های ساحلی ما قرار بگیرد و به خصوص با آن نکته‌ای که در رابطه با اتحادیه اقتصادی اوراسیا عرض کردم و قرارداد تجارت آزاد با این اتحادیه، به نظرم این روش‌ها می‌تواند ما را به اهداف بلندتری از همکاری‌های اقتصادی و تجاری با این پنج کشور رهنمون بسازد. ما در حال حاضر حدوداً هفت میلیارد دلار تجارت داریم با این کشورها، این با توجه به ظرفیت‌های موجود میان ایران و این چهار کشور دیگر، عدد قابل توجهی نیست. ولی من امیدوارم با این ساز و کار‌ها و با انعقاد این قراداد تجارت آزاد و تمرکز بیشتر برای همکاری اقتصادی در حوزه دریای خزر، ما شاهد افزایش چشم‌گیر حجم مبادلات تجاری و اقتصادی میان ایران و کشور‌های ساحلی دریای خزر باشیم.
سؤال: آقای جهانگیری آقای نجفی یک وضعیت حالی را ترسیم کردند، اشاره‌ای به وضعیت مطلوب کردند، من برگردم به دو روز قبل؛ حضور آقای عراقچی در هشتمین کنفرانس گردهمایی کشور‌های حاشیه اقیانوس هند و بعد هم الان سومین مجمع اقتصادی خزر، صحبت‌ها و ارتباط‌گیری‌هایی که شده، سیاست دولت چهاردهم مبنی بر تقویت رویکرد‌ها با همسایگان کشور و الان سیاست دریامحور و این تعاملاتی که در قالب این همایش هم در قالب دو جانبه و چند جانبه تعریف می‌شود. فکر می‌کنید چقدر حائز اهمیت خواهد بود در گره‌گشایی موضوعات اقتصادی که در بطن و حاشیه این همایش مطرح شد؟
جهانگیری: همان طور که اشاره داشتید، موضوع اقتصاد دریامحور مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته و سیاست‌های کلی این حوزه تدوین شده و به صورت خاص در حال پیگیری است. هم در خلیج فارس و دریای عمان و هم در دریای خزر قطعاً توسعه این اقتصاد آبی و دریامحور می‌تواند به شکوفایی بیشتر کشور منجر شود. ما از ظرفیت خوب، همان طور که اشاره کردید ما ۱۵ همسایه در اطراف خود داریم که این ظرفیت ویژه‌ای را هم در شمال و هم در جنوب برای ما ایجاد کرده است. کشور هند به عنوان یک کشوری که اقتصاد بسیار پیشرفته‌ای دارد و در حال شکوفایی بیشتر است، از ظرفیت ایران می‌تواند استفاده کند. کشور‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان از این ظرفیت می‌توانند استفاده کنند. سرپل ارتباطی بین شمال و جنوب خواهیم بود و می‌توانیم از این ظرفیت‌ها همان طور که شما هم اشاره داشتید هم در حوزه اقیانوس هند و هم در حوزه دریای خزر این ارتباط را برقرار کنیم و بالطبع مسائل و مشکلاتی که پیش رو داریم در حوزه‌های مختلف؛ مثلاً موضوع پنجره واحد، مباحث گمرکی، تسهیل مقررات و ضوابط، و مقررات زدایی از مسائل مختلف‌مان و مسائل پولی و بانکی؛ اینها می‌تواند در شکوفایی اقتصاد کشور تأثیر به سزایی داشته باشد و امیدواریم این نشست‌ها، حضور‌ها و دیپلماسی فعال منجر به رفاه عمومی برای ملت عزیز ایران باشد.
سؤال: من مباحث و سؤالات مختلفی را راجع به سومین همایش مطرح کردم؛ آن چه که تصور می‌شود؛ خروجی و دستاورد مهم این همایش است و اثرگذاری آن در حوزه سیاسی و البته موضوعات و محور‌های اقتصادی؛ آقای نجفی مهمترین مباحثی که شاید مغفول مانده؟
نجفی خوشرودی: شغل اصلی من؛ دیپلمات است؛ هم در آسیای میانه سفیر بودم، هم در عمان سفیر بودم، یعنی هم شمال و هم جنوب؛ بنابراین با اطلاع از ظرفیت‌های هم همسایگان شمالی و هم همسایگان جنوبی و زیرساخت‌هایی که ما داریم و ظرفیت‌های کشور عرض می‌کنم که انصافاً ما فرصت‌های بسیاری بی‌نظیر و ممتازی داریم که این فرصت‌ها با همین روش‌ها بایستی مورد استفاده قرار بگیرد. پیشنهادات بسیار خوبی در نشست جمع‌بندی از سوی معاون اول رئیس جمهور ارائه شد که بخشی از اینها در طول این گفت‌و‌گو صحبت شد. مواردی که اشاره نشد؛ پیشنهاد شد ما یک کنسرسیوم لجستیک خزر تشکیل دهیم با مشارکت شرکت‌های دولتی و خصوصی حمل و نقلی و به ویژه حمل و نقل دریایی یا مثلاً در حوزه فناوری‌های نوین و دانش‌بنیان و هوش مصنوعی با توجه به پیشرفت‌ها و ظرفیت‌هایی که ما داریم، پیشنهاد همکاری مطرح شد. یا اقتصاد دریامحور که اشاره کردند مورد تأکید اسناد بالادستی کشور و مقام معظم رهبری نیز هست که در کشور تمرکز و توجه ویژه‌ای در این بخش‌ها دارد. به هر حال بخشی از این گام‌های بلندی است که در طول این سال‌های متمادی و علیرغم همه محدودیت‌ها و مشکلاتی که بناحق در رابطه با کشور ما اعمال شده، در دستور کار است و من امیدوارم که گام‌های بعدی بتواند مکمل بسیار خوبی برای تقویت این همکاری‌ها باشد.
سؤال: آقای جهانگیری جمع‌بندی کوتاه؟
جهانگیری: اگر اجازه دهید من به دلیل زحماتی که مجموعه بزرگی از دولت در این ماه‌های اخیر کشیدند و اوج آن در هفته اخیر بود، یک تشکر ویژه کنم از حوزه معاونت اول ریاست جمهوری و به صورت خاص، بخش معاونت بینالملل؛ آقای نجفی و همکاران‌شان و همین طور همکاران خودمان در حوزه اقتصادی وزارت خارجه، بخش سیاسی و منطقه‌ای وزارت خارجه و وزارتخانه‌هایی که درگیر این موضوعات بودند؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت راه و شهرسازی و سایر دستگاه‌ها. الحمدلله تعامل بسیار خوبی ایجاد شد و ما قول دادیم از دو هفته آینده تمام این پیشنهادات و موضوعات را در دستور کار شورای هماهنگی اقتصادی وزارت خارجه قرار دهیم. از نقش رسانه‌ها هم تشکر می‌کنیم، از جمله رسانه ملی.