کاندوم یک پوشش نازک و انعطاف‌پذیر است که هنگام رابطه جنسی روی آلت مرد یا داخل واژن زن قرار می‌گیرد و یکی از روش‌های صالی برای جلوگیری از بارداری ناخواسته و انتقال بیماری‌های جنسی در نظر گرفته می‌شود. اگر درست به کار رود، میزان موفقیت بالایی در جلوگیری از بارداری دارد و مانع ورود میکروب‌های خطرناک به بدن می‌شود.

بسیاری از مردم هنگام مراجعه به داروخانه برای خرید این وسیله دو‌دل هستند یا نمی‌دانند چطور موضوع را مطرح کنند. شاید بپرسید: «برای خرید کاندوم چه بگوییم»؟ کافی است با لحن محترمانه، نام کاندوم موردنظر یا برند دلخواه را بیان کنید مطمئن باشید او هم شما را درک خواهد کرد و خیلی سریع برای شما آماده می کند؛ اگر خیلی خجالتی هستید می‌توانید از فروشگاه‌های اینترنتی معتبر خرید کنید.

در این مقاله همه نکته‌ها و انواع کاندوم، از دید جلوگیری از مشکلات جنسی و بارداری، بررسی می شود. 

کاندوم چیست و چرا اهمیت دارد؟

کاندوم، روکشی انعطاف‌پذیر از جنس‌های مختلفی مانند لاتکس است که هنگام رابطه روی آلت مرد کشیده یا درون واژن زن جایگذاری می‌شود. این وسیله مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شود و از شیوع عفونت‌های آمیزشی جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، پزشکان آن را راهی مؤثر در کنترل بارداری و بیماری‌های مقاربتی می‌دانند. اما دقت کافی در روش استفاده شرط اصلی نتیجه‌بخشی است.

گاهی زوجین تمایل دارند از روش‌های دیگر مانند قرص یا آمپول ضدبارداری بهره ببرند. با وجود این، کاندوم همچنان از اصلی‌ترین راه‌ها شمرده می‌شود، زیرا افزون بر پیشگیری از بارداری، بسیاری از ویروس‌ها را نیز مهار می‌کند.

چطور کاندوم مردانه را به‌کار ببریم؟

در ابتدا به طور کلی با کاندوم مردانه و نحوه استفاده از آن آشنا شوید:

1. انتخاب جنس و اندازه درست: در ابتدا، یک نمونه را انتخاب کنید که به سایز آلت همخوان باشد. اگر کاندوم خیلی تنگ باشد، امکان پارگی هنگام تماس افزایش می‌یابد و اگر خیلی گشاد باشد، امکان لغزش بالا می‌رود.
2. آماده‌سازی: تاریخ انقضای بسته را نگاه کنید؛ اگر منقضی شده یا پک آسیب دیده، از مصرف آن پرهیز کنید.
3. باز کردن پاکت: بسته را با دقت پاره کنید. از ناخن و اجسام برنده استفاده نکنید تا پارگی در سطح کاندوم پیش نیاید.
4. قرار دادن روی آلت: هنگامی که آلت به اندازه کافی تحریک شده، مخزن نوک کاندوم را آرام فشار بدهید تا هوایی در آن باقی نمانَد. سپس به آهستگی آن را تا انتهای آلت پایین بکشید.
5. استفاده از روان‌کننده: اگر جنس انتخابی روان‌کننده نداشته باشد، می‌توانید کمی لوبریکانت بر پایه آب روی بخش بیرونی اضافه کنید تا اصطکاک بیش از حد رخ ندهد.
6. بعد از انزال: بلافاصله در حالی که آلت هنوز سفت است، حلقه انتهایی را با دست نگه دارید و آلت را بیرون بکشید تا مایع منی خارج نشود. سپس انتهای کاندوم را گره بزنید، در دستمال یا کیسه‌ای بیندازید و دور بریزید.

توصیه می‌شود اگر در خلال رابطه حس کردید کاندوم پاره شده یا تغییر شکل داد، فوراً یک عدد جدید جایگزین کنید. همچنین اگر در روش استفاده اشتباهی رخ داد، می‌توان از قرص‌های اورژانسی با مشورت پزشک استفاده نمود.

کاندوم زنانه چیست و چگونه نصب می‌شود؟

نوعی دیگر از ابزار پیشگیری که به‌جای آلت مرد درون واژن بانوان قرار می‌گیرد، به آن کاندوم زنانه یا داخلی می‌گویند. جنس بیشتر این کاندوم‌ها از پلاستیک نازک یا نیتریل است. روش کارش به این است:

1. چک کردن بسته: تاریخ مصرف را بررسی کنید و بسته را بدون آسیب به خود کاندوم باز نمایید.
2. حلقه داخلی: در بخش درونی کاندوم یک حلقه بسته و کوچک‌تر وجود دارد. باید آن را آرام با دو انگشت فشار دهید و وارد واژن کنید.
3. تنظیم جای قرارگیری: حلقه خارجی دلخواه است که لبه بیرونی واژن را می‌پوشاند و نباید وارد شود.
4. چک کردن حین رابطه: بهتر است هنگام دخول، آلت مرد هدایت شود تا میان دیواره واژن و سطح کاندوم گیر نکند.
5. خارج کردن کاندوم: بلافاصله پس از پایان نزدیکی، حلقه بیرونی را آرام چرخانده و بیرون بکشید، گره زده و در سطل زباله بیندازید.

این روش برای بانوانی که قصد کنترل بیشتر روی پیشگیری دارند، گزینه خوبی محسوب می‌شود؛ البته، ممکن است در دفعات اول کمی دشوار به نظر برسد.

آشنایی با انواع کاندوم و کاربرد هر کدام

در ادامه انواع کاندوم و کاربرد هریک توضیح داده می شود:

1) کاندوم کلاسیک (ساده)

این نوع، معمول‌ترین سبک کاندوم مردانه به شمار می‌رود. طراحی ساده دارد و معمولاً فاقد خار و مواد خاص مثل تأخیرکننده‌ است. افرادی که خواهان حس طبیعی‌تری هستند و به جلوگیری از بارداری و عفونت برایشان اهمیت دارد؛ این نوع را انتخاب می کنند. برخی مدل‌های کلاسیک روان‌کننده دارند که جلوی اصطکاک زیاد را می‌گیرد.

2) کاندوم زنانه

گویا بیشتر افراد با کاندوم‌های مردانه آشنا هستند. کاندوم زنانه کمتر استفاده می‌شود، اما کارکردش شبیه همان روکشی است که این بار به‌جای روی آلت مرد، داخل واژن زن قرار می‌گیرد. شیوه کارش ممانعت از رسیدن مایع منی به رحم است.

• مزیت: در دسترس خانم قرار دارد و می‌تواند تا هشت ساعت قبل از شروع نزدیکی در واژن قرار بگیرد.
• محدودیت: جاگذاری دشوارتر و قیمت بالاتر نسبت به مردانه.

3) کاندوم‌های خاردار (آج‌دار)

روی سطح خارجی این مدل خارها یا شیارهای منظم و ریز یا درشت دیده می‌شود. گاهی داخل آن هم برجستگی‌هایی هست و این حالت، باعث تحریک دیواره واژن یا حتی آلت مرد در بخش داخلی می‌شود. البته زیاده‌روی در مصرف این مدل ها ممکن است سایش و خراش برای فرد ایجاد کند.

4) کاندوم طعم‌دار

رایحه‌هایی مثل نعنا، توت‌فرنگی یا موز به سطح لاتکس یا روان‌کننده اضافه می‌شود و حس خوشایندی برای رابطه دهانی می‌سازد. رنگ‌های متنوع نیز دارد؛ برای مثال زرد نشونه ای از طعم موز و قرمز به معنای طعم توت‌فرنگی است.

هشدار: اگر حاوی شیرین‌کننده باشد، در صورت تماس با واژن، امکان ایجاد عفونت هست.

5) کاندوم تاخیری

درون یا روی سطح آن مقداری مواد بی‌حس‌کننده (مثل بنزوکائین یا لیدوکائین) وجود دارد که حس آلت مرد را اندکی کمتر کرده و انزال را به تعویق می‌اندازد. فردی که دچار انزال زودرس است، می‌تواند از این استفاده کند. البته مصرف بیش از حد تاخیری ممکن است بی‌حسی نامطلوب ایجاد کند.

6) کاندوم فوق‌نازک

این مدل ها ضخامت کمتری نسبت به حالت استاندارد دارند و بعضی افراد از آن جهت حفظ حس نزدیکیِ بیشتر استقبال می‌کنند. پارگی احتمالی موضوعی است که باید در این مدل جدی گرفت. پس در صورت مشاهده هرگونه سوراخ یا اشکال، حتما تعویض شود.

7) کاندوم اسپرم‌کش

این مدل با ماده شیمیایی ویژه‌ای به نام نونوکسینول-9 آغشته است که اسپرم را از بین می‌برد. برخی گمان می‌کنند این ترکیب درصد پیشگیری را بسیار بالا می‌برد. اما شایان توجه است که مقدار ماده اسپرم‌کش روی کاندوم معمولاً کم است و ممکن است تحریک پوستی ایجاد کند و بهتر است خیلی به این ماده امیدوار نباشید. 

8) کاندوم ضد حساسیت (هیپوآلرژیک)

برخی افراد به لاتکس حساسیت دارند؛ جایگزین‌هایی مانند پلی‌ایزوپرن یا پلی‌اورتان برای این گروه پیشنهاد می‌شود. انتخاب درست ضدحساسیت از سوزش و قرمزی پیشگیری می‌کند.

9) کاندوم‌های برقی یا ویبره‌دار

در ساخت این وسیله، یک قطعه لرزاننده یا الکترود ضعیف کار گذاشته می‌شود تا سوزش الکتریکی ملایمی تولید کند. هدف آن افزایش حس در افرادی است که از نبود تحریک مناسب گله دارند. باید طبق دستور کارخانه سازنده و با نگهداری از باتری کوچک آن استفاده شود.

10) کاندوم عروسکی (فاندوم)

حاوی طرح‌ها و شکلک‌های عروسکی جذاب بوده و بیشتر به‌منظور تنوع بخشیدن به رابطه به کار می‌رود. بعضی نمونه‌ها خاردار هم هستند و سبب حس متفاوتی در داخل واژن می‌شوند.

مزیت‌های کلی کاندوم

• محافظت در برابر حاملگی ناخواسته: نقش اصلی کاندوم مسدودکردن راه اسپرم به رحم است.
• جلوگیری از بیماری‌های جنسی: عفونت‌هایی مثل ایدز، هپاتیت یا سوزاک اغلب از طریق مایعات بدنی منتقل می‌شوند و کاندوم در برابرشان سد ایجاد می‌کند.
• تنوع در رابطه: انواع شیاردار، طعم‌دار و... سبب جذابیت رابطه می‌شوند.
• نیاز به تجویز پزشک ندارد: افراد می‌توانند بدون نسخه آن را تهیه کنند.

نکته مهم راجع به احتمال خطا و شیوه بالا بردن عملکرد

اگر روش استفاده ناقص باشد (مثل پاره‌شدن در حین سکس یا فراموشی تعویض در جابه‌جایی از مقعد به واژن)، رضایت از عملکرد پایین می‌آید. برخی توصیه‌ها:

• پیش از مصرف، تاریخ انقضا را نگاه کنید.
• در زمان بازکردن جعبه تیز و خشن عمل نکنید.
• هواگیری نوک کاندوم فراموش نشود تا احتمال ترکیدن کم شود.
• از روان‌کننده بر پایه آب (نه روغن) استفاده کنید؛ روغن ساختار لاتکس را خراب می‌کند.
• هرگز از دو کاندوم روی‌هم بهره نبرید. احتمال پارگی بالا می‌رود.

آیا کاندوم همیشه مؤثر است؟

گرچه این ابزار مفید و شناخته‌شده است، هیچ روشی صددرصد مانع بارداری نمی‌شود. اگر زوجین مواظبت کافی به خرج دهند و کاندوم را درست استفاده کنند، درصد عدم‌بارداری تا عدد بالایی قابل‌قبول است. اما باید هوشیار بود: پاره‌شدن ناگهانی را نمی‌توان هیچ‌گاه صفر کرد. اگر استرس زیادی از این بابت دارید، روش دوم کمکی (مثلاً قرص هورمونی) هم در کنار کاندوم درصد بارداری را خیلی خیلی کاهش می دهد .

تشخیص سایز مناسب کاندوم

خوب است قبل از استفاده، طول و ضخامت آلت به‌صورت نسبی معلوم باشد. بعضی کاندوم‌ها بر پایه سایز استاندارد طراحی می‌شوند. اگر فرد بداند طول آلتش در حالت نعوظ چند سانتی‌متر است، امکان انتخاب راحت‌تر خواهد بود.

• کاندوم بیش از حد تنگ: احتمال پارگی و درد را افزایش می‌دهد.
• کاندوم بسیار گشاد: امکان خروج و نشت اسپرم وجود دارد.

نکات بهداشتی درباره استفاده از کاندوم در رابطه مقعدی یا دهانی

• کاندوم در رابطه مقعدی هم روش مرسومی برای پیشگیری بیماری ها است. لطفاً حتماً از روان‌کننده کافی استفاده کنید تا پاره نشود.
• در رابطه دهانی، کاندوم طعم‌دار گزینه مفیدی است؛ چون بهداشت دهان و دستگاه تناسلی را بالاتر می‌برد. اگر می‌خواهید پس از آن، دخول واژینال داشته باشید، باید کاندوم عوض شود.

آیا در دوران بارداری هم می‌توان از کاندوم استفاده کرد؟ 

استفاده از کاندوم در دوران بارداری فارغ از اینکه منعی برای جنین ایجاد نمی‌کند، باعث امنیت بیشتر در جلوگیری از ورود میکروب‌ها به بدن زن هم خواهد شد، چرا که در این دوران حتی احتمال بروز عفونت می‌تواند خطرناک باشد. هم‌چنین رعایت تعادل در تماس‌ها توصیه می‌شود، اما در کل پزشکان پیشنهاد می‌کنند در هر هفته بارداری، ایمنی را در اولویت بگذارید.

چند پرسش متداول

1) اگر فردی به لاتکس حساس باشد چه کند؟

انتخاب کاندوم‌های فاقد لاتکس مثل پلی‌اورتان یا پلی‌ایزوپرن پیشنهاد می‌شود. این مواد مشکل پوستی را کمتر می‌کنند.

2) اگر کاندوم وسط کار پاره شد، چاره چیست؟

سریع آن را خارج کنید و یکی تازه بگذارید. در صورت ورود احتمالی منی به واژن، ممکن است به قرص اورژانسی نیاز باشد. بهتر است با پزشک یا داروخانه درباره قرص اورژانسی مشورت کنید.

3) دو کاندوم روی هم ایمنی را بالاتر می‌برد؟

خیر؛ اصطکاک میان دو لایه سبب پاره‌شدن آسان‌تر می‌شود. فقط یکی به کار ببرید.

4) کاندوم تاریخ مصرف گذشته قابل استفاده است؟

خیر؛ مواد تشکیل‌دهنده خاصیت خود را از دست می‌دهد و مقاومت به پارگی کم می‌شود.

5) آیا کاندوم زنانه موثر است؟

بله، اگر به شکل صحیح نصب شود، تا 79-95 درصد امکان جلوگیری از بارداری وجود دارد؛ هرچند درصد خطای آن اندکی بالاتر از کاندوم مردانه است.

سخن پایانی:

کاندوم یکی از روش های مطمئن برای کم‌کردن احتمال بارداری ناخواسته و انتقال عفونت در روابط زناشویی است. دو مدل اصلی دارد: مردانه و زنانه. مردانه متداول‌تر است و روی آلت مرد کشیده می‌شود؛ زنانه درون واژن خانم قرار می‌گیرد. با انتخاب درست و مصرف اصولی، می‌توان میزان موفقیت را بسیار افزایش داد.

مدل‌های مختلف (خاردار، تاخیری، طعم‌دار، فانتزی، فوق‌نازک، ضدحساسیت و ...) در بازار وجود دارد. بهتر است افرادی که زودانزالی دارند یا تمایل به تنوع دارند، سراغ مدل‌های مناسب خود بروند. یکی از کلیدهای سلامت جنسی، توجه به روش استفاده و همچنین کنترل کیفیت کالا است.