در کنفرانس امنیتی مونیخ هفته گذشته، رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، با بیان این که «یک ارتش اروپایی» ضروری است و اروپا دیگر نمی‌تواند به ایالات متحده برای دفاع از خود تکیه کند، پیامی جدی به اروپا و ایالات متحده ارسال کرد. این جمله زلنسکی به وضوح نشان‌دهنده بحران استراتژیک جدیدی است که اروپا در آن گرفتار شده است.

سخنان زلنسکی، مشابه سخنرانی ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۰۷ که ایالات متحده را به دلیل سلطه‌جویی یک‌جانبه مورد انتقاد قرار داد، در تاریخ مونیخ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌ها ثبت خواهد شد. زلنسکی، در شرایطی که امنیت اروپا به شدت در خطر است و بحران‌های متعدد آن را تهدید می‌کنند، بر لزوم استقلال استراتژیک اروپا تأکید کرد. این پیام در حالی مطرح شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، اعلام کرده بود که ایالات متحده در حال شروع مذاکرات دوجانبه با روسیه بدون حضور اروپا است.

این مسأله، نه تنها امنیت اروپا بلکه اعتبار و جایگاه آن را در عرصه جهانی به چالش کشیده است. از یک طرف، اروپا در تلاش است تا خود را از زیر سایه ایالات متحده بیرون کشیده و قدرت دفاعی و اقتصادی مستقلی بسازد. از طرف دیگر، آمریکا با سیاست‌هایی، چون «اول آمریکا» و تمایل به کاهش تعهدات جهانی خود، نشان داده که دیگر نمی‌تواند و نمی‌خواهد به عنوان یک قدرت جهانی به تعهداتش در قبال متحدان خود عمل کند.

اگرچه کشور‌های اروپایی به طور جدی از اوکراین حمایت کرده‌اند، اما با توجه به موضعگیری‌های اخیر ترامپ و مذاکرات بدون حضور اروپا، می‌توان گفت که در واقع اروپا در حال کنار گذاشته شدن است. این وضعیت به معنای واقعی کلمه خطرناک است؛ چرا که تصمیمات کلیدی در مورد آینده امنیتی اروپا بدون مشارکت آنها اتخاذ می‌شود.

در چنین شرایطی، آمریکا در حال کاهش ارزش هم‌پیمانان خود است. این روند بیشتر از آنکه به نفع منافع اروپا باشد، به سود دشمنان جهانی همچون روسیه و چین تمام می‌شود. در این میان، انتقاداتی که از سوی سیاست‌مداران آمریکایی، چون جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، مطرح می‌شود نیز بر شکاف‌های موجود افزوده است. ونس در سخنرانی‌اش در مونیخ به انتقاد از سیاست‌های مهاجرتی اروپا و آزادی بیان پرداخته و این گونه پیام‌های تند می‌توانند به گسترش پوپولیسم راست‌گرا در اروپا کمک کنند.

مسلماً، ضعف دموکراسی‌های غربی و اضمحلال تدریجی اصول دموکراتیک موجب بی‌اعتمادی بیشتری به نهاد‌ها شده است، و همین امر باعث شده که برخی از کشور‌ها به سمت گرایشات راست‌گرای افراطی سوق پیدا کنند. در این شرایط، اروپای یکپارچه و قدرتمند به مراتب بیشتر از قبل به یک ضرورت تبدیل شده است. اما در عین حال، تغییرات سیاسی و اقتصادی، تنها در شرایط بحران جدی و احساس تهدید واقعی می‌توانند رخ دهند.

به نظر می‌رسد که اروپا در حال حرکت به سوی یک دوران جدید است. دوران استقلال استراتژیک که تنها در صورت تقویت قدرت‌های نظامی و اقتصادی خود می‌تواند به حقیقت بپیوندد. در غیر این صورت، اروپا همچنان تحت تاثیر تصمیمات غیرمتعارف و خودخواهانه دیگر قدرت‌ها قرار خواهد گرفت. سوال اینجاست که آیا اروپا می‌تواند از بحران کنونی عبور کند و به قدرتی جهانی تبدیل شود یا نه.

منبع: نشنال اینترست