دیپلماسی ایرانی: طی حدود یک سال گذشته مذاکرات سنگین و فشرده‌ای میان ایران و روسیه برای احداث خط لوله گازی مشترک میان دو طرف در جریان بوده است.
روسیه قصد دارد بخشی از گاز خود را از طریق خاک ایران به سواحل جنوبی ایران برساند و از آنجا به بازارهای جهانی صادر کند.
طی توافقاتی که میان ایران و روسیه انجام شده است، ایران بخشی از گاز مورد نیاز خود را نیز از طرف روسیه تهیه می کند و به گفته مقامات کشورمان به این ترتیب بخشی از ناترازی گاز خود را رفع می کند.
احداث این خط لوله گاز برای ایران و روسیه بسیار مهم است و می تواند در هم تنیدگی روابط اقتصادی ایران و روسیه و همچنین تقویت جایگاه گازی ایران در منطقه را موجب شود. پرواضح است هر چه اقتصاد کشورها به یکدیگر بیشتر تنیده شود، وابستگی طرف ها به یکدیگر افزایش و بهره‌برداری از این روابط نیز بیشتر می شود.
اهمیت این خط لوله گازی برای روسیه
پس از قطع صادرات گاز روسیه به اروپا در پی حمله روسیه به اوکراین و آغاز جنگ اوکراین، روسیه بخش مهمی از بازار گاز خود را از دست داد. بازاری که به یک ابزار مهم آن برای چانه زنی و اعمال فشار به غرب بود و البته منافع اقتصادی بسیاری نیز برای مسکو داشت. به ویژه در صادرات گاز به آلمان که در این چارچوب خط گازی نورد استریم را ساخته بود و می رفت تا خط گازی نورد استریم ۲ را هم بسازد که جنگ اوکراین آغاز شد و هر دو پروژه متوقف شدند. روابط روسیه با اروپا در انتقال انرژی به اندازه‌ای وخیم شده که خط نورد استریم ۲ کاملا نابود شده که با وجود ادعای غرب و اوکراینی ها که آسیب دیدن آن را بخشی از جنگ و تبعات آن می‌دانند، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که پشت این انهدام اراده امریکایی وجود داشته است تا امریکا بتواند گاز خود را جایگزین گاز روسیه در صادرات به قاره اروپا کند.
نزدیک به یک دهه است که امریکا به یکی از تولیدکنندگان اصلی گاز در جهان تبدیل شده و می خواهد در عرصه جهانی خودنمایی کند و برای محصول خود بازار دست و پا کند. در حال حاضر بزرگترین مصرف کننده گاز جهان قاره اروپاست. این قاره بعد از جنگ اوکراین مجبور شده است تا گاز مورد نیاز خود را با وجود هزینه های بسیار بالاتر از امریکا تامین کند. در حال حاضر امریکا بزرگترین تامین کننده گاز اروپا محسوب می شود.
این فرایند سبب شده است تا روسیه به دنبال بازارهای جایگزین اروپا برای صادرات گاز خود باشد. چین و هند دو مصرف کننده مهم و بزرگ جهان هستند که روسیه به تصاحب بازار آن کشورها چشم دوخته است. در حال حاضر روسیه بزرگترین تامین‌کننده گاز مورد نیاز چین است. اگرچه خط لوله گازی بزرگی گاز روسیه را به چین می‌رساند اما مسکو نمی‌خواهد به همین بسنده کند و تلاش دارد تا در شیوه انتقال محصولات خود تنوع ایجاد کند. ایران یکی از گزینه‌های مهم روسیه برای انقال گاز است که هم به هند نزدیک است و هم می تواند بخشی از نیاز چین را تامین کند.
علاوه بر آن، روسیه به فکر اتصال فیزیکی منافع اقتصادی خود به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به ویژه امارات متحده عربی، بحرین، قطر و عربستان سعودی است. با چنین کاری روسیه گمان می کند می تواند یک گروه اقتصادی بزرگ گازی ایجاد کند و به ثقلی در برابر رقبا به ویژه ایالات متحده امریکا تبدیل شود.
از این دریچه شاید بتوانیم بگوییم خط لوله گازی ایران و روسیه در حقیقت جایگزین نورد استریم است و می تواند ایران را به هاب انرژی منطقه تبدیل کند.
اهمیت این خط لوله گازی برای ایران
به لحاظ ژئوپلتیکی اتصال خطوط گازی ایران و روسیه و رسیدن آن به سواحل جنوبی ایران اهمیت فوق‌العاده‌ای برای ایران دارد و می‌تواند جایگاه منطقه‌ای و اقتصادی آن را بسیار افزایش دهد.
ایران خود تولیدکننده بزرگ جهان است اما به دلیل تحریم های غرب به ویژه امریکا در تامین گاز مورد نیاز خود عقب مانده و به شدت نیازمند سرمایه گذاری و توجه ویژه است. احداث خط لوله گازی ایران و روسیه ضمن آنکه می تواند بخش عمده ای از نیازهای انرژی ایران را رفع کند به ارتقای جایگاه منطقه ای ایران نیز کمک شایانی می‌کند.
ایران صادرکننده گاز به کشورهای همسایه خود از جمله عراق و ترکیه است. همچنین قراردادهای مهمی با عمان و پاکستان برای انتقال گاز دارد. با رسیدن گاز روسیه به ایران ظرفیت صادرات ایران به کشورهای همسایه نه تنها می تواند افزایش یابد بلکه می تواند بازارهای جدیدی را برای ایران فراهم کند.
اتصال گاز ایران و روسیه که در حقیقت از قبل از انقلاب وجود داشت و اکنون باید به شدت توسعه یابد، می تواند منافع کلانی را برای ایران فراهم کند که نباید به راحتی از کنار آن گذشت. در زمانی که تحت فشارهای شدید امریکا و متحدان اروپایی‌اش هستیم و اراده‌ای غربی برای منزوی کردن ایران و حذف آن از کریدورهای جهانی وجود دارد، باید از چنین فرصت‌هایی استفاده کرد و اجازه نداد این انزوا بر کشورمان تحمیل شود.