باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - در طول سال بارها شاهد برهم خوردن نظم بازار محصولات اساسی سبد خانوار و مشکلات متعدد برای جامعه حقوق بگیر و اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستیم که بسیاری از کارشناسان، نبود آمار صحیح و دقیق تولید و عدم برنامه صحیح از سوی متولی امر را علت این نابه سامانی ها و نوسانات قیمت مطرح می کنند.
بررسی های میدانی حاکی از آن است که طی ماه های اخیر بازار برخی کالاها همچون برنج، حبوبات، روغن، شکر، گوشت قرمز، سیب زمینی، لبنیات، چای، گوجه فرنگی و سایر صیفی جات با نوسانات چشمگیری در بازار روبرو شد که در هر مقطعی مسئولان وزارت جهاد دلایلی همچون سودجویی عوامل واسطه و دلال، احتکار کالا و صادرات را علت اصلی این نابه سامانی ها مطرح می کنند این درحالی است که با داشتن آمارهای دقیق و برنامه ریزی بازار برمبنای سنوات قبل می توان تا حد زیادی جلوی این نابه سامانی ها را گرفت.
با توجه به آنکه زمان زیادی تا شروع ماه مبارک رمضان باقی نمانده است، اما قیمت اقلام اساسی جهش چندبرابری نسبت به ماه های اخیر داشته که مسئولان وزارت جهاد با اموری همچون واردات سیب زمینی، گوشت قرمز و توزیع برنج های تنظیم بازار بدنبال ایجاد تعادل در بازار هستند، اما بسیاری از کارشناسان اذعان می کنند که قبل از وقوع بحران، مسئولان وزارت جهاد باید تدابیری برای تنظیم بازار در طول سال داشته باشند چراکه بعد از ملتهب شدن بازار، عوامل واسطه و دلال با گرفتن ماهی از این آب گل آلود بر نوسانات بازار دامن می زنند. افزایش چندبرابری واردات گوشت قرمز مصداق بارز این امر است به طوریکه بنابر آمار در ۱۰ ماهه امسال ۲۱۱ هزار و ۷۵۵ تن گوشت گرم، منجمد و دام زنده به ارزش یک میلیارد و ۱۸۶ میلیون دلار وارد کشور شده است که به رغم افزایش ۲ برابری واردات، کماکان شاهد عرضه گوشت با نرخ های بالا در بازار هستیم.
غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به مشکلات بازار برنج و سیب‌زمینی گفته بود که برخی افراد سودجو در شهرهای مختلف در بحث احتکار برنج و سیب‌زمینی فعال شده بودند که برخوردهای لازم با آنان انجام شد.
نوری گفت: برخی افراد احتکار قابل‌توجهی در برنج کرده بودند که با آنان برخورد شده است، با این حال درب انبارها باز است و برنج‌ها در حال توزیع در بازار هستند.
صادرات محصولات کشاورزی قربانی آمارهای اشتباه تولید و تنظیم بازار است
رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی گفت: کلیه محصولات تولیدی جالیزی تابع شرایط جوی است که با بروز حوادث غیر مترقبه سرمای هوا، سیل و ... بدلیل آنکه محصولات یکساله است، نمی توان پیش بینی راجع به تولید داشت. اما در خصوص محصولات باغی آمار و ارقام دست وزارت جهاد به عنوان متولی امر است.
به گفته وی، وزارت جهاد به عنوان متولی امر باید در استان های مختلف برمبنای آمار تعداد درختان و سطح باغات و همچنین هواشناسی منطقه در صورت نداشتن سرمازدگی و مبارزه با آفات می توانند برآوردی از تولید داشته باشند و برمبنای آن برنامه ریزی کنند، اما اینکه در اتاق های دربسته میزان باغات و تولید را اعلام کنند، آمار تخمینی است که هیچ گاه به نتایج درست نمی رسند که براین اساس آمار تولید بدرستی مشخص نمی شود.
نورانی ادامه داد: براساس آمارهای تخمینی در اتاق های در بسته اگر بخواهیم برنامه ریزی صادرات کنیم، دچار مشکل در امر تنظیم بازار می شویم. به عنوان مثال مجموع صادرات ۱۰ ماهه سیب درختی ۷۰۰ هزارتن است و از طرفی مسئولان وزارت جهاد اعلام می کنند که ۳.۵ میلیون تن تولید سیب درختی داشتیم، درحالیکه اگر این رقم تولید داشتیم این میزان صادرات رقمی نیست که بعضا اعلام می شود برای ایام عید کمبود سیب خواهیم داشت. همچنین آمار تولید مرکبات ۷ تا ۸ میلیون تن اعلام می شود که اشتباه است چراکه سال قبل تولید ۴.۵ میلیون تن بود.
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با بیان اینکه صادرات قربانی آمارهای اشتباه است، افزود: با افزایش قیمت سیب درختی و احتمال استمرار گرانی ها در شب عید، مسئولان بدنبال آن هستند که جلوی صادرات را بگیرند. با افزایش قیمت سیب بدنبال کاهش یا ممنوعیت صادرات یا افزایش تعرفه هستند، درحالیکه راهکار تجارت نیست و بدلیل تحریم، اتخاذ تصمیمات خلق الساعه در شرایط تحریم که نیاز به ارزآوری داریم، آسیب جدی به تولید و صادرات می زند. براین اساس یکبار برای همیشه باید مشکلات مربوط به آمار را ریشه کن کنیم.
وی با اشاره به راهکار تنظیم بازار محصولات کشاورزی تصریح کرد: مسئولان وزارت جهاد یکبار برای همیشه باید آمار دقیق تولید داشته باشند. به عنوان مثال وقتی برای صدور گلخانه مجوز داده می شود، آمار تولید دارند. اما سوال اینجاست که چرا به یکباره گوجه فرنگی گلخانه نایاب و گران‌می شود که مردم نسبت به این معترض هستند. تنها برحدس و گمان آماری اعلام می شود و زمانیکه دچار بن بست می شویم، اعلام‌می شود که آمارها اشتباه دادند.
طی ماه های اخیر مهم‌ترین اتفاقاتی که در حوزه تأمین و عرضه مواد غذایی و کالاهای اساسی رخ داد و معیشت مردم را با مشکل مواجه کرده است، می‌توان به کمبود و گرانی برنج، روغن، سیب‌زمینی، گوشت قرمز و... اشاره کرد که بسیاری از کارشناسان محدودیت توزیع و کمبود و دلال بازی را علت اصلی نابه سامانی ها مطرح می کنند و برخی کارشناسان دخالت‌های وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار کالاهای اساسی و ارائه آمار نادرست در حوزه تولید را از جمله مهم‌ترین دلایل این مسئله می‌دانند که مصداق این امر در اعلام تولید ۲ میلیون و ۷۰۰ هزارتن برنج و کمبود محصول در بازار خود را نشان می دهد که براین اساس انجمن واردکنندگان برنج اذعان می کند که آمار تولید برنج واقعیت ندارد یا سرانه مصرف برنج بیش از رقم فعلی است که قیمت برنج در ماه های اخیر نوسان چشمگیر داشته است.
نداشتن آمار بهانه ای برای رهایی از مشکلات تنظیم بازار اقلام اساسی
در ادامه افشین صدردادرس مدیرعامل اتحادیه دام سبک گفت: بحث آمار یک بهانه است تا آنها که نمی توانند در برابر آچه اتفاق می افتد، توزیع قانع کننده ای بدهند، این موضوعات را مطرح می کنند، اما روندی که طی ۱۰ سال اخیر نشان می دهد که در چه مقاطعی از سال کدام کالاها بیشترین و کمترین تقاضا را دارند و چه اتفاقاتی رخ می دهد، اما نبود آمار بهانه ای شده تا مسئولان از زیربار تنظیم بازار فرار کنند، درحالیکه آمار را قبول نداریم.
به گفته وی، اکنون آمار دام کشور را نداریم، اما اگر روند تامین جو در ۱۰ سال گذشته و تقاضا برای خرید جو بررسی کنیم، مشخص می شود در چه مقاطعی تقاضا بالا و پایین است. در خصوص سایر کالاهای سبد خانوار همین موضوع صادق است. به عنوان مثال همه ساله در فصل پاییز و زمستان مشکل سیب زمینی داشتیم. خیلی از کالاها هست که اگر روند سنوات گذشته بررسی کنیم می‌توانند مسئولان آمادگی نسبی داشته باشند که در صورت تنش به موقع وارد بازار شوند.
صدردادرس ادامه داد: برنامه ریزی درستی در خصوص بررسی تحلیلی تولید و مصرف کالا نداریم و از طرفی بدلیل آنکه خیلی کالاها در کشور رانتی است. به عنوان مثال در ۱۰ تا ۱۲ سال پیش نوسان قیمت گوشت داشتیم و واردات در آن مقطع در اختیار تعداد معدودی است. اکنون این مسئله است به طوریکه در شرایط کنونی صادرات و واردات در دست تعداد معدودی از شرکت هاست که همین امر منجر به نابه سامانی بازار می شود.تازمانیکه در کشور رانت داریم سفره مردم دست این افراد است.
مدیرعامل اتحادیه دام سبک با تاکید بر اصلاح شبکه توزیع محصولات کشاورزی گفت: اکنون مراجع ذی ربط به رغم آنکه بر تقویت تعاونی ها تاکید دارد، این بدان معناست که در بازار جایگاه داشته باشد و از طرفی بدلیل نقدینگی کافی، دام را مستقیم عرضه کنند.
آمار اشتباه تولید برنج عامل اصلی برهم خوردن تنظیم بازار
کاوه زرگران رئیس انجمن غلات ایران گفت: در زمینه تامین و توزیع کالاهای اساسی نگرش بخش دولتی و خصوصی با یکدیگر متفاوت است، اما آنچه حائز اهمیت است تمامی مسئولان دست به دست یکدیگر داده اند تا مشکل مرتفع شود تا براین اساس نوسانات بازار فروکش کند.
به گفته او، آمارهای اشتباه بخش زراعت در وزارت جهاد یکی از عوامل اصلی برهم خوردن تنظیم بازار است، سالهاست با این آمارهای اشتباه این معاونت، وزارت جهاد دست به گریبان است. براین اساس به رغم آنکه افزایش راندمان یا سطح زیرکشت در استان های شمالی صورت نگرفته است، اما آمار تولید ۲ میلیون و ۷۰۰ هزارتن اعلام می شود که به نظر می رسد این آمار صحیح نیست.
زرگران گفت: مسئولان معاونت زراعت در شرایطی که تنظیم بازار برهم می خورد، اعلام می کنند که کشاورز بار نفروخته یا واسطه ها کالا را احتکار می کنند، درحالیکه این موضوع صحت ندارد و تنها نداشتن آمار دقیق منجر به برهم خوردن بازار شده است. حال امیدواریم تنظیم بازار را به گونه ای پیش ببرند که مردم ناگریز به خرید با قیمت های بالا نباشند، اما در خصوص کالاهای برنج و روغن بدلیل آنکه مستقیما با سفره مردم در ایام‌ماه رمضان سروکار دارد، احساس نگرانی می کنم.
گفتنی است که همه ساله با جهش قیمت کالاهای اساسی در زمان های مختلف، دلالان عامل گرانی و به‌هم‌زدن نظم بازار کالاهای اساسی بوده‌اند، اما آنچه واقعیت است مسئولان مربوطه هیچ مسئولیتی را در این حوزه نپذیرفته‌اند، درحالیکه با داشتن برنامه ریزی مدون می توان شاهد تعادل در بازار کالاهای اساسی بود.