یوزپلنگ «هیوا» فرزند هَرب که تا چندی پیش به عنوان خواهر هلیا و هانا شناخته می‌شد، اکنون در آستانه ۶ سالگی در جنسیت آن شبه وجود دارد. البته که تایید نر بودن آن با توجه به اینکه کمتر از انگشتان یک دست در طبیعت یوزپلنگ نر شناسایی شده، می‌تواند نویدبخش پویایی جمعیت این گونه ارزشمند در خطر انقراض باشد. 

به گزارش ایرنا، یوزپلنگ «هیوا» سال ۱۳۹۸ در پارک ملی توران به دنیا آمد و با وجود تلاش‌ها برای ثبت یوزها توسط دوربین‌های تله‌ای از سال ۱۳۹۹ تا بهمن ۱۴۰۲ دیده نشد. 

مشاهده «هیوا» فرزند یوزپلنگ ماده «هرب» در بهمن ۱۴۰۲ موجی از امید و پویایی جمعیت یوزپلنگ آسیایی این گونه ارزشمند در خطر انقراض را در دل‌های دوستداران محیط‌زیست ایجاد کرد و اکنون در بهمن ۱۴۰۳ سرنوشت به نوعی دیگر ورق خورده است. 

«هیوا» که تا دیروز خواهر «هلیا» و «هانا» بود، در تعیین جنسیتش شبه ایجاد شد و مشخص نیست این گونه زیبا نر است یا ماده؟ 

جنسیت هیوا «نامشخص» اعلام شد

اداره‌کل حفاظت محیط زیست سمنان درباره به‌روزرسانی جنسیت یوزپلنگ «هیوا» در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پس از بررسی دقیق‌تر تصاویر ثبت شده، جنسیت یوزپلنگ شناسایی‌شده با نام «هیوا» از ماده به «نامشخص» تغییر یافته است. 

این تصمیم، طبق تحلیل‌های جدید کارشناسان و محدودیت‌های موجود در داده‌های تصویری، نهایی شده است. 

مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان در این اطلاعیه گفته است: کیفیت و زاویه داده‌های موجود، عدم مشاهده ویژگی‌های جنسی واضح، تحلیل متفاوت کارشناسان، عدم مشاهده رفتارهای قطعی نر یا ماده بودن، از جمله عواملی است که باعث ایجاد ابهام در تعیین جنسیت یوز «هیوا» شده است. 

سعید یوسف‌پور افزود: «هیوا» طی یک سال گذشته در مناطق مختلفی از جمله حوزه محیط‌بانی دلبر و عباس‌آباد در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران شاهرود در شرق استان سمنان، منطقه حفاظت مشارکتی یوزکنام و پناهگاه حیات‌وحش خوش‌ییلاق مشاهده شد و بررسی دقیق‌تر آن با روش‌های فعلی محدود بوده است. 

شواهد متناقض درباره ماده بودن «هیوا» 

مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان تصریح کرد: دقت و شفافیت در ارائه اطلاعات مربوط به یوزپلنگ آسیایی مورد تاکید است و با توجه به شواهد متناقض، اعلام جنسیت «نامشخص» باعث جلوگیری از انتشار اطلاعات اشتباه و گمراه‌کننده می‌شود. برای اعلام جنسیت دقیق، نیاز به داده‌های بیشتر از جمله تصاویر واضح‌تر یا بررسی‌های میدانی است که در حال حاضر در دسترس نیست. پایش و نظارت بر وضعیت این گونه همچنان ادامه دارد و در صورت کسب اطلاعات تکمیلی، اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام خواهد شد. 

مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان گفت: حفاظت از یوزپلنگ آسیایی نیازمند دقت و همراهی همه‌جانبه است. 

چرا نربودن «هیوا» امیدبخش است

طبق تخمین کارشناسان جمعیت یوزپلنگ آسیایی در ایران ۱۸ قلاده یوزپلنگ شامل هشت قلاده بالغ و ۱۰ قلاده نابالغ در طبیعت توران شهرستان شاهرود در شرق استان سمنان است، یعنی از نظر ژنتیکی «در معرض خطر انقراض» محسوب می‌شود و باید با توجه ویژه حفاظت شود. 

«فراز» و «فقه» ۲ یوزپلنگ نر شناسنامه‌دار طبیعت و «فیروز» تنها یوزپلنگ نر در توران، تا چندی پیش بودند و اثبات نر بودن «هیوا» همانطور که از معنای اسمش پیداست، امید را در طبیعت توران به جریان می‌اندازد. 

یوزپلنگ گونه‌ای در خطر انقراض است و اکنون فقط شماری از آن‌ها در ایران و آفریقا زیست می‌کنند. جمعیت یوزپلنگ‌ها قابل سرشماری نیست، چرا که گونه‌ای گوشتخوار و شبگرد است، اما با استفاده از دوربین تله‌‎ای جمعیت آن‌ها تخمین زده می‌شود. 

منطقه توران یا خارتوران در شرق استان سمنان در شهرستان شاهرود یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود. 

یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری ۲ بار در سال و دوره بارداری سه ماه دارد و به طور معمول فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و بر پایه تحقیقات انجام شده، دی و بهمن بهترین ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولا در اردیبهشت ماه توله به دنیا می‌آید. 

براساس تحقیقات انجام شده، یوزپلنگ جزو پستانداران چندهمسری است و یوزپلنگ آسیایی از ۲ تا سه سالگی بالغ شده و تا هشت سالگی قدرت زادآوری دارد و نوع زایش یوزپلنگ آسیایی چندقلوزایی است.