هجدهمین نمایشگاه گردشگری که از ۲۳ بهمن‌ماه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شده بود، به کار خود پایان داد. در این نمایشگاه که با تاکید بر نمایش اقوام ایرانی برگزار شده بود، علاوه بر استانهای مختلف کشورمان و نیز شرکتهای بخش خصوصی و فعالان صنعت گردشگری، تعدادی از شرکتهای صنعت توریسم کشورهای اندونزی، سن‌پترزبورگ روسیه و ماداگاسکار، ترکیه، قطر، مالزی، تایلند، تاجیکستان حضور داشتند.
به باور کارشناسان این نمایشگاه پس از هیجده دوره برگزاری بتدریج به بلوغ خود نزدیک می‌شود اما همچنان با کاستی هایی مواجه است که می توان نمایشگاه گردشگری را با برنامه ریزی دقیق تر و بهره جستن از نظر کارشناسان، به عنوان مهمترین رویداد بین المللی صنعت توریسم ایران در سطح جهانی مطرح کرد.
واقعیت این است، سالها است که در محافل مختلف می شنویم کشورمان با وجود جاذبه های متنوع طبیعی، تاریخی و سیاحتی، سهم مناسبی از دلار های صنعت توریسم ندارد و این سهم شایسته پتانسیل‌های بالای حوزه گردشگری ایران نیست. این در حالی است که کشورهای همسایه با برنامه ریزی دقیق متولیان، بخش مهمی از درآمدهای خود را از این ناحیه بدست می آورند.
به تازگی معاونت امور کمیسیون‌های تخصصی اتاق ایران نتایج بررسی تطبیقی-تحلیلی شاخص‌های گردشگری ایران با کشورهای منتخب جهان، را منتشر کرد. بر اساس این پژوهش، ایران در شاخص توسعه گردشگری و سفر، (بررسی در سال ۲۰۲۳) با کسب امتیاز ۳.۷۲ در جایگاه ۷۳ در بین ۱۱۹ کشور جهان قرار دارد که نشان دهنده نامناسب بودن این جایگاه در مقایسه با کشورهایی مانند امارات متحده عربی با رتبه ۱۸ و ترکیه با رتبه ۲۹ است. این موضوع در مورد جایگاه ایران در بین کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا نیز حاکم است و ایران در بین ۱۴ کشور در رتبه نهم قرار گرفته است.
بر اساس نتایج این پژوهش، هر چند شمار گردشگران ورودی بین‌المللی در ایران طی سال‌های گذشته افزایش یافته است و از ۲.۹۴ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ به حدود ۵.۸ میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ رسیده است، اما این رقم در مقایسه با کل گردشگران بین‌المللی جهانی و حتی با کشور امارات متحده عربی با ۲۸ میلیون نفر گردشگر در سال ۲۰۲۳ بسیار اندک است.
همچنین میزان درآمدهای گردشگری ایران با مجموع درآمدهای حاصل از گردشگری در جهان و همچنین کشورهای منطقه در سطح محدودی قرار دارد. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۲، در حالی که درآمدهای حاصل از گردشگری در ایران حدود ۳.۷ میلیارد دلار بوده است، این رقم در امارات متحده عربی بیش از ۲۱ میلیارد دلار بوده است که این موضوع از پایین بودن درآمدهای ایران در این بخش در مقایسه با کشورهای مختلف جهان حکایت دارد.
این در حالی است ایران با داشتن کهن‌ترین تمدن بشری موهبت‌های کم‌نظیر طبیعی به مانند تنوع آب‌وهوا، کوه، جنگل، کویر، دریا، جزایر و سواحل فراوان، آثار باستانی و تاریخی، اماکن مذهبی، تولیدات متنوع صنایع‌دستی، خرده‌فرهنگ‌ها، توسط سازمان گردشگری جهانی جزو ۱۰ کشور اول دنیا در صنعت گردشگری شناخته‌شده است.
اما اکنون این پرسش مطرح می شود که برای توسعه صنعت گردشگری چه باید کرد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت، یکی از محورهای مورد تاکید، بهره‌گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی در توسعه گردشگری است، زیرا در حال حاضر از ظرفیت‌های بخش خصوصی به اندازه کافی بهره‌گیری نشده است. لذا یکی از شروط لازم برای تحقق این‌امر، شکل‌گیری رویکرد منسجم در سطح کشور و در سطح دولت برای بهره جستن از ظرفیت های بخش خصوصی است. همچنین به نظر می رسد حلقه‌های وصل سطوح و لایه‌های دخیل و فعال در حوزه گردشگری کشور باید مانند یک شبکه منظم و کارآمد به هم متصل شوند تا امکان توسعه روزافزون این بخش مهم فراهم گردد.
نباید فراموش کرد که صنعت گردشگری به عنوان یکی‌از صنایع پردرآمد کشورها، دارای اهمیت فراوانی در تنظیم روابط بین‌الملل بین ملت‌ها و دولت‌هاست، به نحوی که اقتصاد بسیاری از کشورها به انواع مختلف گردشگری وابسته بوده و دولتها از هیچ تلاشی برای ارتقاء سود سرشار خود در این صنعت دریغ نمی‌کنند. در همین راستا کشورمان برای رهایی از اقتصاد تک محصولی و درآمدهای نفتی، بایستی همزمان با توسعه زیرساخت‌های گردشگری و انجام تبلیغات هدفمند، نسبت به احیای ظرفیت‌های جدید این صنعت جذاب و درآمدزا با کمک بخش خصوصی اهتمام کافی نماید.