گروه بین الملل: شماری از قانونگذاران آمریکایی از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، با صدور قطعنامه‌ای در کنگره ایالات متحده از تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلستان) خواستند که مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کنند. آمریکا به دلیل خروج از برجام و به خاطر سازوکار حقوقی پیچیده در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ امکان استفاده از این بند را ندارد.
به گزارش فرارو، قانونگذاران آمریکایی مدعی هستند که ایران بار‌ها توافق هسته‌ای را نقض کرده و کشور‌های اروپایی در پیروی از سیاست فشار حداکثری ترامپ باید از این مکانیسم علیه ایران استفاده کنند. البته استفاده از این مکانیسم که با نام اسنپ‌بک شناخته می‌شود، به سادگی و در حال حاضر امکان‌پذیر نیست. اما با گذر زمان و رسیدن به اکتبر ۲۰۲۵ می‌تواند قطعنامه‌های پیشین را بار دیگر علیه ایران فعال کند. تمام قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل به بهانه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران از جمله قطعنامه‌های ذیل فصل هفت منشور ملل متحد با قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا که به دنبال توافق هسته‌ای در شورای امنیت به تصویب رسید، لغو شده بود.
طرح قانونگذاران چیست؟
قانونگذاران آمریکایی با تنظیم طرحی دو حزبی که قرار است به مجلس نمایندگان و سنای کنگره آمریکا ارائه شود از کشور‌های اروپایی خواستند که با رویکرد دولت جدید ایالات متحده برای اعمال فشار حداکثری به ایران همسو شوند. این طرح ضمن متهم کردن تهران به نقض مکرر توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ که توسط دولت اوباما به امضا رسیده بود خواستار اعمال مجدد کلیه تحریم‌های در نظر گرفته شده در قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران شده است.
در این طرح همچنین از بریتانیا، فرانسه و آلمان، به عنوان طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای وین خواسته شده است که فورا مکانیسم ماشه را فعال کنند تا زمینه بازگشت کامل تحریم‌ها علیه ایران از طریق شورای امنیت به صورت خودکار فراهم شود. پیشنهاد دهندگان این طرح در همین راستا، اروپا را به همسویی با رویکرد «فشار حداکثری» دولت جدید آمریکا که بستر اعمال آن با امضای فرمان اجرایی دونالد ترامپ فراهم شده، دعوت کردند.
پیت ریکتس، سناتور جمهوری‌خواه کنگره و نفر دوم کمیته روابط خارجی سنا، به عنوان یکی از پیشنهاد‌دهندگان این طرح که یازده سناتور دیگر نیز از آن حمایت کرده‌اند، در جریان دفاع از این طرح بار دیگر ایران را به حمایت از تروریسم دولتی و قتل سربازان آمریکایی در منطقه متهم کرد.
فرمان ترامپ
اقدام اخیر قانونگذاران آمریکایی را می‌توانیم در تکمیل فرمان پیشین دونالد ترامپ بدانیم. رئیس‌جمهور ایالات متحده ۴ فوریه (بامداد ۱۷ بهمن به وقت تهران) یادداشتی را امضا کرد که بخشی از آن به رایزنی با شرکای اروپایی واشینگتن برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه اختصاص داشت. ترامپ در این یادداشت، سه دستور به نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل داده است:
۱. همکاری با متحدان برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران.
۲. محکوم کردن ایران در سازمان ملل به دلیل نقض تعهدات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای.
۳. برگزاری نشست‌های مداوم شورای امنیت سازمان ملل درباره تهدید‌های ناشی از ایران.
بخش دیگری از فرمان ترامپ به مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده طراحی و اجرای یک کمپین برای انزوای جهانی ایران است. با توجه به این که ایران بر اساس حقوق مندرج در توافق برجام برنامه هسته‌ای خود را گسترش داد، طرف غربی به دنبال آن است که با فعال کردن این مکانیسم و استفاده از آن، برنامه ایران را متوقف کند. اقدامی که ایران نیز هشدار داده در صورت انجام با واکنش تهران مواجه خواهد شد.
چرا ایران اسنپ‌بک را پذیرفت؟
این بند از توافق برجام همواره مورد انتقاد مخالفان توافق هسته‌ای بود. در صورتی که مرور مواضع و اخبار نشان می‌دهد این انتخاب مطلوبی نبوده، اما مذاکره‌کنندگان ایران و ۶ کشور به علاوه اتحادیه اروپا برای به دست آمدن توافق آن را طراحی کردند. چرا که ایران به راحتی می‌توانست برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد و به قول معروف با چرخاندن یک سوئیچ وضعیت را به قبل برگرداند. طرف مقابل نیز در قبال این امکان برای ایران، به یک عامل بازدارنده نیاز داشت.
ایرنا در این باره نوشته است: «مذاکرات و توافقی که در نهایت با نام برجام در سال ۲۰۱۵ حاصل شد، مذاکرات و توافقی در بستر چندین دهه بی اعتمادی شکل گرفته میان ایران و قدرت‌های جهانی بود که هرچند در جریان مذاکرات، ترک برداشت، اما مستلزم گنجاندن مکانیسم‌هایی بود که هر دو طرف را به امضای توافق دلگرم کند چرا که این گمانه وجود داشت که در مسیر ۱۰ ساله تا انقضای قطعنامه ۲۲۳۱، حداقل یکی از طرفین به تعهدات خود عمل نکرده یا از آن تخطی کند.»
وزیر امور خارجه در مصاحبه اخیر (دی‌ماه) خود به این موضوع اشاره کرده و گفت: «آن اسنپ بک کذایی که می‌گویند، توسط ما استفاده شده نه آنها، ما استفاده کردیم و کل تعهداتمان را کنار گذاشتیم و برنامه خود را نه تنها به قبل برجام که به مراتب پیشرفته‌تر از قبل برجام رساندیم.»
در نتیجه همان فضای بی اعتمادی، ناگزیر این امتیاز باید برای طرف مقابل نیز در نظر گرفته می‌شد که در صورت نقض عهد از سوی ایران بتواند شرایط را به پیش از سال ۲۰۱۵ برگرداند؛ بنابراین همانطور که در بند ۳۷ مورد اشاره قرار گرفت و در قطعنامه ۲۲۳۱ پشتوانه حقوقی یافت، ۱+۵ براساس مکانیسمی که اسنپ بک معروف شده است، با طی روندی که در بالا ذکر شده است قادر خواهد بود تا ۶ قطعنامه علیه ایران را احیا کند. بنابراین، با توجه به مسیری که ترکیب اولیه توافق یعنی ۱+۵ و ایران در سال‌های اخیر رفتند می‌توان گفت که برجام از این منظر متوازن بوده و تهران نیز در پاسخ به عدم انتفاع اقتصادی از برجام دست به گسترش برنامه هسته‌ای خود زده است.»
∎
به گزارش فرارو، قانونگذاران آمریکایی مدعی هستند که ایران بار‌ها توافق هسته‌ای را نقض کرده و کشور‌های اروپایی در پیروی از سیاست فشار حداکثری ترامپ باید از این مکانیسم علیه ایران استفاده کنند. البته استفاده از این مکانیسم که با نام اسنپ‌بک شناخته می‌شود، به سادگی و در حال حاضر امکان‌پذیر نیست. اما با گذر زمان و رسیدن به اکتبر ۲۰۲۵ می‌تواند قطعنامه‌های پیشین را بار دیگر علیه ایران فعال کند. تمام قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل به بهانه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران از جمله قطعنامه‌های ذیل فصل هفت منشور ملل متحد با قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا که به دنبال توافق هسته‌ای در شورای امنیت به تصویب رسید، لغو شده بود.
طرح قانونگذاران چیست؟
قانونگذاران آمریکایی با تنظیم طرحی دو حزبی که قرار است به مجلس نمایندگان و سنای کنگره آمریکا ارائه شود از کشور‌های اروپایی خواستند که با رویکرد دولت جدید ایالات متحده برای اعمال فشار حداکثری به ایران همسو شوند. این طرح ضمن متهم کردن تهران به نقض مکرر توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ که توسط دولت اوباما به امضا رسیده بود خواستار اعمال مجدد کلیه تحریم‌های در نظر گرفته شده در قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران شده است.
در این طرح همچنین از بریتانیا، فرانسه و آلمان، به عنوان طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای وین خواسته شده است که فورا مکانیسم ماشه را فعال کنند تا زمینه بازگشت کامل تحریم‌ها علیه ایران از طریق شورای امنیت به صورت خودکار فراهم شود. پیشنهاد دهندگان این طرح در همین راستا، اروپا را به همسویی با رویکرد «فشار حداکثری» دولت جدید آمریکا که بستر اعمال آن با امضای فرمان اجرایی دونالد ترامپ فراهم شده، دعوت کردند.
پیت ریکتس، سناتور جمهوری‌خواه کنگره و نفر دوم کمیته روابط خارجی سنا، به عنوان یکی از پیشنهاد‌دهندگان این طرح که یازده سناتور دیگر نیز از آن حمایت کرده‌اند، در جریان دفاع از این طرح بار دیگر ایران را به حمایت از تروریسم دولتی و قتل سربازان آمریکایی در منطقه متهم کرد.
فرمان ترامپ
اقدام اخیر قانونگذاران آمریکایی را می‌توانیم در تکمیل فرمان پیشین دونالد ترامپ بدانیم. رئیس‌جمهور ایالات متحده ۴ فوریه (بامداد ۱۷ بهمن به وقت تهران) یادداشتی را امضا کرد که بخشی از آن به رایزنی با شرکای اروپایی واشینگتن برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه اختصاص داشت. ترامپ در این یادداشت، سه دستور به نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل داده است:
۱. همکاری با متحدان برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران.
۲. محکوم کردن ایران در سازمان ملل به دلیل نقض تعهدات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای.
۳. برگزاری نشست‌های مداوم شورای امنیت سازمان ملل درباره تهدید‌های ناشی از ایران.
بخش دیگری از فرمان ترامپ به مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده طراحی و اجرای یک کمپین برای انزوای جهانی ایران است. با توجه به این که ایران بر اساس حقوق مندرج در توافق برجام برنامه هسته‌ای خود را گسترش داد، طرف غربی به دنبال آن است که با فعال کردن این مکانیسم و استفاده از آن، برنامه ایران را متوقف کند. اقدامی که ایران نیز هشدار داده در صورت انجام با واکنش تهران مواجه خواهد شد.
چرا ایران اسنپ‌بک را پذیرفت؟
این بند از توافق برجام همواره مورد انتقاد مخالفان توافق هسته‌ای بود. در صورتی که مرور مواضع و اخبار نشان می‌دهد این انتخاب مطلوبی نبوده، اما مذاکره‌کنندگان ایران و ۶ کشور به علاوه اتحادیه اروپا برای به دست آمدن توافق آن را طراحی کردند. چرا که ایران به راحتی می‌توانست برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد و به قول معروف با چرخاندن یک سوئیچ وضعیت را به قبل برگرداند. طرف مقابل نیز در قبال این امکان برای ایران، به یک عامل بازدارنده نیاز داشت.
ایرنا در این باره نوشته است: «مذاکرات و توافقی که در نهایت با نام برجام در سال ۲۰۱۵ حاصل شد، مذاکرات و توافقی در بستر چندین دهه بی اعتمادی شکل گرفته میان ایران و قدرت‌های جهانی بود که هرچند در جریان مذاکرات، ترک برداشت، اما مستلزم گنجاندن مکانیسم‌هایی بود که هر دو طرف را به امضای توافق دلگرم کند چرا که این گمانه وجود داشت که در مسیر ۱۰ ساله تا انقضای قطعنامه ۲۲۳۱، حداقل یکی از طرفین به تعهدات خود عمل نکرده یا از آن تخطی کند.»
وزیر امور خارجه در مصاحبه اخیر (دی‌ماه) خود به این موضوع اشاره کرده و گفت: «آن اسنپ بک کذایی که می‌گویند، توسط ما استفاده شده نه آنها، ما استفاده کردیم و کل تعهداتمان را کنار گذاشتیم و برنامه خود را نه تنها به قبل برجام که به مراتب پیشرفته‌تر از قبل برجام رساندیم.»
در نتیجه همان فضای بی اعتمادی، ناگزیر این امتیاز باید برای طرف مقابل نیز در نظر گرفته می‌شد که در صورت نقض عهد از سوی ایران بتواند شرایط را به پیش از سال ۲۰۱۵ برگرداند؛ بنابراین همانطور که در بند ۳۷ مورد اشاره قرار گرفت و در قطعنامه ۲۲۳۱ پشتوانه حقوقی یافت، ۱+۵ براساس مکانیسمی که اسنپ بک معروف شده است، با طی روندی که در بالا ذکر شده است قادر خواهد بود تا ۶ قطعنامه علیه ایران را احیا کند. بنابراین، با توجه به مسیری که ترکیب اولیه توافق یعنی ۱+۵ و ایران در سال‌های اخیر رفتند می‌توان گفت که برجام از این منظر متوازن بوده و تهران نیز در پاسخ به عدم انتفاع اقتصادی از برجام دست به گسترش برنامه هسته‌ای خود زده است.»