به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سمینار «هوش مصنوعی و صنعت چاپ» یکشنبه (۲۸ بهمن‌ماه) با حضور علی‌اکبر ابراهیمی، مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سعید پور مهدیان، رئیس انستیتو چاپ و دانشکده پلیمر دانشگاه صنعتی امیرکبیر و جمعی از فعالان صنعت چاپ کشور برگزار شد.

ابراهیمی گفت: خوشحالیم که بالاخره بعد از ماه‌ها تلاش و برنامه‌ریزی در دفتر چاپ و نشست با دست‌اندرکاران تشکل‌ها صنفی، این سمینار در حال برگزاری است. معتقدیم که با توجه به تحولات صنایع مختلف ازجمله صنعت چاپ، باید به عرصه‌های نوین در این حوزه توجه شود.

وی ادامه داد: امروزه هوش مصنوعی گستره‌تر از گذشته شده است و باید بتوانیم در صنعت چاپ و نشر بهره‌برداری بهینه‌ای از هوش مصنوعی داشته باشیم؛ زیرا به‌روزکردن دانش و اطلاعات این حوزه می‌تواند موجب ارتقای صنعت چاپ و نشر کشور در حوزه‌های مختلف شود.

ابراهیمی با بیان اینکه هوش مصنوعی، هوش انسان‌ها و خلاقیت‌ها را در نوردیده است، افزود: امروزه هوش مصنوعی تحول شگرفی در این صنعت ایجاد کرده است، صنعت چاپ عصرهای مختلفی را پشت‌سر گذاشته است؛ چاپ دستی، چاپ آنالوگ، چاپ دیجیتال و امروز ترکیبی از هوش مصنوعی.

وی به امضای تفاهم‌نامه وزارت فرهنگ و ارشاد با دانشگاه صنعتی امیرکبیر اشاره کرد و گفت: به‌دنبال این تفاهم‌نامه، انستیتوی صنعت چاپ شکل گرفت، هیئت‌امنا تشکیل شدند و اکنون موضوعات مختلف مثل جذب دانشجو در مقاطع کارشناسی تا دکترا، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و برگزاری دوره‌های تخصصی را دنبال می‌کند.

هوش مصنوعی به کمک صنعت چاپ آمده است

در ادامه این سمینار، سعیده ممتازی، رئیس پژوهشکده هوش مصنوعی دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز در سخنانی با بیان اینکه هدف اصلی هوش مصنوعی شبیه‌سازی فرآیندهای ذهنی و هوش انسان با رایانه است، گفت: هوش مصنوعی یک فرآیند الگوریتمی است که به دنبال یافتن الگوهای تکرار شونده در حجم زیاد است؛ به کمک الگوها برای داده‌ها و رویدادهایی که دیده نشده است، پیش‌بینی‌هایی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه انواع هوش مصنوعی شامل هوش مصنوعی محدود، هوش مصنوعی عمومی و ابرهوش مصنوعی می‌شوند، ادامه داد: هوش مصنوعی زیرشاخه‌های متنوعی دارد که هر یک کاربردهای مختلفی دارند؛ نخستین لایه هوش مصنوعی اتوماسیون است، به این معنا که توانایی اجرای کاملاً خودکار وظایف، براساس مجموعه‌ای از قواعد مشخص و از پیش تعریف شده را دارند.

ممتازی افزود: در لایه دوم هوش مصنوعی، توانایی ماشین به اجرای وظایفی که معمولاً نیاز به هوشمندی شبیه به انسان دارد، در لایه سوم نیز یادگیری ماشین است که در آن توانایی بهبود تدریجی عملکرد اجرای وظایف با استفاده از داده و تجربه مبتنی بر روش آماری بدون نیاز به برنامه‌ریزی خارجی است و در لایه چهارم نیز یادگیری عمیق رخ می‌دهد که شبکه عصبی چند لایه با تعداد لایه‌های زیاد را ممکن ساخته است.

به‌گفته وی، طی سال‌های اخیر نیز هوش مصنوعی مولد ایجاد شده است که هر یک می‌توانند تولیدات مختلفی را در حوزه‌های متنوع تولید کنند که در صنعت چاپ و نشر نیز کاربرد دارند.

ممتازی با طرح این موضوع که کاربردهای هوش مصنوعی بسیار متنوع است، گفت: اکنون شرکت‌های بزرگی مثل آمازون، نتفلیکس، تسلا و اپل با ابزارهای متنوع در این حوزه گام‌های مختلفی برداشته‌اند؛ همچنین شرکت‌های مختلف چاپی مثل اچ‌پی کداک، اپسون و کانن نیز از هوش مصنوعی بهره برده‌اند تا تغییر و تحول در این حوزه ایجاد کنند.

این استاد دانشگاه افزود: این شرکت‌ها مدعی هستند که با مجهز کردن سیستم‌ها و چاپگرهایشان به هوش مصنوعی توانسته‌اند در این حوزه تحول داشته باشند، در حوزه چاپ و نشر، بهینه‌سازی پیش از چاپ با هوش مصنوعی توانسته نتایج خوبی ایجاد کند.

وی با اشاره به اهمیت و ضرورت هوش مصنوعی، توضیح داد: اهمیت اصلی هوش مصنوعی در پردازش حجم زیاد داده‌ها است، این ظرفیت وجود دارد که هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف وارد شود و آن‌ها را متحول کند، پردازش و نتیجه‌گیری از اطلاعات با دقتی بسیار زیادتر از هر ماشین و فناوری دیگر، کمک به شفافیت اطلاعات و تسهیل زندگی روزمره و توسعه جهانی رفاه انسانی نیز از دیگر مزایای این حوزه است.

ممتازی، در ادامه با طرح این سوال که آیا هوش مصنوعی جایگزین متخصصان می‌شود؟ پاسخ داد: طی سال‌های اخیر شغل‌های مختلفی از دست رفتند اما شغل دیگری جایگزین آن شد، ربات‌ها قرار نیست جای انسان‌ها را بگیرند. در این مدت مشاغل زیادی به واسطه هوش مصنوعی در دنیا ایجاد شده‌اند، زیرا هوش مصنوعی دستیارهایی برای تسهیل زندگی هستند.‌

کنترل کیفیت هوشمندانه با هوش مصنوعی

در بخش دیگر این سمینار، اشکان شکوه‌فرد، مدرس حوزه چاپ نیز در سخنانی در مبحثی با عنوان «هوش مصنوعی در چاپ و نشر»، گفت: امروزه تب هوش مصنوعی وجود دارد اما باید چالش‌های آن را بشناسیم، زیرساخت‌های آن را بدانیم و از این موضوع مطلع شویم که آیا در صنعت چاپ قابل اجرا است یا خیر؟ هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین هوش انسانی شود مثل مسائلی چون تصمیم‌گیری، حل مسئله، برنامه‌ریزی و...

وی با طرح این سوال که در کدام بخش چاپ می‌توان هوش مصنوعی را پیاده‌سازی کرد، توضیح داد: هوش مصنوعی اکنون در بخش‌های برنامه‌ریزی و کنترل تولید، مدیریت کیفیت، مدیریت تامین نگهداری و مدیریت زنجیره تامین صنعت چاپ قابل اجرا است.

شکوه‌فرد با بیان اینکه اما اکنون در صنعت چاپ، داده‌های زیادی نداریم، افزود: اکنون چند نرم‌افزار هوش مصنوعی برای چاپ صنعتی وجود دارد که می‌تواند به بهبود کیفیت و کاهش خطا و بهینه‌سازی فرایند چاپ کمک کند، گفت: نرم افزارهایی مثل Obico برای مدیریت و نظارت بر چاپگرهای سه‌بعدی استفاده می‌شود و به کاربران امکان می‌دهد تا فرآیند چاپ را از راه دور کنترل کنند.

وی افزود: نرم‌افزار Intinker نیز برای بهبود کالیبراسیون استفاده می‌شود و با استفاده از AI به بهبود کیفیت سطح و دقت صفحه چاپ کمک می‌کند، همچنین نرم‌افزار PrintPal برای تشخیص خطاها و بهینه‌سازی فرآیند چاپ استفاده می‌شود و به کاربران امکان نظارت و واکنش سریع به خطاها را می‌دهد.

شکوه‌فرد با بیان اینکه نرم‌افزار PrintNanny نیز برای کنترل کیفیت هوشمندانه و مدیریت فرآیند چاپ استفاده می‌شود، گفت: این نرم‌افزار به کاربران امکان می‌دهد تا عملکرد چاپ را بهینه‌سازی کنند.

وی با بیان اینکه صنعت چاپ زمانی زیر سلطه روش‌های سنتی بود، گفت: با ظهور انقلاب صنعتی چهارم، ظرفیت هوش مصنوعی برای متحول کردن تولید، بهبود کارایی و افزایش رقابت بیشتر از همیشه جدی‌تر شد. از آنجایی که کسب‌وکارها با رقابت رو به رشد و تقاضای مشتریان روبه‌رو هستند، استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی در چاپ، فقط یک تجمل و رویا نیست؛ بلکه یک ضرورت در آینده نزدیک است و تا سال ۲۰۳۰ یقیناً اجرایی و قابل انجام خواهد شد.

به‌گفته شکوه‌فرد، با وجود چشم‌اندازهای امیدوارکننده هوش مصنوعی در صنعت چاپ اما اکنون ابهاماتی در میزان اثربخشی آن وجود دارد، ضمن اینکه تاثیر کامل یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی هنوز به‌طور کامل درک نشده است.

وی با طرح این موضوع که در پیش از چاپ، هوش مصنوعی کیفیت زیبایی‌شناختی را افزایش می‌دهد، گفت: همچنین مدیریت رنگ را اتوماتیک انجام می‌دهد، الگوهای فرم‌بندی را خودکار انجام می‌دهند، کارایی را افزایش می‌دهد و خطاهای احتمالی را به میزان درخور توجهی کاهش و دقت را تا حدود ۹۰ درصد افزایش می‌دهد.

شکوه‌فرد درباره کارکرد هوش مصنوعی در بخش تعمیر و نگهداری نیز توضیح داد: اطمینان از عملکرد ماشین‌آلات و راندمان، به حداقل رساندن توقف تولید و جلوگیری از ضررهای مالی ازجمله مزایای هوش مصنوعی است؛ از سوی دیگر هوش مصنوعی در زنجیره تامین که شامل برنامه‌ریزی، کنترل و اجرای تمام جریان‌های لجستیکی، از خرید مواد خام تا تحویل محصولات نهایی و مقرون به صرفه بودن را کنترل و هدایت می‌کند.

وی با بیان اینکه با وجود مزایای قابل توجه هوش مصنوعی در صنعت چاپ، این فناوری با چالش‌هایی روبه‌رو است که مانع پذیرش گسترده آن می‌شود، گفت: مطالعات و بررسی‌هایی از سوی سازمان فناوری - سازمانی - محیطی انجام، و چالش‌های هوش مصنوعی شناسایی شده است؛ چالش‌هایی شامل سختی انجام، وابستگی به داده‌های صحیح، پیچیدگی الگوریتمی، ادغام و سازگاری با سیستم‌های موجود، هزینه‌های زیاد پیاده‌سازی و نیاز به نیروی انسانی ماهر و کارآمد.

وی افزود: هوش مصنوعی به دلیل وابستگی به داده‌ها و نیاز به اطلاعات واقعی، صحیح و باکیفیت، مشکلات محیط‌های تولید در دنیای واقعی فعلی و پیچیدگی الگوریتم‌های هوش مصنوعی، که اغلب به پیکربندی‌های خاص و بهینه‌سازی مداوم نیاز دارند، دچار چالش‌های بنیادین است.

به گزارش ایبنا، در بخش دوم این سمینار مریم امیرمزلقانی به ارائه‌ای درباره «کاربردهای هوش مصنوعی»، علی‌اصغر عبدی درباره «هوش مصنوعی در آموزش چاپ» و محمدحسین رحیمی‌یگانه به ارائه «چالش‌های هوش مصنوعی در صنعت چاپ» پرداختند.