رویا بابائی: فراخوان جشنواره تئاتر فجر امسال بدون اشاره به حضور معلولان منتشر شد، پیش از آغاز جشنواره تئاتر فجر، خبر عدم حضور گروه‌های نمایشی معلولان در این جشنواره خاطر هنرمندان دارای معلولیت را مکدر کرد. این حذف تنها به معنای حذف از یک جشنواره نبود بلکه گویای این بود که مدیران و تصمیم‌گیرندگان جامعه هنری نیز علیرغم گرفتن فیگورهای هنری و مردمی از پذیرش معلولان در کنار و در میان خود امتناع می‌کنند.
بسیاری از هنرمندان دارای معلولیت نسبت به این اقدام اعتراض کردند و واکنش نشان دادند و کار به برگزاری جلسه بین مدیرکل توانبخشی آموزشی سازمان بهزیستی و سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی کشید.
زهرا نوع‌پرست در این جلسه گفته بود: منتخبان ۶ جشنواره منطقه‌ای شامل ۱۲ اثر صحنه‌ای و ۶ اثر خیابانی تحت عنوان «فراگیر» توسط سازمان بهزیستی به دبیرخانه جشنواره فجر معرفی شده‌اند اما اتابک نادری که مخالف اصلی حضور معلولان در جشنواره فجر بود با بیان این دلیل که در فراخوان جشنواره تئاتر فجر در تیر ماه، به بخش «فراگیر یا همان معلولان» اشاره نشده و بنابراین نمی‌توانیم گروه‌های آنان را در جشنواره بپذیریم، همچنان بر مخالفت خود پافشاری کرده بود.
این در حالی است که هرکسی که از فرسنگ‌ها دورتر هم دستی بر آتش هنر دارد می‌داند که تئاتر تریبونی برای برگرداندن اقشار به حاشیه رفته به صحنه است و حذف هر قشر و گروهی از صحنه تئاتر و نمایش به جز تضییع حق او، دست‌اندازی به حقوق تماشاگر و محروم کردن تماشاگر از داشتن دید همه‌جانبه به گروه‌های جامعه است.
مگر بودجه هنر کشور فقط به افراد تندرست تعلق دارد؟
رئیس گروه هنر سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: با اینکه سال گذشته سقایان، دبیر چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، عقیده به حضور همه گروه‌های اجتماعی در جشنواره فجر داشت و مدیران وقت هم اعلام کردند سال آینده به بخش معلولان توجه جدی‌تری خواهیم داشت اما فراخوان جشنواره فجر امسال بدون اشاره به بخش فراگیر یا معلولان منتشر شد.
فاطمه فخری توضیح می‌دهد: قبل از آقای نادری، آقای نیلی، مدیرکل سابق هنرهای نمایشی در پاسخ به پیگیری و جلسات ما گفته بود بهزیستی برگزیدگان جشنواره مناطق خود را معرفی کند تا یک تیم داوری در دبیرخانه جشنواره متشکل از دو داور از بهزیستی و یک داور از فجر، گروه‌های نمایشی معلولان را ارزیابی و کارهای قوی‌تر را به بخش مسابقه معرفی کند.
او ادامه می‌دهد: ما هم بر اساس صحبت‌های آقای نیلی، جشنواره منطقه‌ای بهزیستی را برگزار و برگزیدگان مناطق را به فجر معرفی کردیم اما اتابک نادری که به جای نیلی روی کار آمده بود، گفت پذیرش کارهای معلولان در جشنواره فجر امکان‌پذیر نیست و در این خصوص تفاهمی با ما بسته نشده، در نتیجه نمی‌توانیم ورود گروه‌های معلولان به جشنواره فجر را بپذیریم. ما به صحبت‌مان با مدیر پیش از او اشاره کردیم اما نادری گفت: این صحبت‌ها چیزی نیست که مکتوب باشد.
وی با بیان این سوال که مگر حضور معلولان در جشنواره فجر نیاز به تفاهمنامه دارد؟ می‌گوید: این کاملا بدیهی است که همه گروه‌های اجتماعی می‌توانند در جشنواره فجر حضور داشته باشند. بر سردر هنر این کشور ننوشته که اعتبار و بودجه هنر فقط به افراد تندرست تعلق دارد و افراد دارای معلولیت سهمی از آن ندارند. این بودجه برای همه است و هیچ‌کس نمی‌تواند دیگری را از تریبون ملی کشور حذف کند.
متولیان هنر کشور اجازه حذف معلولان را ندارند
رئیس گروه هنر سازمان بهزیستی کشور اظهار می‌دارد: ما با توجه به نقش و تأثیر هنر در توانبخشی در رشته‌های هنری از جمله تئاتر ورود کرده‌ایم وگرنه وظیفه بهزیستی برگزار کردن فستیوال نیست. منشأ جشنواره منطقه‌ای تئأتر معلولان هم همین است. وظیفه بهزیستی فقط پرداختن به رفاه اجتماعی جامعه است و بودجه رفاه اجتماعی را نمی‌تواند صرف انجام وظیفه سایر دستگاه‌ها کند. بنابراین برگزیدگان جشنواره تئاتر منطقه‌ای معلولان باید به جشنواره فجر راه داده شوند و متولیان هنر کشور اجازه حذف و جدا کردن معلولان را از جامعه ندارند.
وزارت فرهنگ کارگروه هنر ویژه افراد دارای معلولیت تشکیل دهد
این مسئول تأکید می‌کند: باید یک کارگروه هنر ویژه افراد دارای معلولیت در وزارت فرهنگ ایجاد شود تا در سیاستگذاری‌های فرهنگ و هنر، معلولان در تمام رشته‌های هنری دیده شوند و راهکار حمایت از آنها و حضور اجتماعی‌شان در نظر گرفته شود.
به گفته فخری وظیفه اصلی تئاتر، آموزش و آگاهی‌بخشی است و تریبونی متعلق به همه است و همه می‌توانند از این تریبون برای اهداف فرهنگی خود استفاده کنند تا جامعه از همه آحاد به‌ویژه از معلولان به شناخت بهتری برسند.
تنها ۳ جایزه برای گروه‌های معلولان در نظر گرفتند
فخری بیان می‌کند: در نهایت به دلیل نداشتن تفاهمنامه حاضر به راه دادن فقط یک گروه به جشنواره فجر شدند که این مورد اعتراض جامعه معلولان قرار گرفت و با پیگیری ما و افراد دارای معلولیت، ۱۸ گروه نمایشی شامل ۱۱ کار صحنه‌ای و ۷ کار خیابانی به‌عنوان برگزیدگان جشنواره‌های منطقه‌ای به جشنواره فجرِ به علاوه۲ و ۴ اثر به بخش جشنواره‌های ملی راه پیدا کردند اما هیأت داوران جشنواره فجر تنها ۳ جایزه برای گروه‌های معلولان در نظر گرفت و ۳ گروه به جشنواره فجر معرفی کرد درحالی‌که کیفیت نمایش‌های معلولان بسیار بالاست و آنها در سال‌های اخیر کاملا حرفه‌ای شده‌اند.
وی اضافه می‌کند: اما گفتند جشنواره تئاتر بهزیستی، ملی نبوده و فقط منطقه‌ای بوده و بهزیستی برای فرستادن گروه‌های نمایشی افراد دارای معلولیت به جشنواره فجر باید جشنواره ملی برگزار کند و چون گروه‌های بیشتری استحقاق تجلیل داشتند ۲۰ گروه هم خودمان در گرایش‌های مختلف کارگردانی، بازیگری، طراحی، نور، لباس، صحنه و ... به‌عنوان برگزیده انتخاب کردیم که به زودی زمان برگزاری اختتامیه د تجلیل از آنها را اعلام می‌کنیم.
برگزاری جشنواره ملی تئاتر معلولان وظیفه وزارت فرهنگ است
وی تأکید می‌کند: اگر پیش‌زمینه ورود معلولان به فجر، برگزاری جشنواره ملی باشد برگزاری آن وظیفه وزارت فرهنگ است. چرا که این وزارتخانه متولی و سیاستگذار بخش فرهنگ و هنر است و باید به همه گروه‌های جامعه از جمله معلولان بیاندیشد و راه دادن معلولان به جشنواره فجر نباید منوط به بهانه‌های مختلف شود.
عجز هنر در اثرگذاری روی مدیران هنری
به نظر می‌رسد برخی مدیران در مورد افراد دارای معلولیت به‌گونه‌ای تصمیم می‌گیرند که انگار در جامعه دو نوع شهروند داریم. شهروندان عادی و شهروندان دارای معلولیت و در این مدل نگرشی، دیدگاهشان این است که گروه دوم را از گروه اول دور نگهدارند و یا در تصمیم‌گیری‌ها آنان را مبنا قرار ندهند. در جشنواره فجر امسال نیز مدیران مربوطه همین مشی را پیش گرفتند. جدا کردن افراد دارای معلولیت از جامعه باعث شده تا شناخت مطلوبی از آنها در جامعه وجود نداشته باشد و این خسران، حاصل نگاه مدیران در عرصه‌های مختلف است.
۲۳۳۲۳۳
∎