یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های المان‌های شهری، بازتاب هویت تاریخی و فرهنگی هر منطقه است. این عناصر می‌توانند میراث فرهنگی و مشاهیر یک شهر را به نسل‌های جدید معرفی کنند و با ایجاد حس تعلق، ارتباط بین شهروندان و محیط زندگی‌شان را تقویت کنند.
در زنجان، نمادهای مختلفی با هویت تاریخی و فرهنگی نصب شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به نماد پهلوان حاج عباس حیدریان اشاره کرد. این نماد که به‌تازگی در منطقه سیلاب زنجان نصب شده، یادآور یکی از چهره‌های نامدار ورزش باستانی ایران است. پهلوان حاج عباس، از بزرگان ورزش زورخانه‌ای و صاحب ضرب و زنگ این رشته کهن بوده است. طراحی و اجرای این اثر توسط علی چراغی، هنرمند برجسته کشور انجام شده و نشان‌دهنده اهمیت حفظ و ترویج فرهنگ و ارزش‌های پهلوانی در جامعه است.
زیباسازی شهری و تأثیر آن بر نشاط اجتماعی
طبق نظر کارشناسان، فضاهای شهری زیبا و جذاب باعث افزایش حضور شهروندان در محیط‌های عمومی و تقویت تعاملات اجتماعی می‌شود. این امر علاوه بر ایجاد شادابی و نشاط عمومی، به افزایش سطح آگاهی اجتماعی درباره مفاخر، مشاهیر و سنت‌های فرهنگی کمک می‌کند.
محمد خدایی، کارشناس مدیریت شهری، در این زمینه بیان می‌کند: المان‌های شهری که در فضاهای عمومی نصب می‌شوند، علاوه بر ارتقای زیبایی بصری موجب معرفی هرچه بهتر مفاخر، مشاهیر و آداب و رسوم شهر به شهروندان و گردشگران می‌شود.
وی همچنین تأکید می‌کند: حضور این المان‌ها در سطح شهر، میزان رضایت شهروندان را افزایش داده و خاطرات جمعی و فرهنگی را تقویت می‌کند. این موضوع بویژه برای نسل‌های جوان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا آن‌ها را با تاریخ و فرهنگ زادگاه‌شان آشنا می‌کند و باعث ایجاد احساس تعلق به شهرشان می‌شود.
هنر و خلاقیت در هویت‌بخشی شهری
یکی از اقداماتی که شهرداری زنجان در راستای توسعه هویت فرهنگی شهر انجام داده، تبدیل درختان خشکیده سطح شهر به مجسمه‌های مشاهیر و بزرگان زنجان است. این اقدام خلاقانه که پیش‌تر در تهران، بویژه در خیابان ولیعصر نیز انجام شده بود، علاوه بر حفظ محیط زیست، به زیباسازی فضاهای شهری و تقویت ارتباط شهروندان با فرهنگ بومی کمک کرده است.
در این باره رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری زنجان می‌گوید: در دو سال گذشته نمادهای مختلفی با هویت تاریخی و فرهنگی در سطح شهر نصب شده است.
مجید دوستی در پاسخ به خبرنگار ایسنا با اشاره به اینکه استان زنجان مفاخر زیادی در حوزه هنر و فرهنگ دارد، می‌افزاید: با بررسی کارشناسان نماد برخی از این افراد در شهر نصب شده است.
رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری زنجان با اشاره به اینکه به تازگی هم نماد پهلوان حاج عباس در سیلاب نصب شد، ادامه می‌دهد: این اثر فاخر به سفارش این سازمان توسط هنرمند برجسته کشوری طراحی و ساخته شده است.
او ادامه می‌دهد: زنده یاد پهلوان حاج عباس حیدریان صاحب‌نام و پرآوازه در عرصه طب ورزش باستانی کهن‌کسوت، صاحب ضرب و زنگ زورخانه بود. علاوه بر این، برای اولین بار در زنجان، تندیس کنده‌کاری شده مشاهیر ساخته شده که نشان‌دهنده حرکت این شهر به سمت استفاده از المان‌های فرهنگی متناسب با هویت بومی خود است.
تجربه‌های موفق در شهرهای دیگر
استفاده از المان‌های شهری با مضامین فرهنگی و تاریخی در شهرهای دیگر نیز مورد توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال در مشهد، از المان‌های مرتبط با فرهنگ و تاریخ شیعه در فضاهای عمومی استفاده شده است. در تهران و اصفهان، نمادهای مرتبط با هنر و معماری سنتی ایران نقش مهمی در زیباسازی شهر و جذب گردشگران ایفا می‌کنند.
این تجربه‌های موفق نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی دقیق و همکاری میان معماران، هنرمندان و مدیران شهری می‌تواند به ارتقای هویت شهری و افزایش مشارکت شهروندان در فرآیند توسعه شهری کمک کند.
لزوم حمایت شهرداری از توسعه المان‌های شهری
شهرداری‌ها می‌توانند از طریق جذب معماران و طراحان شهری، برگزاری مسابقات طراحی و ساخت المان‌های شهری و تأمین منابع مالی مناسب، نقش پررنگ‌تری در توسعه المان‌های شهری ایفا کنند.
حفظ و نگهداری این المان‌ها نیز یکی از وظایف مهم شهرداری‌هاست. بسیاری از نمادهای شهری، در صورت عدم نگهداری مناسب، به مرور زمان تخریب شده و از بین می‌روند. بنابراین مرمت و مراقبت از این نمادها می‌تواند به حفظ آن‌ها به‌عنوان بخشی از هویت پایدار شهری کمک کند.
نتیجه‌گیری
المان‌های شهری نه‌تنها به زیبایی بصری شهرها کمک می‌کنند، بلکه نقشی کلیدی در هویت‌بخشی، تقویت حس تعلق و معرفی تاریخ و فرهنگ شهرها دارند. تجربه‌های موفق در شهرهایی مانند زنجان، تهران، مشهد و اصفهان نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در توسعه این المان‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و افزایش حس غرور ملی و محلی منجر شود.
با برنامه‌ریزی دقیق، تأمین منابع مالی و همکاری میان هنرمندان، معماران و مدیران شهری، می‌توان شهری زیباتر، معنادارتر و هویت‌مندتر ایجاد کرد که همواره یادآور فرهنگ و تاریخ غنی آن باشد.
انتهای پیام