ترخیص کالا از گمرک یکی از مراحل اساسی در روند تجارت بین‌المللی محسوب می‌شود که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر هزینه‌ها و مدت‌زمان واردات و صادرات داشته باشد. در ایران، این فرآیند تحت نظارت گمرک جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شود و شامل اقداماتی مانند ارائه اسناد، بررسی کالا، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و اخذ مجوزهای لازم است. در ادامه قصد داریم به بررسی این موضوع پرداخته و ببینیم که ترخیص از گمرکات ایران با چه مراحلی صورت میپذیرد.
ترخیص کالا از گمرک چیست؟
ترخیص کالا به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که در نهایت منجر به خروج قانونی کالاهای وارداتی یا صادراتی از گمرک می‌گردد. برای انجام این فرآیند، باید تشریفات گمرکی و پرداخت حقوق و عوارض مربوطه به درستی انجام شود. قوانین و مقررات خاصی بر این روند حاکم است که هدف آن‌ها کنترل ورود و خروج کالا، حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از قاچاق است.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
فرآیند ترخیص کالا شامل چندین مرحله است که رعایت دقیق آن‌ها از بروز مشکلات و تأخیرهای احتمالی جلوگیری می‌کند. مراحل اصلی این فرآیند عبارت‌اند از:
ثبت سفارش و دریافت مجوزهای موردنیاز
قبل از واردات کالا، لازم است ثبت سفارش آن در سامانه جامع تجارت انجام شود. برخی کالاها نیاز به مجوزهای خاصی از سازمان‌های مربوطه مانند سازمان استاندارد، بهداشت، قرنطینه یا سازمان غذا و دارو دارند.
ورود کالا به گمرک و ارائه اظهارنامه گمرکی
پس از ورود کالا به کشور، اطلاعات آن باید در سامانه یکپارچه گمرکی (EPL) ثبت شود. اظهارنامه شامل جزئیاتی مانند نوع کالا، ارزش، وزن، کشور مبدأ، مشخصات واردکننده یا صادرکننده و شماره تعرفه گمرکی است.
بررسی اسناد و ارزیابی کالا
در این مرحله، گمرک اسناد ارائه‌شده را بررسی کرده و در برخی موارد، ارزیابی فیزیکی کالا را انجام می‌دهد. این ارزیابی می‌تواند شامل بررسی تطابق کالا با اظهارنامه و تعیین ارزش گمرکی آن باشد. در برخی موارد، نمونه‌برداری نیز صورت می‌گیرد.
محاسبه و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
پس از تأیید کالا، میزان حقوق و عوارض گمرکی محاسبه شده و واردکننده موظف به پرداخت آن است. تعرفه‌های گمرکی بسته به نوع کالا و قوانین موجود تعیین می‌شوند.
صدور پروانه ترخیص و خروج کالا
با پرداخت حقوق و عوارض، پروانه ترخیص کالا صادر شده و مجوز خروج آن از گمرک صادر می‌شود. در صورت نیاز، اسناد حمل داخلی نیز باید تهیه گردد.
نقش ترخیص‌کار گمرک در فرآیند ترخیص
ترخیص کار گمرک، افراد یا شرکت‌هایی هستند که به نمایندگی از تجار، امور مربوط به ترخیص کالا را برعهده دارند. این افراد با داشتن مجوز رسمی از گمرک، به‌خوبی با قوانین و مقررات گمرکی آشنا هستند و می‌توانند فرآیند ترخیص را تسهیل کنند. برخی از مهم‌ترین وظایف ترخیص‌کاران گمرک عبارت‌اند از:
- ارائه مشاوره در زمینه قوانین و تعرفه‌های گمرکی
- تنظیم و ارائه اظهارنامه گمرکی
- پیگیری دریافت مجوزها و تسریع در روند ترخیص
- انجام امور اداری مربوط به پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
- تعامل با گمرک و سازمان‌های مربوطه برای رفع موانع احتمالی
چالش‌های ترخیص کالا از گمرک
فرآیند ترخیص کالا با مشکلاتی همراه است که می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و تأخیر در دریافت کالا شود. برخی از چالش‌های رایج در این حوزه شامل موارد زیر است:
- پیچیدگی مقررات گمرکی
تغییرات مداوم در قوانین گمرکی باعث می‌شود تجار با مشکلاتی در روند ترخیص مواجه شوند. - مشکلات فنی در سامانه‌های الکترونیکی
سامانه EPL و سایر سامانه‌های گمرکی گاهی دچار مشکلات فنی می‌شوند که باعث کندی در فرآیند ثبت و بررسی اظهارنامه می‌گردد. - لزوم اخذ مجوزهای متعدد
برخی کالاها نیاز به دریافت مجوزهای مختلفی از سازمان‌های مختلف دارند که این موضوع فرآیند ترخیص را زمان‌بر می‌کند. - هزینه‌های بالا و تغییرات تعرفه‌ای
نوسانات در تعرفه‌های گمرکی و هزینه‌های جانبی مانند انبارداری و حمل‌ونقل، می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های نهایی کالا شود.
راهکارهای بهبود فرآیند ترخیص کالا
برای تسریع و تسهیل روند ترخیص کالا از گمرک، می‌توان اقدامات زیر را در نظر گرفت:
- همکاری با ترخیص‌کاران حرفه‌ای: بهره‌گیری از تجربه یک ترخیص‌کار باتجربه می‌تواند زمان ترخیص را کاهش داده و از بروز مشکلات جلوگیری کند.
- آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی: تجار باید اطلاعات خود را درباره آخرین تغییرات قوانین گمرکی به‌روز نگه دارند.
- برنامه‌ریزی دقیق برای اخذ مجوزها: دریافت مجوزهای لازم پیش از ورود کالا می‌تواند از تأخیرهای احتمالی جلوگیری کند.
- بهبود زیرساخت‌های الکترونیکی گمرک: توسعه سامانه‌های دیجیتالی گمرکی و کاهش مشکلات فنی، به بهینه‌سازی این فرآیند کمک خواهد کرد.
بهترین راه ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا یکی از مراحل حیاتی در زنجیره واردات و صادرات است که آگاهی از قوانین و فرآیندهای آن نقش مهمی در کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از تأخیر دارد. استفاده از تجربه ترخیص‌کاران گمرکی، برنامه‌ریزی صحیح و شناخت دقیق مقررات می‌تواند چالش‌های این مسیر را کاهش داده و فرآیند ترخیص را بهینه کند.
رپورتاژ