به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، موتور TU۵ را باید پرکاربردترین پیشرانه در خودروسازی کشورمان دانست. این موتور حدود دو دهه است که در خودروهای مختلفی در ایران مورداستفاده قرار می‌گیرد. پیشرانهٔ TU۵ پس‌ازاینکه به محصولات مختلف ایران‌خودرو نیرو بخشید، به‌تازگی به دست سایپا افتاده و با نام ME۱۶ روی خط تولید مگا موتور رفته است تا زیر کاپوت محصولات مختلف این شرکت هم قرار گیرد. ازاین‌رو، در ادامه ابتدا به تاریخچه این پیشرانه خواهیم پرداخت و سپس تفاوت‌های دو موتور TU۵ و ME۱۶ را بررسی می‌کنیم.

تاریخچهٔ موتور TU۵

به نقل از پدال، TU۵ بزرگ‌ترین نسخه از خانوادهٔ موتورهای TU پژو-سیتروئن محسوب می‌شود. این خانواده که شامل موتورهایی از ۱ لیتری تا ۱.۶ لیتری می‌شود، در سال ۱۹۸۶ معرفی و جایگزین موتورهای قدیمی سری X پژو شد هرچند که قطعات مشترک زیادی با نسل قبلی داشت. موتورهای سری TU در طیف گسترده‌ای از محصولات پژو-سیتروئن مورداستفاده قرار گرفت و حتی در نسخهٔ دیزلی هم ساخته شد که TUD نام داشت. پیشرانه‌های جدید پرینس که به‌طور مشترک توسط پژو-سیتروئن و ب‌ام‌و توسعه پیدا کردند و در سال ۲۰۰۶ معرفی شدند، رفته‌رفته جای موتورهای سری TU را در محصولات شرکت فرانسوی گرفتند. موتور TU۵ حجم دقیق ۱۵۸۷ سی‌سی دارد و در نسخه‌های ۸ و ۱۶ سوپاپ تولید می‌شد که در ایران فقط نسخهٔ ۱۶ سوپاپ را دیدیم. بلوک این موتور چدنی و سرسیلندر آن آلومینیومی است. قطر سیلندر موتور TU۵ برابر با ۷۸.۵ میلی‌متر و کورس پیستون آن ۸۲ میلی‌متر است.

موتور EC۵

EC۵ نسخهٔ ارتقاءیافته و جدیدتر از موتور TU۵ محسوب می‌شود که توسط پژو-سیتروئن برای خودروهای جدیدتر توسعه پیدا کرد. این موتور به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ مجهز است و با نسبت تراکم بالاتر، بین ۱۱۶ تا ۱۲۲ اسب بخار قدرت تولید می‌کند. هرچند پژو-سیتروئن سال‌ها است موتور TU۵ را از محصولات اصلی خود کنار گذاشته اما EC۵ همچنان برای سدان‌های اقتصادی این گروه یعنی پژو ۳۰۱ و سیتروئن C الیزه برای بازارهای نوظهور مثل آمریکای لاتین تولید می‌شود.

موتور TU۵P

پیشرانهٔ TU۵ در اوایل دههٔ ۸۰ شمسی با پژو ۲۰۶ به ایران آمد. ایران‌خودرو این هاچ‌بک فرانسوی را با دو پیشرانهٔ TU۳ و TU۵ مونتاژ کرد که موتور TU۵ در تیپ‌های ۵ و ۶ ارائه می‌شد. طی سال‌های بعد، ایران‌خودرو از موتور TU۵ به دلیل بازدهی بالاتر، تکنولوژی پیشرفته‌تر، مصرف سوخت مناسب‌تر و استهلاک پایین‌تر نسبت به موتور قدیمی XU۷، در خودروهای دیگری هم استفاده کرد. سپس در پاییز سال ۱۳۹۹ ایران‌خودرو نسخهٔ ارتقاءیافتهٔ این موتور را با نام TU۵ پلاس آغاز کرد که مثل EC۵ به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ مجهز شده و نسبت تراکم آن از ۱۰.۵ به ۱۱ افزایش پیدا کرده است. این تغییرات افزایش جزئی خروجی موتور و کاهش مصرف سوخت را به دنبال داشته است.

موتور ME۱۶

سایپا در زمان برجام حق تولید پیشرانه EC۵ را از سیتروئن گرفت و اقدامات اولیه جهت تولید آن را انجام داد اما با بازگشت تحریم‌ها و خروج سیتروئن از ایران، این پروژه متوقف ماند. بااین‌حال، سایپا که بشدت به یک پیشرانهٔ مدرن برای خودروهای جدیدتر خود نیاز داشت، از طریق مگا موتور اقدام به داخلی‌سازی این موتور کرد و نام ME۱۶ را روی آن گذاشت. خط تولید این موتور در فروردین ۱۴۰۲ در مگا موتور افتتاح شد و شاهین پلاس اولین خودرویی بود که به این موتور مجهز شد.

خودروهای مجهز به موتور TU۵ و ME۱۶

در ایران همان‌طور که گفتیم، ابتدا پژو ۲۰۶ در تیپ‌های ۵ و ۶ با موتور TU۵ عرضه شد اما بعداً پژو پارس، پژو ۴۰۵، رانا و تارا هم به این موتور مجهز شدند. مدت کوتاهی بین سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹، ایران‌خودرو تعدادی سمند را هم با موتور TU۵ برای صادرات تولید کرد که از این مدل حدود ۴۰۰ دستگاه در بازار داخل به فروش رسید. موتور ME۱۶ در حال حاضر فقط زیر کاپوت شاهین پلاس قرار گرفته ولی قرار است P۹۰ یا همان تندر ۹۰ ایرانی هم با همین موتور به بازار عرضه شود.

مشخصات فنی موتور TU۵ و ME۱۶

هردو موتور حجم دقیق ۱۵۸۷ سی‌سی دارند و ۱۶ سوپاپ هستند. موتور ME۱۶ نسبت تراکم ۱۱ دارد که با موتور TU۵P یکسان است ولی از موتور TU۵ معمولی با نسبت تراکم ۱۰.۵ بیشتر است. موتورهای TU۵P و ME۱۶ هردو از سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ بهره می‌برد که روی سوپاپ‌های هوا عمل می‌کند ولی در موتور TU۵ قدیمی این سیستم وجود ندارد. از لحاظ قدرت و گشتاور، موتور ME۱۶ طبق اعلام سایپا ۱۱۱ اسب بخار قدرت و ۱۵۰ نیوتن متر گشتاور دارد درحالی‌که موتور TU۵P ایران‌خودرو ۱۱۳ اسب بخار قدرت و ۱۴۴ نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند. این یعنی هرچند موتور سایپا ۲ اسب بخار قدرت کمتری دارد ولی ۶ نیوتن متر گشتاور بیشتری تولید می‌کند. هردو موتور حداکثر قدرت خود را در دور ۵,۸۰۰ rpm ارائه می‌کنند ولی درحالی‌که موتور TU۵P حداکثر گشتاور خود را در دور ۴ هزار rpm تحویل می‌دهد، موتور ME۱۶ این کار را در ۴,۸۰۰ rpm انجام می‌دهد. این یعنی هرچند موتور ME۱۶ گشتاور بیشتری دارد ولی حداکثر این گشتاور را در دور بالاتری ارائه می‌کند و درنتیجه مستلزم رانندگی با دور موتور بالاتر خواهد بود. بااین‌وجود، طبق اعلام سایپا موتور ME۱۶ کمی مصرف سوخت کمتری نسبت به TU۵P دارد. این موتور روی شاهین پلاس با گیربکس اتوماتیک، در هر صد کیلومتر ۷.۲ لیتر بنزین مصرف می‌کند درحالی‌که این رقم در تارا اتوماتیک ۷.۳ لیتر در هر صد کیلومتر است.

تفاوت موتور ME۱۶ با TU۵P

هرچند ME۱۶ نسخهٔ سایپا از موتور TU۵ محسوب می‌شود ولی تفاوت‌های قابل‌توجهی با همتای ایران‌خودرویی خود دارد. در ادامه تفاوت‌های این دو موتور را مرور می‌کنیم.

بلوک سیلندر

موتور ME۱۶ بلوک متفاوتی با TU۵P دارد زیرا پیشرانهٔ سایپا از قالب‌های اصلی سیتروئن استفاده می‌کند درحالی‌که TU۵P با استفاده از دانش قبلی ایران‌خودرو ساخته شده است.

سرسیلندر

سرسیلندر موتور ME۱۶ هم کاملاً مشابه نقشه‌های موتور EC۵ داخلی‌سازی شده و درنتیجه رانرها (کانال‌های انتقال هوا از منیفولد به سرسیلندر) دقیق‌تری دارد که باعث کاهش افت انتقال مخلوط سوخت و هوا می‌شود.

سیستم جرقه‌زنی

هرچند سیستم جرقه‌زنی در موتور ME۱۶ به کلی تغییر نکرده اما در برنامه‌ریزی و زمان‌بندی جرقه‌زنی موتور تغییراتی ایجاد شده است.

سیستم سوخت‌رسانی

در موتور ME۱۶ از انژکتورهای متفاوتی استفاده شده و زاویهٔ پاشش سوخت هم تغییر کرده است. موتور سایپا از انژکتورهای بهینه‌تری بهره می‌برد که دقت بیشتری در پاشش سوخت دارند. تغییر زاویهٔ پاشش سوخت نیز منجر به کاهش افت در تزریق و انتقال مخلوط سوخت و هوا می‌شود.

دیگر تغییرات موتور ME۱۶

علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شد، موتور ME۱۶ در رینگ‌ها و یاتاقان‌ها هم با موتور TU۵P تفاوت دارد. علاوه بر این، موتور سایپا به پمپ روغن و دینام بروزتری نسبت به موتور EC۵ پژو-سیتروئن مجهز شده است. به لطف این ویژگی‌ها و همین‌طور استفاده از بلوک اصلی EC۵، موتور ME۱۶ سایپا گشتاور بیشتری نسبت به موتور TU۵P تولید می‌کند و کمی مصرف سوخت پایین‌تری دارد.

مزایا و معایب موتورهای TU۵P و ME۱۶

با وجود تفاوت‌هایی که ذکر کردیم، دو موتور TU۵P و ME۱۶ شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند و از بسیاری جهات یکسان هستند ولی بااین‌وجود، می‌توان برای هرکدام مزایا و معایبی را برشمرد.

موتور TU۵P

مزایا: فراوانی قطعات، آشنایی فنی تعمیرکاران، استهلاک پایین

معایب: ساختار قدیمی، گشتاور پایین، مصرف سوخت بالاتر

موتور ME۱۶

مزایا: بلوک جدیدتر، گشتاور بیشتر، سیستم سوخت‌رسانی بهینه‌تر

معایب: ساختار قدیمی، کمیابی قطعات جدید نسبت به TU۵

نتیجه‌گیری

به‌طورکلی، دو موتور TU۵P و ME۱۶ خصوصیات و ویژگی‌هایی یکسان دارند و به همین دلیل نمی‌توان یکی را بر دیگری به‌طور قاطع برتر دانست ولی ازآنجایی‌که موتور ME۱۶ سایپا بر اساس نسخهٔ بروزتر EC۵ ساخته شده، نسبت به TU۵P ایران‌خودرو اندکی برتری خواهد داشت.

موتور ME۱۶ و TU۵P چه تفاوت‌هایی در قدرت و گشتاور دارند؟

موتور ME۱۶ سایپا ۲ اسب بخار قدرت کمتری نسبت به TU۵P ایران‌خودرو دارد ولی در عوض ۶ نیوتن متر گشتاور بیشتری تولید می‌کند.

آیا موتور ME۱۶ مصرف سوخت کمتری نسبت به TU۵P دارد؟

موتور ME۱۶ به میزان جزئی در حد یک یا دودهم لیتر در هر صد کیلومتر مصرف سوخت کمتری نسبت به موتور TU۵P دارد.

آیا موتور ME۱۶ نسخه ارتقاءیافته TU۵ است؟

موتور ME۱۶ در اصل نسخهٔ داخلی‌سازی شده از موتور EC۵ پژو-سیتروئن است و در بلوک سیلندر، سرسیلندر، سیستم سوخت‌رسانی و سیستم جرقه‌زنی با TU۵ تفاوت دارد.

موتور ME۱۶ روی چه خودروهایی نصب شده است؟

در حال حاضر فقط شاهین پلاس از این موتور استفاده می‌کند ولی در آینده P۹۰ یا همان تندر ۹۰ ایرانی هم با موتور ME۱۶ عرضه خواهد شد.

آیا قطعات یدکی موتور ME۱۶ به‌راحتی در بازار موجود است؟

قطعات جدید موتور ME۱۶ که با TU۵ متفاوت هستند در حال حاضر در بازار فراوان پیدا نمی‌شود زیرا هنوز مدت‌زمان زیادی از تولید این موتور نمی‌گذرد.

آیا موتور TU۵ تکنولوژی قدیمی‌تری نسبت به ME۱۶ دارد؟

بله موتور TU۵ و نسخهٔ جدیدتر آن یعنی TU۵P پلاس با استفاده از دانش ایران‌خودرو ساخته شده درحالی‌که ME۱۶ از تکنولوژی‌های موتور به‌روزتر EC۵ بهره می‌برد.

۵۸۳۲۲