خلیل الله معمارزاده: سیستم حمل و نقل هوایی در درون خود متشکل از زیرسیستم های فراوان داخلی است که با ساختار بسیار پیچیده و تعاملات داخلی متعدد بین این اجزاء آن مانند شرکت های هواپیمایی، فرودگاه ها، ناوبری هوایی، بخش های تعمیرونگهداری و تامین قطعات و ناوگان و ... مشخص می شود.

از طرف دیگر، همین سیستم حمل و نقل هوایی خود بخشی از سیستم های کلان تر بیرونی هم است که با پارامترها و اثرات بی شمار خارجی آنها مشخص می شوند مانند وضعیت سیاسی، امنیتی و اقتصادی یک کشور، قیمت سوخت، نرخ دلار، نرخ تورم، نرخ های بهره بانکی، وضعیت بازار سرمایه، نرخ های ریسک، میزان حقوق و دستمزد، میزان و روند سنواتی تولید ناخالص داخلی GDP در کشور، میزان رشد جمعیت و چگونگی هرم سنی جمعیت، سیستم بهداشتی در مقابله با شیوع بیماری های واگیردار و همه گیری ها و... که سیستم حمل و نقل هوایی را به طور قابل توجهی تحت تأثیرات خودشان قرار می دهند.  

به منظور درک عمیق تر از پویایی درون این سیستم و تجزیه و تحلیل اثرات خارجی بر روی آن و کشف راهکارها در سندرم ها و پیدا کردن سرنخ های این کلاف درهم پیچیده نابسامانی ها، یک روش جامع برای مدل سازی چنین ساختار درهم پیچیده ای مورد نیاز است، مثل همان نقشه های سیم کشی فنی یا لوله کشی های تأسیساتی.تصور کنید عیب یابی Troubleshooting در یک سیستم پیچیده مثل سامانه های اویونیک هواپیماها، آیا بدون نقشه ها و مدل هایی از وضعیت موجود ممکن است و آیا می توان به ریشه ها و سرشاخه های خرابی ها رسید ؟ یا کورمال کورمال هر کسی بر اساس ذهن خود می تواند به صورت بهینه و موثری این کار را انجام دهد ؟ آیا قادر به بیان در زبانی مشترک از مشکل ها خواهیم بود ؟ یا دائم باید بر سر اولویت ها و ریشه ها بین خودمان نزاع و جنگ و دعوا داشته باشیم و سرآخر هیچ کس حرف دیگری را نفهمد و هر بار همین چرخه دور باطل و نقطه سرخط را همین طور باید ادامه دهیم و هر کسی بر اساس حدس و گمان شخصی خودش تدبیری کند ؟ قدری این مسئله را در یک تصویر بزرگ تر ببینید تا با هم بتوانیم به تفاهمی مشترک برسیم.

مدل سازی به روش دینامیک سیستم، ابتدا برای مجموعه های تودرتوی سیستم ها و مدل های کلان شهری و جهانی به منظور درک بصری آسان از نحوه عملکرد سیستم های پیچیده استفاده شده است.

ما برای درک بهتر سیستم حمل و نقل هوایی ایران بهتر است برای استخراج نقشه مدل ازبیلت وضعیت موجود سرمایه گذاری مناسبی را انجام دهیم تا به درک و درد مشترکی از مسائل و اولویت و راهکارها و اقدام ها برسیم و سپس با توجه به منابع محدودمان با اجماع و همکاری و همدلی نسبت به احیاء، نجات و توسعه ملی حمل ونقل هوایی ایران همت گماریم.

مشکل اصلی اینجاست که حاضر نیستیم برای طراحی چنین کارهای حیاتی و مبنایی به اندازه کسری از ارزش بسیار بالای آنها، هزینه کنیم. 

این یک مشکل ریشه ای در فرهنگی ماست که حاضر نیستیم برای پروژه های با ارزش ۲۳ میلیارد دلار ، بگو دریغ از یک میلیارد دلار هزینه کنیم تا طراحی درست و مدیریت پروژه آن را به درستی انجام داده و به ثمر برسانیم.

زمان زیادی نداریم، سیگنال های بسیار نگران کننده هم دائم می خواهد ما را هشیار کنند اما گویا نمی خواهیم دوستانه و همدلانه کنار هم مشفقانه هر چه سریع تر مسائل را حل کنیم. منتظریم سیل بحران ها بیایند، آن وقت واکنش و کاسه چه کنم چه کنم به دست بگیریم. اینها را برای کسانی می گویم که در مصدرهای اجرایی هستند و اینطور تصور نکنند حتی به سلامت زندگی شخصی و خانوادگی خود را از این مهلکه گذار عبور خواهند داد، بلکه در صورت جرقه ای دودمان همه حیات جمعی و اجتماعی ما در این کشتی غرق خواهد شد. 

در عین امید و تلاش و سعی، بیش از گذشته نیاز به رفاقت واقعی و از صمیم قلب و خیرخواهی برای یکدیگر داریم.

 * خلیل الله معمار زاده کارشناس هوانوردی