به گزارش ایرنا، ملایر ملقب به شهر جهانی انگور یکی از قطب های تولید این محصول در ایران و صادرات کشمش به شمار می رود با این وجود طی سالیان مختلف سرمازدگی و کم بودن طول عمر محصول یکی از دغدغه های جدی باغداران این شهرستان بوده است.

در سال های اخیر پژوهش های زیادی در زمینه ارتقای کمی و کیفی تولید انگور در این شهرستان انجام شده است تا بتوان با بهره گیری از نتایج آنها زمینه را برای افزایش طول عمر و ماندگاری محصول، مقاومت در برابر سرمازدگی و تولید ارقام بازارپسند و صادراتی فراهم کرد.

حدود ۱۳ هزار هکتار باغ انگور در ملایر وجود دارد که سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن محصول از آنها برداشت می شود، با این حال با استفاده از روش های علمی می توان هم از حیث کیفی و هم کمی شاهد ارتقای تولید این محصول باغی و صادراتی بود.

«روح‌الله کریمی» یکی از پژوهشگران حوزه کشاورزی در استان همدان به شمار می رود که دارای دکتری علوم باغبانی با گرایش اصلاح و فیزیولوژی درختان میوه و عضو هیات علمی دانشگاه ملایر با مرتبه دانشیاری است که در زمینه علوم باغبانی به پژوهش‌های مهمی دست یافته است، امروز این پژوهش‌ها می‌تواند دست باغدار را در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت بگیرد.

موضوع پایان‌نامه وی در دوره کارشناسی ارشد در زمینه درختان گردو در غرب کشور بود و به درخواست دانشگاه ملایر و پژوهشکده انگور و کشمش، موضوع رساله دکتر کریمی در زمینه تغذیه و تحمل به سرمای ۱۵ رقم داخلی و خارجی انگور انتخاب شد و در این رابطه پژوهش‌هایی را انجام داده که بسیاری از آنها هم اکنون در سطح‌ باغ‌های انگور کشور در دست اجرا است.

این پژوهشگر برتر بخش کشاورزی از سال ۱۳۹۳ به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه ملایر مسوولیت آموزش دانشجویان دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری و همچنین راهنمایی بیش از ۵۰ پایان‌نامه کارشناسی ارشد و ۶ رساله دکتری در زمینه انگور و کشمش را به عهده داشته و دارای بیش از ۸۰ مقاله علمی پژوهشی در مجلات معتبر داخلی و ISI است که در پژوهشکده انگور و کشمش دانشگاه ملایر یافته‌های علمی را اجرایی کرده و در اختیار باغداران قرار داده است.

در همین رابطه خبرنگار خبرگزاری ایرنا گفت‌وگویی اختصاصی با دکتر «روح‌الله کریمی» پژوهشگر برتر استان همدان داست که در پی می‌خوانید:

ایرنا: عمده‌ترین پژوهش‌های شما در چه زمینه‌ای است و در چه حوزه‌هایی برتر شناخته شدید؟

کریمی: باغبانی علوم گسترده‌ای است که از طریق یافته‌های علمی می‌تواند به کمک علم تغذیه بیاید، در همین راستا به واسطه رشته تحصیلی‌ام، عمده پژوهش‌های من در مورد تغذیه انگور، مدیریت تنش‌های محیطی در انگور، هرس و تربیت تاک، پیوند و پایه در انگور، عملکرد و کیفیت میوه انگور، مدیریت آفات و بیماری‌ها در انگور، نگهداری انگور در سردخانه، تهیه کشمش و حفظ کیفیت آن بوده است.

سال گذشته یک طرح پژوهشی با موسسه کشاورزی هسته‌ای سازمان انرژی اتمی داشتیم که در آن با استفاده از پرتودهی گاما توانستیم ساختار فشرده خوشه انگور یاقوتی را اصلاح کنیم و این طرح موفقیت‌آمیز، مراحل آخر خود را می‌گذارند.

طی سه سال گذشته در بین پژوهشگران دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی استان همدان، به طور متوالی سه مرتبه به عنوان پژوهشگر برتر استان در حوزه کشاورزی که توسط استانداری برگزار شد، انتخاب و مورد تقدیر قرار گرفتم که دلیل انتخاب من به عنوان پژوهشگر برتر تعدّد، تنوع و کیفیت بالای فعالیت‌های پژوهشی در قالب مقالات، طرح‌های پژوهشی کاربردی، داوری مجلات داخلی و بین‌المللی، سخنرانی در کنفرانس‌های علمی داخلی و اثرگذاری در زمینه مسائل انگور و کشمش شهرستان ملایر و استان بوده است.

علاوه بر این به عنوان مشاوره تخصصی انگور در باغ‌های شهرستان ملایر و استان‌های همجوار بازدید علمی دارم و نکات فنی لازم برای بهبود سلامت تاک، افزایش عملکرد و کیفیت انگور تولیدی را در برنامه‌های خود دارم که از ابتدای بهمن‌ماه امسال نیز به عنوان سرپرست پژوهشکده انگور و کشمش انتصاب و مشغول به فعالیت شده‌ام.

ایرنا: جدیدترین یافته‌های علمی شما در صنعت تاکداری چیست؟

کریمی: طی سال‌های گذشته پژوهش‌های متعددی در زمینه تغذیه و بهبود عملکرد، تغذیه و تحمل به شوری و خشکی، تغذیه و مقاومت به آفات و بیماری‌ها و روش‌های کاهش خسارت سرمازدگی در باغ های انگور انجام دادم که همگی در قالب پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی تعریف و نتایج آنها در مجلات معتبر داخلی و بین‌المللی به چاپ رسیده و یا اینکه در قالب سخنرانی‌های علمی در کارگاه‌ها و کنفرانس‌های علمی در اختیار کارشناسان و تاکداران قرار گرفته است.

در این گزارش علمی به نقش پتاسیم به عنوان یک عنصر ضد تنش در مدیریت تحمل به تنش‌های محیطی و موثر در عملکرد و کیفیت میوه در انگور پرداختم و در پژوهشی اثر پتاسیم بر عملکرد و کیفیت میوه انگور بررسی کردیم که در آن سولفات پتاسیم با غلظت ۵/۱ درصد بعد از مرحله ساچمه‌ای (سایز نخودفرنگی) شدن حبه انگور طی سه مرحله با فاصله پانزده روز یکبار در اوایل صبح یا غروب روی تاک‌های رقم بیدانه سفید در باغ داربستی "محمد غفاری" تاکدار نمونه کشوری در روستای افسریه ملایر، محلول‌پاشی شد.

این کار نتایج خوبی همچون افزایش اندازه و رنگ‌گیری بهتر حبه‌ها، کاهش توسعه بیماری سفیدک سطحی و داخلی، افزایش درصد قند و ماده خشک حبه، رسیدن یکنواخت حبه در خوشه و خوشه‌ها در تاک و افزایش ضریب تبدیل انگور به کشمش به میزان ۵/۱ برابر در مقایسه با تاک‌های تیمار نشده با پتاسیم به همراه داشت.

ایرنا: از دیگر نتایج علمی پتاسیم و توصیه‌تان به باغداران بگویید؟

کریمی: از لحاظ ارزش غذایی میوه انگور تاک‌های محلول پاشی شده با پتاسیم ترکیبات فنولی، ظرفیت آنتی اکسیدانی، ویتامین (ث) و عناصر معدنی بیشتری داشتند و انگور دارای یک ماده ضد سرطان به اسم رسوراترول است که نوعی ترکیب فنولی از گروه استیلبن‌ها است.

در تحقیقات انجام شده در دنیا مشخص شد که رسوراترول دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی بوده و با حذف رادیکال‌های آزاد موجب توقف یا کاهش رشد سلول‌های سرطانی در انسان می‌شود، از طرف دیگر این ترکیب به عنوان یک فیتوالکسین می‌تواند توان تحملی میوه را در مقابله با قارچ کپک خاکستری یا سفید سطحی و داخلی برگ و میوه افزایش دهد، کاربرد برگی پتاسیم یکی از تیمارهایی است که می‌تواند محتوای رسوراترول را در انگور افزایش دهد.

تاکداران باید دقت داشته باشند که نتیجه مورد انتظار زمانی حاصل می‌شود که بین سه تا چهار مرحله در زمان مناسب (بعد از مرحله نخودی سایز) با منبع کودی مناسب (سولوپتاس یا سولفات پتاسیم به ترتیب با غلظت ۵/۱ و ۲ درصد) و فواصل مشخص (دو هفته یکبار در صبح یا غروب) تاک‌ها محلول‌پاشی شوند و صرف یک یا دو مرتبه محلول‌پاشی کافی نیست.

ایرنا: سرما یکی از عوامل مهم خسارت بر محصول انگور است، پژوهش شما چه پاسخی برای حل این مشکل دارد؟

کریمی: تنش شوری یکی از عوامل محدودکننده رشد و عملکرد گیاهان است که به واسطه تغییر اقلیم و رویکرد خشکی و کم‌آبی و همچنین سوء مدیریت و کاربرد بی‌رویه کودهای شیمیایی، سطح زمین‌های شور رو به افزایش بوده و آثار نامطلوب آن بر تولید محصول و صادرات محصولات باغی به خوبی مشهود شده است.

در پژوهشی اثر کاربرد آخر فصل پتاسیم بر تحمل به یخ‌زدگی زمستانه و سرمازدگی بهاره انگور را بررسی کردیم که در این پژوهش پتاسیم دو بار بعد از مرحله ترش و شیرین حبه و بسته به شرایط یک یا دو مرحله بعد برداشت روی تاک‌ها محلول پاشی شد.

کاربرد ترکیبی سولفات پتاسیم ۲ درصد و سولفات روی چهار در هزار باعث افزایش پنج تا هفت درجه‌ای تحمل به سرمای تاک‌ها در مواجهه با دمای پایین شد، در موردی دیگر پتاسیم و تحمل به شوری در انگور مورد بررسی قرار گرفت.

ایرنا: از تنش شوری در انگور و یافته‌های علمی بیشتر توضیح دهید؟

کریمی: تنش شوری بر بسیاری از شاخص‌های رشد رویشی ویژگی‌های فیزیولوژیکی، جذب مواد غذایی و عملکرد تأثیر دارد، یکی دیگر از اثرات بارز تنش شوری تجمع یون‌های سدیم و کلر در بافت گیاهان مستقر در خاک‌هایی با غلظت بالای کلریدسدیم است که موجب عدم تعادل تغذیه‌ای شده و جذب بیش از حد آنها سبب ایجاد اختلال فیزیولوژیکی شدید می‌شود.

از طرفی در خاک‌های شور غلظت بالای یون سدیم ضمن کاهش جذب یون پتاسیم، منجر به کاهش رشد و عملکرد و حتی خشک شدن گیاه می‌شود، در حقیقت بین جذب سدیم و پتاسیم رقابت شدیدی وجود دارد.

در پژوهشی اثر تغذیه برگی کود سولفات پتاسیم (۵/۱ درصد) بر تحمل به شوری (غلظت ۱۰۰ میلی مولار کلریدسدیم) انگور بیدانه سفید را بررسی کردیم و بر اساس نتایج سولفات پتاسیم ۵/۱ درصد ضمن کاهش میزان نشت یونی برگ، منجر به افزایش تحمل به شوری تاک شد.

همچنین کاربرد برگی سولفات پتاسیم با افزایش غلظت پتاسیم و بهبود تنظیم اسمزی منجر به افزایش غلظت عناصر نیتروژن، پتاسیم، منیزیم و کلسیم در مقایسه با بوته‌های تیمار نشده با این کود شد.

ایرنا: در چه زمینه دیگری پتاسیم کمک کننده به طول عمر انگور بود؟

کریمی: انگور محصولی حساس است که به گرما، سرما و خشکی منطقه واکنش نشان می‌دهد و باید در این پژوهش تاثیر پتاسیم بر تحمل به خشکی در انگور را نیز ارزیابی می‌کردیم.

تنش خشکی و کم آبی به ویژه در مراحل کلیدی رشد انگور می‌تواند موجب ریزش گل، ریزش حبه‌ها، ریز شدن حبه‌ها و کاهش عملکرد و کیفیت میوه شود، کاربرد پتاسیم می‌تواند با تعدیل روابط آبی گیاه و تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌ها و تغلیظ شیره سلولی میزان تاب‌آوری تاک را در مواجهه با کم آبی و دمای بالا افزایش دهد.

به همین دلیل باید به عنوان یک عنصر ضد تنش در برنامه‌های کودی تاکستان‌ها هم به صورت استفاده کانال کود، کودآبیاری و محلول پاشی مد نظر قرار گیرد.

و سخن آخر:

کریمی: با اینکه محلول‌پاشی پتاسیم می‌تواند موجب افزایش عملکرد، کیفیت میوه و تحمل به سرما، تحمل به شوری و تحمل به خشکی در انگور شود، اما باید توجه داشت که در غلظت بهینه و در زمان مناسب به کار رود، کاربرد پتاسیم در غلظت پایین ممکن است اثرات مطلوبی نداشته باشد و از طرفی کاربرد زیاد آن ممکن است با تاثیر بر روابط دیگر عناصر از قبیل منیزیم و کلسیم موجب کمبود این عناصر شود.

لذا کاربرد کودهای شیمیایی چه به صورت کودآبیاری و یا محلول‌پاشی باید زیر نظر کارشناس باغبانی انجام شود تا ضمن کاهش هزینه و جلوگیری از برهم‌کنش با دیگر عناصر منجر به افزایش کمی و کیفی محصول و مقاومت به تنش‌های محیطی از جمله سرما، شوری و خشکی شود و برای کسب بهترین نتیجه، پژوهش بهترین راهکار است.