حاج‌خانم وافی متولد ۱۳۴۴ در خانواده‌ای روحانی، اصالتاً اهل یزد ولی ساکن قم است. پدر حاج‌خانم پس از انقلاب چند دوره نماینده مردم یزد در مجلس شورای‌اسلامی بوده است. او دانش‌آموخته حوزه علمیه بوده و در مکتب توحید قم که نخستین مکتب حوزوی ویژه بانوان در قم است تحصیل کرده است. او سال ۶۲ مادر شده و چهار فرزند پسر و یک دختر دارد. خانم وافی پس از انقلاب تحصیلات آکادمی را هم ادامه داده و با یک فرزند دوساله دیپلم خود را می‌گیرد. او و همسرش حجت‌الاسلام سیدمحسن دعایی سال ۷۶ برای مدتی کوتاه قصد سفر به مشهد را می‌کنند اما این سفر کوتاه ۲۷ سال طول می‌کشد و همچنان هم ادامه دارد.
تدریس علوم حوزه در قم، عضویت در شورای برنامه‌ریزی، تدریس و فعالیت فرهنگی در مجتمع آموزشی الزهرا(س)، مدیریت مؤسسه فرهنگی-تبلیغی صدف عفاف و فعالیت‌های گسترده موضوعی، آموزشی و نمایشگاهی در حوزه‌های فرهنگی به‌خصوص حوزه‌های مرتبط با زنان از جمله فعالیت‌های این بانوی دغدغه‌مند است. او دستی هم به قلم دارد و در حوزه‌های اجتماعی و مسائل روز در کانال نون و قلم خود یادداشت‌هایی می‌نویسد اما دغدغه اصلی او در حوزه خانواده است؛ مدرسه‌ای برای مادران که هدف آن آموزش سبک زندگی دینی به رکن اصلی خانه و خانواده است.
اینجا هوای مادران را دارند
«مدرسه مادران» خلاقیتی است از مؤسسه صدف عفاف که با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب و تأکید بر الگوی سوم زن مسلمان پایه‌ریزی شده است. مادران در این مدرسه در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی تقویت و توانمند می‌شوند. برای آنکه با مدرسه بیشتر آشنا شویم ابتدا سراغ شاگردانی می‌روم که اینجا مشغول تحصیل هستند. زهرا حسن‌پور یکی از مادرانی است که شاگرد مدرسه مادران است. او اهل شمال ولی ساکن مشهد است، یک دختر پنج ساله و فرزندی در راه دارد. او درباره مدرسه مدران می‌گوید: از ابتدای دوره وارد شدم و الان سه ماهی می‌شود که در کلاس‌ها شرکت می‌کنم. کلاس‌های تیپ‌شناسی بچه‌ها، تربیت جنسی، شناخت بچه‌ها، شخصیت آن‌ها و احساساتی که دارند برای من خیلی خوب بود و توانستم در تربیت دخترم از آن‌ها استفاده کنم. از طرفی چون از جمع خانواده و اقوام دور هستم و ساکن مشهد نیستند در یک جمع زنانه سالم حاضر شدم که وقتم در آن تلف نمی‌شود و یک چیزی یاد می‌گیرم. مسائلی که بلد نیستم را یاد می‌گیرم و به نظرم این مدرسه یک دانشگاه برای مادران است. اینجا هوای مادران را دارند؛ اگر کلاسی شرکت نکنی برایت جبرانی می‌گذارند تا از مباحث عقب نمانی و هزینه‌ها را قسطی می‌گیرند که فشاری به خانواده‌ها نیاید.
سپیده صمدی هم یکی دیگر از مادران این مدرسه است. او یک پسر دو و نیم ساله دارد و از ابتدای دوره که از اردیبهشت امسال شروع شده در کلاس‌ها بوده است. او که لیسانس برق دارد و مدرس سواد رسانه و تولید محتواست، می‌گوید: می‌خواستم دوستانی همفکر پیدا کنم برای همین به اینجا آمدم. خانم‌هایی که به مدرسه مادران می‌آیند دغدغه‌مند هستند و نگاه‌های متفاوتی به زندگی دارند و اهل رشد هستند. از طرفی مطالبی که در کلاس‌ها مطرح می‌شود کاملاً علمی و به‌روز است و مباحث تکراری مطرح نمی‌کنند. سرفصل‌های همسرداری و تربیت فرزند برای من خیلی خوب بود. اجرای برنامه‌ها عالی است و استادان مجرب سر کلاس‌ها می‌آیند. قشر تحصیلکرده مذهبی به راحتی می‌توانند از این فضا استفاده کنند و نگرانی نداشته باشند. مباحث روز را با نکات مذهبی تلفیق می‌کنند و آنچه آموزش می‌دهند قابل اعتماد است.
سمانه کاویان هم دو پسر هفده و دوازده ساله دارد. او در دوره‌های آموزشی و تربیتی مختلفی شرکت کرده و درباره این دوره آموزشی می‌گوید: من دوره‌های آموزشی زیاد رفته‌ام ولی این نخستین بار است که می‌بینم مباحث علمی را با مباحث مذهبی تلفیق کرده‌اند و محتوایی کاربردی ارائه می‌دهند. این دوره‌ها برای من خیلی خوب بود و در تربیت پسرهایم و روابط با همسرم خیلی به دردم خورد. دوست دارم دوره‌ها طولانی‌تر باشد و در مدت زمان بیشتری برگزار شود تا مسائل ریزتر و مثال‌های بیشتری مطرح شود تا اینکه کلی باشد.
فاطمه مهاجری مادر سه دختر بیست و یک، نوزده و هفده ساله است. خودش هم سن و سالی ندارد و حدود ۳۷ سال سن دارد. او می‌گوید: یک بخشی از کلاس‌ها برای تمرکز روی خودم بود. به قول استاد جام وجودی‌ام پر شده و الان کمتر غر می‌زنم و زندگی شادتری دارم. احترام به خود را یاد گرفته‌ام و در من فعال شده است. تغییراتم را دخترهایم احساس کرده‌اند و می‌گویند مادر بهتری شده‌ام. آن‌ها نوجوان هستند و خیلی باید حواسم به رابطه با آن‌ها باشد و با این کلاس‌ها و پر کردن جام وجود خودم توانسته‌ام رابطه بهتری با آن‌ها داشته باشم.
حاصل پژوهشی ۱۲ ساله
همان طور که گفتیم مدرسه مادران با پژوهشی روی سخنرانی‌ها، بیانات، پیام‌ها و جلسات مختلفی که رهبر معظمی انقلاب درباره زن و جایگاه او و الگوی سوم زن مسلمان مطرح کرده‌اند شکل گرفته است. جمیله وافی، مسئول مؤسسه صدف عفاف که مدرسه مادران زیرمجموعه آن است درباره این فعالیت نو می‌گوید: از زمانی که رهبر معظم انقلاب کلیدواژه الگوی سوم را مطرح کردند و آن را به عنوان یک الگو قرار دادند ما پژوهش‌ها را شروع کردیم و با مطالعه و پژوهشی ۱۲ ساله در سخنرانی‌ها و پیام‌های ایشان حدود ۷۰ شاخص درباره این الگو استخراج کردیم که در سه بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی دسته‌بندی شد. پس از آن به دنبال راه‌های عملیاتی بودیم که این شاخصه‌ها را در بانوان درونی کنیم؛ شاخصه‌هایی از قبیل صبوری، مقاومت، بصیرت، زمان‌شناسی، دشمن‌شناسی و دیگر موارد. سال ۱۴۰۰ این بررسی‌ها را شروع کردیم تا به یک برنامه عملی رسیدیم. برنامه این شد که شاخص‌ها را به مادران آموزش دهیم تا در خانواده‌ها نهادینه شود. در بسته‌های مختلف، دوره‌های آموزشی را طراحی کردیم. یک دوره یک ساله که شامل سه ترم آموزشی است و دو جلسه سه ساعته در هفته پیش‌بینی شد. فراخوان این دوره‌ها که با عنوان مدرسه مادران نام‌گذاری شد فروردین ۱۴۰۲ منتشر و کلاس‌ها از اردیبهشت ماه برگزار شد. حدود ۵۰ مادر در نخستین مرحله از برگزاری این دوره‌ها نام‌نویسی کرده‌اند که انواع مهارت‌های صبردرمانی، همسرداری موفق، تیپ‌شناسی شخصیتی، ارتباط با فرزند و جایگاه زن در اسلام را آموزش می‌بینند و در کنار آن در هر ترم یک اردوی یک روزه و یک همایش طب سنتی و تغذیه سالم خواهند داشت. استادان دوره‌ها از بهترین استادان حوزه و دانشگاه هستند و کلاس‌ها به صورت عملی و کار در خانه است و در هر جلسه مباحث جلسه قبل بررسی می‌شود. کلاس‌ها کارگاهی هستند و در گروه مجازی که مادران مدرسه دارند تکالیف بررسی و برگزیدگان هم تشویق می‌شوند. مادران این دوره‌ها با همراهی کمک آموزشیاری که دارند باید در خانه آنچه آموخته‌اند را اجرا کنند و نتایج آن را انتقال دهند. در پایان نیز به مادران یک گواهی مشترک از طرف مؤسسه صدف عفاف، مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام و دفتر تبلیغات داده می‌شود.
توجه به جوانی و نوجوانی
به گفته حاج‌خانم وافی دوره‌های آموزشی مدرسه مادران پس از چند دوره برگزاری وارد فاز دوم دوره‌های آموزشی تکمیلی خواهد شد؛ چراکه احساس نیاز به دوره‌ای تکمیلی برای مادران با توجه به مباحثی که اکنون ارائه می‌شود وجود دارد. همچنین با توجه به اینکه دوره‌های آموزشی مدرسه مادران برای خانم‌های متأهل است؛ مؤسسه صدف عفاف در نظر دارد با توجه به اهمیت و ضرورت دوران نوجوانی و تأثیر آن بر زندگی آینده دختران و جامعه، به دنبال تولید محتوایی برای دوره‌های آموزشی ویژه دختران نوجوان است.
جایی برای دغدغه‌های زنان
در کنار فعالیت مدرسه مادران بد نیست به دیگر فعالیت‌های مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی صدف عفاف هم اشاره کنیم.
مدیر این مؤسسه می‌گوید: مؤسسه در سال ۱۳۸۹ تأسیس شده و هر چند مؤسسه‌ای با مجوز مستقل بوده، اما فعالیت آن ذیل مؤسسه مطالعات راهبردی و مجموعه حجت‌الاسلام سیدمحسن دعایی شکل گرفته و عملاً واحد خواهران مؤسسه مطالعات راهبردی به حساب می‌آمده است. به گونه‌ای که بانوانی که می‌خواستند از دوره‌های آموزشی مؤسسه مطالعات راهبردی استفاده کنند، مخاطب مؤسسه صدف عفاف به حساب می‌آمدند. در دوره‌های آموزشی این مؤسسه و بنا بر سرفصل‌های آموزشی مؤسسه مطالعات راهبردی، موضوع تربیت مدرس کارگاه‌های آموزشی و تربیت محقق مطرح بوده و هسته اولیه مؤسسه صدف عفاف از همان جا شکل می‌گیرد.
به مرور زمان و بر اساس احساس نیاز مخاطبان، فعالیت‌های مؤسسه صدف حجاب به موضوعات جدید و کاربردی خانواده گسترش پیدا می‌کند و کم‌کم مطالعه و پژوهش حول مسئله زنان و خانواده و مهارت‌هایی از جمله همسرداری، ارتباط با فرزند و... در آن به اولویت تبدیل می‌شود. در این عرصه، فعالیت‌هایی در مؤسسه صدف حجاب انجام می‌گیرد که در مؤسسه مطالعات راهبردی به آن پرداخته نمی‌شود. بنابراین نگارش جزوه‌های آموزشی مورد نیاز در دستور کار مؤسسه قرار می‌گیرد و استادانی هم برای تدریس این جزوه‌ها و محتوای آموزشی تربیت می‌شوند. در تهیه محتوای آموزشی بنا بر این قرار می‌گیرد که کمبودهای مهارت‌های زندگی که برخی از خانواده‌ها را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌کند، شناسایی شده و متون آموزشی متناسب با آن آماده و در این دوره‌ها تدریس شود تا در نهایت به تقویت بنیادهای خانواده بینجامد.
حاج‌خانم وافی اشاره می‌کند: در کنار دوره‌های کوتاه‌مدت کاربردی خانواده، دوره‌های طولانی‌مدت دیگر با عنوان «به رنگ یاس» با موضوع هویت زن از منظر اسلام و شبکه مسائل مرتبط با آن نیز تعریف و اجرا شده است که مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته و البته اجرای مجدد آن به دلیل شیوع بیماری کرونا به زمان مناسب‌تری موکول شد.
در حال حاضر، بخشی از فعالیت‌های مؤسسه صدف حجاب پیرو موضوع زن تراز انقلاب اسلامی و با موضوع الگوی سوم صورت می‌گیرد و بر اساس شاخص‌های استخراج شده از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در باب این موضوع، نیازهایی که باید برآورده شود تا زنانی با این شاخص‌ها در جامعه حضور پیدا کنند، مورد مطالعه و پژوهش قرار می‌گیرند. این موضوع نیز در یک دوره آموزشی مجزا پیگیری می‌شود.
از سوی دیگر، در موضوع دختران نوجوان نیز به صورت ویژه، بحث زن الگوی سوم مورد تأکید قرار گرفته است و محتوای آماده شده ذیل مباحث سواد رسانه در اختیار دختران نوجوان قرار می‌گیرد.
خبرنگار: لیلا لاریچه