از یک قرآن نفیس، تابلوی نقاشی و یا یک تمبر کوچک تنوع دارند اما یک چهره واحد روی آنها نقش بسته است. یادگارهایی از داخل یا خارج کشور، از گذشته دور یا نزدیکاند در گنجینههای آستان قدس رضوی که ردی از بنیانگذار انقلاب اسلامی را با خود به همراه دارند. برخی را خالقانی در عصر کنونی ساختهاند و اثری را هم صدها سال پیش کاتبی نامدار کتابت کرده است.
در ادامه معرفی کوتاهی از این آثار موزهای ارائه خواهیم کرد.
قرآن نفیس اهدایی حضرت امام خمینی (ره) به کتابخانه آستان قدس رضوی
860 سال پیش بود که تاج الدین احمد بن محمد بن علی راوندی قرآنی را کتابت کرد که امروز جزء قدیمیترین قرآنهای خطی کتابخانه آستان قدس رضوی به شمار میرود. مصحف ارزشمندی که در مرداد ماه سال 1363 توسط بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی(ره) به آستان مقدس حضرت رضا(ع) تقدیم شد. سیدرضا صداقت حسینی، کارشناس مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی درباره آن چنین توضیح داد: «این اثر بسیار نفیس که به قرآن راوندی معروف است، در سال 586 هجری قمری توسط تاج الدین احمد بن محمد بن علی راوندی از هنرمندان عصر سلجوقی کتابت شده است. این قرآن در سال 587 هجری قمری توسط نجم الدین محمد بن علی بن سلیمان بن محمد راوندی مؤلف کتاب راحه الصدور تذهیب شده است».
کاتب آیات را با خط نسخ کهن و در صفحات 13 سطری بر روی کاغذ خانبالغ حنایی با مرکب مشکی نگارش کرده است. صداقت حسینی با اشاره به این موضوع ادامه داد: «وی همچنین با ترکیببندی زیبا و کشیدههای مناسب، از نظر کرسیبندی وزن متعادلی را در سطر و صفحه حفظ کرده و با نرمش مناسب کلمات، دور زیادی را به مفردات داده است. کتیبه سرسورهها و علامتهای حاشیه صفحات نیز با طلااندازی و به شیوهای اصیل با نقوش هندسی مزین شده است».
تذهیب این مصحف نیز نمونهای از شیوه تذهیب ایرانی در سده ششم هجری است. گفتنی است نمونه تذهیبهای محمد بن علی بن سلیمان و خط احمد بن محمد بن علی راوندی در کمتر کتابخانهای وجود دارد و از این حیث این مصحف شریف بسیار خاص و با ارزش محسوب میشود.
وی در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره مشخصات ظاهری این نسخه کمنظیر و باقدمت از قرآن کریم پرداخت: «ابعاد این قرآن 41×32 سانتی متر و تعداد اوراق آن 216 برگ است. جلد نسخه سوخت ضربی بوده و دوران معاصر ساخته و افزوده شده است».
این جلد از مصحف شریف کامل بوده و با سوره حمد آغاز و با سوره ناس پایان یافته است. «قرآن راوندی» که به شماره 2261 در موزه قرآن و نفائس آستان قدس رضوی نگهداری میشود، دارای خصائص نسخهشناسی بدیعی از لحاظ خط و آرایههای هنری است که برای محققان و پژوهشگران مصاحف خطی ارزشمند است.
کارشناس مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی اثر دیگری مرتبط با بنیانگذار جمهوری اسلامی را نیز معرفی کرد. اثری که دستخط ایشان بر آن حک شده است. وی درباره آن گفت: «افزون بر این قرآن نفیس، در این کتابخانه 15 نسخه دستنویس از تقریرات درس امام خمینی (ره) در فاصله سالهای 1373 تا 1380 هجری قمری در موضوعات اصول و فقه وجود دارد که توسط محمد بن علی اکبر فرید نهاوندی به خط نستعلیق کتابت شده است. این آثار توسط زین الدین جعفر زاهدی در سال 1377 به کتابخانه آستان قدس رضوی اهداء شده است».
افزون بر این کهنترین دستنوشته امام خمینی (ره) نیز در کتابخانه و موزه وزیری یزد از مراکز فرهنگی وابسته به آستان قدس رضوی نگهداری میشود که مربوط به ۱۴ اردیبهشت سال ۱۳۲۳ است. ایشان در این نوشتار به تحلیل اوضاع گذشته، حال و آینده مردم میپردازند و قیام برای خدا را تنها راه اصلاح دوجهان میدانند.
نشانهایی از بنیانگذار انقلاب اسلامی در موزه رضوی
در مجموعه موزههای آستان قدس رضوی آثار دیگری نیز با محوریت امام خمینی(ره) وجود دارد که کتاب «الخمینی(قدس سره)» یکی از مهمترین نمونههای آن است. این اثر که به نوعی نشاندهنده میزان ارادت خالق آن به بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران است، اثر در سال 1389، توسط «سیدعلی موسوی» از لبنان اهدا شده است. «علیعیسی ابومنهج» مولف این اثر، 80 کلام گهربار امام خمینی(ره) را به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسه در این کتاب ارزشمند گنجانده است. ابعاد این اثر 30×23 سانتیمتر و صفحات گلاسه نخودی آن در یک جلد چوبی محصور شده است. این کتاب که توسط انتشارات «دارالهادی لبنان» به ترتیب تدوین و چاپ شده است، اکنون در گنجینه هدایای مقام معظم رهبری آستان قدس رضوی در معرض دید بازدیدکنندگان داخلی و خارجی قرار دارد.
تابلوی تمبر یادبود سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1387 نیز دیگر اثر موجود در موزه آستان قدس رضوی است که با ابعادی به اندازه 66 × 87 سانتیمتر منقش به تصویر امام خمینی(ره) است. سکه طلایی رنگ یادبود پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مزین به تصویر ایشان نیز دیگر شی مرتبط با این موضوع است.
دیگر اثر مرتبط با بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز تابلوی تمثال ایشان است که با نقاشی رنگ روغن بر روی مخمل در ابعاد 89×74 سانتیمتر کشیده شده است. این تابلو که توسط آقای اسکندپور در سال 1378 اهدا شده است اکنون در گنجینه هدایای مقام معظم رهبری نگهداری میشود.
علاقهمندان به تماشای این آثار تاریخی و فرهنگی میتوانند همهروزه از ساعت 8 صبح تا 30/12 به حرم مطهر رضوی، صحن کوثر، موزه قرآن و هدایای مقام معظم رهبری مراجعه کنند.