به گزارش گروه سیاسی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ پیشرفت صنایع دفاعی و نظامی ایران پس از انقلاب اسلامی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کشور در حوزه فناوری و توانمندی‌های راهبردی بوده است. این پیشرفت‌ها در زمینه‌های مختلفی مانند تولید سلاح‌های بومی، موشک‌های بالستیک، پهپادها، سامانه‌های دفاعی، صنایع دریایی، جنگ الکترونیک و بسیاری حوزه‌های دیگر قابل بررسی است. در این گزارش، به بررسی این دستاوردها در ابعاد مختلف می‌پردازیم.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، ایران با چالش‌های متعددی در حوزه دفاعی و نظامی روبرو شد. تحریم‌های بین‌المللی، قطع همکاری‌های نظامی از سوی کشورهای غربی و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، موجب شد که کشور نیاز شدیدی به خودکفایی در زمینه تولید تجهیزات نظامی داشته باشد. به همین دلیل، ایران با اتکا به ظرفیت‌های داخلی، برنامه‌ای گسترده برای توسعه صنایع دفاعی خود آغاز کرد. این تلاش‌ها در طول بیش از چهار دهه، ایران را به یکی از قدرت‌های نظامی برتر منطقه تبدیل کرده است.
توسعه صنایع موشکی
یکی از مهم‌ترین حوزه‌های پیشرفت ایران در بخش دفاعی، توسعه صنایع موشکی است. در دوران جنگ تحمیلی، ایران فاقد توان موشکی بومی بود و برای مقابله با حملات عراق، اقدام به واردات موشک از کشورهای خارجی کرد. اما پس از جنگ، ایران تصمیم گرفت در این حوزه به خودکفایی برسد.
موشک‌های بالستیک و کروز
امروز ایران دارای طیف وسیعی از موشک‌های بالستیک و کروز است که از جمله آن‌ها می‌توان به موشک‌های شهاب، قدر، سجیل، عماد، دزفول و خیبرشکن اشاره کرد. موشک سجیل، یک موشک بالستیک دو مرحله‌ای با سوخت جامد است که برد آن بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر گزارش شده است. همچنین، موشک‌های کروز نظیر "سومار"، "هویزه" و "پاور" توان حمله به اهداف زمینی و دریایی را دارند.
موشک‌های ضد زره و ضد کشتی
در حوزه موشک‌های ضد زره، ایران موفق به تولید موشک‌های پیشرفتهای نظیر "دهلاویه"، "طوفان" و "المختار" شده است که قابلیت انهدام تانک‌های پیشرفته دشمن را دارند. همچنین، موشک‌های ضد کشتی مانند "نور"، "قدیر"، "نصر" و "حرمس" نقش مهمی در توان دریایی ایران ایفا می‌کنند.
پیشرفت در حوزه پهپادها
ایران یکی از کشورهای پیشرو در زمینه تولید پهپادهای نظامی در جهان به شمار می‌رود. پهپادهای ایرانی به دلیل تنوع، برد بلند و قابلیت‌های تهاجمی و شناسایی، جایگاه ویژه‌ای در دکترین دفاعی کشور دارند.
پهپادهای شناسایی و تهاجمی
از جمله پهپادهای موفق ایرانی می‌توان به "شاهد-۱۲۹"، "شاهد-۱۳۶"، "کرار"، "فطرس"، "مهاجر-۶"، "صیاد" و "غزه" اشاره کرد. پهپاد "شاهد-۱۲۹" یک پهپاد شناسایی و تهاجمی است که توانایی حمله به اهداف زمینی را دارد و در عملیات‌های نظامی نقش مهمی ایفا کرده است. همچنین، پهپاد "شاهد-۱۳۶" به عنوان یک پهپاد انتحاری در بسیاری از نقاط جهان مورد توجه قرار گرفته است.
جنگ الکترونیک و مقابله با پهپادهای دشمن
علاوه بر تولید پهپاد، ایران در حوزه جنگ الکترونیک و مقابله با تهدیدات هوایی نیز پیشرفتهای چشمگیری داشته است. سامانه‌های اخلالگر ارتباطی و جنگ الکترونیک نظیر "مرصاد" و "صاعقه" توانایی ایجاد اختلال در سیستم‌های ناوبری دشمن را دارند.
سامانه‌های پدافندی و دفاع هوایی
یکی از نیازهای اساسی کشور در سال‌های گذشته، توسعه سامانه‌های پدافند هوایی برای مقابله با تهدیدات هوایی و موشکی بوده است. در این راستا، ایران توانسته است سامانه‌های بومی متعددی را تولید کند.
سامانه‌های پدافند برد کوتاه و بلند
از جمله سامانه‌های پدافند هوایی ایران می‌توان به "باور-۳۷۳"، "۱۵ خرداد"، "سوم خرداد"، "مرصاد"، "تلاش" و "مجید" اشاره کرد. سامانه "باور-۳۷۳" که مشابه سامانه اس-۳۰۰ روسیه طراحی شده، توانایی رهگیری و انهدام اهداف در فاصله بیش از ۳۰۰ کیلومتر را دارد. همچنین، سامانه "سوم خرداد" در سال ۲۰۱۹ موفق به سرنگونی پهپاد آمریکایی "گلوبال هاوک" شد که یکی از پیشرفته‌ترین پهپادهای جهان محسوب می‌شود.
صنایع دریایی و زیرسطحی
ایران در زمینه صنایع دریایی، اعم از تولید ناوهای جنگی، زیردریایی‌ها و شناورهای بدون سرنشین، پیشرفتهای قابل توجهی داشته است.
ناوها و شناورهای جنگی
نیروی دریایی ایران امروزه مجهز به ناوها و شناورهای پیشرفتهای مانند "جماران"، "دماوند"، "سهند"، "مکران" و "خلیج فارس" است. این شناورها توانایی اجرای مأموریت‌های دفاعی و تهاجمی در آب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را دارند.
زیردریایی‌ها و تسلیحات زیرسطحی
ایران همچنین موفق به ساخت زیردریایی‌های کلاس "غدیر"، "فاتح" و "بعثت" شده است که قابلیت اجرای عملیات‌های مخفی در آب‌های عمیق را دارند. علاوه بر این، اژدرهای "والفجر" و "حوت" که از سریع‌ترین اژدرهای جهان محسوب می‌شوند، در زرادخانه دفاعی ایران قرار دارند.
جنگ الکترونیک و سایبری
جنگ الکترونیک و سایبری یکی از حوزه‌های راهبردی است که ایران سرمایه‌گذاری زیادی در آن انجام داده است. توانایی نفوذ به سیستم‌های دشمن، اخلال در ارتباطات و ایجاد اختلال در سامانه‌های موشکی و پهپادی از جمله توانمندی‌های ایران در این زمینه است.
آینده صنایع دفاعی ایران
با توجه به رشد سریع فناوری‌های نظامی در ایران، پیش‌بینی می‌شود که در آینده نیز این روند ادامه یابد. توسعه نسل جدیدی از موشک‌های مافوق صوت، ارتقای سامانه‌های پدافندی، ساخت پهپادهای پیشرفته‌تر و افزایش توان دریایی، از جمله برنامه‌هایی است که ایران در حال اجرای آن‌هاست.
فرجام سخن
پیشرفتهای ایران در حوزه صنایع دفاعی و نظامی پس از انقلاب اسلامی نشان‌دهنده تلاش کشور برای رسیدن به خودکفایی و افزایش توان بازدارندگی است. این دستاوردها نه تنها باعث افزایش امنیت ملی شده‌اند، بلکه جایگاه ایران را به عنوان یک قدرت نظامی در منطقه تثبیت کرده‌اند. با توجه به ادامه تحریم‌ها و تهدیدات خارجی، ایران به توسعه توانمندی‌های نظامی خود ادامه خواهد داد تا بتواند از منافع ملی و تمامیت ارضی خود دفاع کند.
گزارش از عرفان عباسی