تقریباً هر کسی که برادر یا خواهری دارد بپرسید که فرزند مورد علاقه خانواده چه کسی است، احتمالاً یک بحث طولانی مدت را خواهید یافت. در حالی‌که والدین ابراز می‌کنند برای ما، همه فرزندان یکی هستند و هیچ تفاوتی ندارند اما واقعیت این است که در بسیاری موارد، بعضی فرزندان نسبت به بقیه از جایگاه بالاتری برای والدین برخوردارند و همین موضوع زمینه حسادت و رقابت را به جای محبت و صمیمیت میان فرزندان به‌وجود می‌آورد.
تحقیقات جدید از دانشگاه بریگام یانگ (BYU) نوری بر این رقابت بازیگوشانه بین فرزندان خانواده می‌تاباند و نشان می‌دهد که چگونه والدین ممکن است به طور نامحسوس و حتی ناخودآگاه بر اساس ترتیب تولد، شخصیت و جنسیت، جانبداری نشان دهند. جانبداری والدین (parental favouritism) رفتاری شایع است و میتواند بسیار مضر باشد. این رفتار در حدود ۶۵ درصد از خانواده ها دیده می‌شود و در بسیاری از فرهنگ‌ها شناسایی شده و مورد مطالعه قرار گرفته است. تأثیر رفتار متفاوت والدین بر فرزندان ممکن است تا بزرگسالی ادامه داشته باشد؛ در مطالعات انجام‌شده جانبداری مادرانه با افسردگی بالاتر در فرزندان بزرگسال مرتبط بوده است. تأثیر این سوگیری ممکن است تا سنین پیری نیز ادامه داشته باشد، زیرا والدین همچنان با فرزندان بزرگسال خود رفتار تبعیض‌آمیزی دارند.
درحالی‌که مسئولیت این امر برعهده والدین است و نه فرزندان، طرفداری میتواند به پیوند میان فرزندان آسیب بزند و موجب افزایش تنش و درگیری بین آنها شود. این امر به‌ویژه از آن جهت نگران‌کننده است که داشتن روابط خوب با خواهران و برادران برای سلامتی و شادی ما مهم است.
این مطالعه نشان داد که فرزندان کوچکتر عموماً رفتار مطلوب‌تری از والدین دریافت می‌کنند. در همین حال، به فرزندان بزرگتر اغلب استقلال بیشتری داده می‌شود و والدین با بزرگتر شدن آنها کنترل کمتری روی آنها دارند. اما این رفتار بستگی به میزان آگاهی هر خانواده دارد و وقتی والدین از رفتار درست و برقراری تعادل بین فرزندان آگاه باشند، می‌توانند تغییراتی انجام دهند که به نفع همه باشد و کسی از اعضای خانواده احساس نکند که به او کم توجهی یا بی توجهی می‌شود.
جنسیت یا شخصیت؟
محققان در راستای این مطالعه به این نتیجه رسیدند که والدین تمایل دارند دختران را کمی بیشتر نسبت به پسران ترجیح دهند. کودکانی که سازگار و مسئولیت‌پذیر هستند، صرف نظر از ترتیب تولد یا جنسیت، عموماً رفتار مطلوب‌تری نیز دریافت می‌کنند. ولی در کل این موضوع وجود دارد که اکثر والدین با یک فرزند نسبت به فرزند دیگر راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنند. حال این امر میتواند چه به دلیل شخصیت، ترتیب تولد، جنسیت یا چیزهای دیگر مانند علایق مشترک باشد. محققان تاکید کرده اند که والدین باید مراقب این رفتارها در خودشان باشند و حتی اگر واقعا تبعیضی هم وجود دارد، نباید آن را در رفتار نشان داد تا تاثیر منفی در فرزند دیگر خانواده نداشته باشد.
چرا یکی بر دیگری ترجیح داده می شود؟
دلایل زیادی برای عدم محبوبیت یک فرزند در خانواده می شود. تفاوت یکی از آنهاست. برای مثال، کودکی درونگرا بین خانواده ای برونگرا، کودکی هنردوست بین خانواده ای پزشک و دانشمند، کودکی عاطفی بین خانواده ای خشک و سرد. اما گاهی این شباهت هاست که باعث تبعیض بین فرزندان می شود. وجود ویژگی های منفی مشابه با والد در فرزند باعث یادآوری گذشته ای تلخ می شود. همین باعث می شود که کودک در معرض تنبیه و خشونت قرار گیرد. در مواردی، کودک رفتار بهتری نسبت به خواهر و برادر خود دارد و بابت آن از مزایایی برخوردار می شود. دلیل تبعیض بین فرزندان هر چه که باشد، وجود آن باعث تلخی و خشم پنهان یا آشکاری می شود که رابطه بین خواهر و برادر را از بین می برد.
اثرات روانی کم توجهی...
کودکانی که احساس می‌کنند کمتر مورد علاقه والدین خود هستند، بیشتر احتمال دارد که سلامت روانی ضعیفی را تجربه کنند و در خانه یا مدرسه رفتار مشکل‌ساز داشته باشند. بهتر است در خصوص این امر مراقب رفتار هایی که ناعادلانه به نظر می‌رسند باشید. اگر این رفتار از حد خارج شوند و آزار دهنده باشند، خود فرزندان موضوع را حس کرده و به شما اطلاع خواهند داد. اما در برخی موارد هم شاید واقعا رفتار تبعیض گونه ای وجود نداشته باشد و صرفا حسودی های کودکانه یا سو تفاهم در اثر یک رفتار باشد. وقتی این موضوع را به شما می‌گویند به آنها توجه کنید تا این احساس بد را از بین ببرید چرا که کودکان دیدگاه و درک درستی ندارند و این شما هستید که باید تغییراتی در فرزندپروری خود ایجاد کنید.
افراطی رفتار نکنید
جانبداری، چه عمدی و چه ناخواسته، میتواند اثرات مهمی در روابط خواهر و برادر و شخصیت فردی را داشته باشد. گاهی اوقات والدین آنقدر نگران رفتار یکسان با فرزندان خود هستند که ممکن است نیازهای فردی را نادیده بگیرند. این رفتار نیز یک عملکرد افراطی گرایانه است. در علم، هیچگاه پیشنهاد نمیشود که والدین احساس گناه کنند و با احساس گناه بخواهند تصمیم بگیرند و رفتار یکسان نشان دهند. همیشه نباید دنبال راه های پیچیده و غیر معقول بود، گاهی اوقات، راه‌های ساده شاید بهترین باشند. راه هایی مانند وقت گذراندن با فرزندان، انجام دادن کارهای مورد علاقه، انجام دادن کارهای خانه به کمک یکدیگر، کمک به دیگران، عبادت در کنار هم و...روابط به زمان نیاز دارد و گذراندن وقت با هم و انجام کارهای متنوع فواید مثبت زیادی نیز خواهد داشت.
منبع بخش‌هایی از مطلب: sciencedaily
نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس