به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای منوچهر متکی نماینده مجلس شورای اسلامی و وزیر پیشین امور خارجه با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری جمعه شب ۱۹ بهمن به پرسش‌ها درباره تجربه‌های مذاکره با آمریکا پاسخ داد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سوال: آقای دکتر، حضرت آقا به صورت ویژه به موضوع تجربه مذاکره پرداختند، جمهوری اسلامی ایران در حدود چهار دهه گذشته بار‌ها و بار‌ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم در مقاطع مختلف تجربه مذاکره با آمریکا را داشته است، امروز رهبر انقلاب موضوع مذاکره با آمریکا را استثناء کردند و آن را حذف کردند و علتش را گفتند و علت مخالفت را تجربه مذاکرات قبلی دانستند و گفتند نه مشکلات را حل کرد و نه تحریم را رفع کرد و هیچ اتفاق مثبتی برای ایران نیفتاد. منظور رهبر انقلاب از تجربه مذاکرات چه بود؟
متکی: امروز در بیانات مقام معظم رهبری حاصل بیش از شش دهه عمر سیاسی ایشان و چهل و شش سال سابقه حکمرانی ایشان در مسئولیت‌های مختلف و در بیش از سه دهه گذشته در جایگاه رهبری نظام در یک موضوع مشخص شنیده شده است. برای کسانی که کشورداری را در جمهوری اسلامی ایران مطالعه و بررسی می‌کنند، دقیق‌ترین و درست‌ترین نظرات را که برآمده از یک کار کارشناسی است، برآمده از مشورت‌های مستمر و دائمی با مدیران، مسئولان در رده‌های مختلف کشورداری، توسط مقام معظم رهبری است، شنیدیم.
همانطوری که جنابعالی اشاره کردید ما تقریبا از سال اول پیروزی انقلاب با موضوع آمریکا مذاکره با آمریکا در رابطه با مسائلی که بین ایران و آمریکا وجود داشت، مواجه بودیم، ما درمجلس اول بودیم، حضرت امام (ره) بحث پیرامون گروگان‌ها را به مجلس سپردند. در مجلس آن موقع در دولت شهید رجایی، بنا شد که مسئله گفت‌و‌گو با آمریکا پیگیری شود با بیانیه الجزایر با وساطت الجزایر که این یک تجربه است از مذاکره بین آمریکا و ایران.
سوال: در نخستین روز‌های پیروزی انقلاب اسلامی؟
متکی: کار‌هایی که صورت گرفت و متن بیانیه الجزایر هنوز است و بدعهدی آمریکا را درباره توافقاتی که با ما کرده است در قالب بیانیه الجزایر، از جمله دخالت نکردن در امور داخلی ایران و محور‌های دیگر را می‌توانیم ببینیم، به تعبیر باز مقام معظم رهبری، کلک زدن‌های آمریکا را در آن جا می‌بینیم، آنها آمدند و تحمیل کردند به ما که ایران باید یک صندوقی بگذارد و یک میلیارد دلار آن موقع در این صندوق قرار بدهد و بعد اگر حکمی صادر شد به نفع آمریکا، آمریکا بتواند پولش را بگیرد از این جا، اما برای ایران چنین صندوقی را قرار ندادند، می‌گوییم اول انقلاب بود و خیلی بلد نبودیم و وارد نبودیم و تجربه نداشتیم.
اما چهل سال بعد می‌رویم به مذاکرات برجامی، در مذاکرات برجام توافق می‌کنیم که اگر ایران توافق در خصوص برجام به آن نقد و اشکالی وارد شود می‌توانند با فرمول ماشه برگردانند و دوباره ببرند شورای امنیت که ما نیامدیم که این فرمول ماشه برای ما هم است.
سوال: کاری که ترامپ کرد و پاره کرد؟
متکی: بله. بدترین کارش خارج شدن از برجام و پاره کردن برجام. مذاکره غیرمستقیم داشتیم با آمریکایی‌ها که در این خصوص مقام معظم رهبری در این بیش از یک ماه اخیر بحث کلک زدن را دو بار در بیاناتشان به کار بردند.
سوال: که در دوره وزارت خارجه شما بود؟
متکی: بله. اوباما نامه می‌نویسد به نخست وزیر ترکیه و رئیس جمهور برزیل و می‌گوید که اگر ایرانی‌ها سوخت سه و نیم درصد را از ایران خارج کنند و نزد یک کشور دوستشان قرار دهند ما سوخت بیست درصد مورد نیاز ایران را تامین می‌کنیم. هدفشان این بود که ما به طرف تامین سوخت بیست درصد نرویم، نامه نوشتند من نامه دیدم، هم دست وزیر خارجه ترکیه و هم دست وزیر خارجه برزیل، البته برای ما کسی نفرستاد، در جایی در این نامه آقای اوباما می‌گوید که اگر ایرانی‌ها نگران این هستند من به عنوان رئیس جمهور آمریکا متعهد می‌شوم که اگر این سوخت را بفرستند ما بیست درصد را برایشان تامین می‌کنیم. رفت و برگشت و مذاکرات و فلان و اینها و رئیس جمهور برزیل آمد ایران، نخست وزیر ترکیه آمد ایران و سه وزیر خارجه این توافق سه جانبه را در رابطه با درخواست اوباما امضا کردند. بیست و چهار ساعت نگذشت که آمریکایی‌ها زیر حرفشان زدند و پرونده دوباره برای یعنی بحث تحریم را دوباره در یک قالب جدید مطرح کردند در شورای امنیت.
سوال: هیچ ضمانت اجرایی هم نداشت.
متکی: آمریکایی‌ها یک پرونده قطوری را از بدعهدی ها، از مخالفت‌ها دارند و حیله‌هایی که داشتند و فلان و این ها، در یک دوره بیست و یک ساله موقعی که موضوع هسته‌ای از سال ۸۲ مطرح شد، مقام معظم رهبری رصد می‌کنند این دوره را، اگر روزی که اینها پرونده هسته‌ای را گذاشتند روی میز ما، می‌دانستیم بیست و یک سال قرار است طول بکشد، شاید برخورد دیگری می‌کردیم.
سوال: منظور حضرت آقا از تعبیر تجربه مذاکره و استثناء می‌کنند آمریکا از موضوع مذاکره همین تجربیاتی است که داشتیم که شما مثال هایش را زدید که همین‌ها بوده است دقیقا؟
متکی: مورد دیگر خود بحث هسته‌ای است که یک استنتاج دیگری است که مقام معظم رهبری به این نکته توجه داشتند و آن این بود برخی گفتند که به هر حال غربی‌ها به ما اعتماد ندارند و ما یک مقداری اعتماد سازی کنیم و همراهی کنیم. می‌گویند این کار را کنید و بازدید‌های بیشتری کنند و بازدید‌های داوطلبانه بپذیریم. خارج از ان پی تی.
سوال: فهرست دانشمندان و این ها؟
متکی: اینها را مطرح کردند و گفتند که کل فعالیت غنی سازی تان را تعطیل کنید، یعنی تعلیق کنید، گزارش دادند خدمت مقام معظم رهبری که نهایتا پذیرفتند تعلیق شد، در دولت بعدی مقام معظم رهبری در یکی از صحبت‌های عمومی بیان می‌کنند که ما چرا تعلیق را پذیرفتیم، نیتشان برای حضرت آقا پذیرفتیم، برای این که آیندگان به ما نگویند که اگر شما آن کار را می‌کردید ما مشکل هسته‌ای مان حل می‌شود.
سوال: تعبیرش این بود که فرمودند که من می‌دانستم.
متکی: بله. برای ایشان روشن بود، سفارت سوئیس نامه داد برای مذاکره آمریکا با ایران در خصوص عراق، مقام معظم رهبری نپذیرفتند، مقامات عراقی نامه نوشتند ما فرستادیم خدمت مقام معظم رهبری و ایشان پذیرفتند موارد متعددی رو داشتیم.
در مذاکره شما وقتی با یک کسی مذاکره می‌کنید یا دوست بسیار نزدیک شماست یا کسی است که شما رابطه عادی با او دارید یا دشمن شماست. ما با دشمنمان مذاکره کردیم و این روز‌ها بحث مذاکره به این معنا نیست که ما مذاکره اصلا نمی‌کنیم.
سوال: ولی چارچوب دارد.
متکی: مذاکره وقتی صورت می‌گیرد که طرف را در جایگاه مذاکره ببینید یعنی اراده برای مذاکره در دو طرف باید وجود داشته باشد، آمریکایی‌ها نشان دادند که بحث مذاکره شان اگر هم گاهی مطرح کردند، بازی بوده است، بازی بوده است روی بحث مذاکره و آمریکایی‌ها به حد کافی امتحان شان را پس دادند. الان هم نیت آمریکایی‌ها در بحث برجام و حتی متاسفانه غرب این نیست که مسئله هسته‌ای حل شود.
هم در دوره وزارت من و هم در دوره یکی از وزرای بعد از من، ما با آژانس تمام موضوعات را حل کردیم و بنا بود آنها بیانیه بدهند و بگویند که فعالیت هسته‌ای ایران صلح آمیز است، وقتی تمام شد آمریکایی‌ها یک بازی جدید در آوردند برای این که یک پرونده‌ای درست کردند که حالا حالا‌ها ایران در جایگاه متهم نگه دارد. به دنیا القا کند که اینها می‌خواهند بمب بسازند.
هم زمانی که ما داشتیم بحث هسته‌ای را مذاکره می‌کردیم، کره جنوبی، ژاپن، آرژانتین، برزیل و برخی از کشور‌های دیگر مطرح شد که اینها دارند به طرف ساخت بمب می‌روند. کدام سر و صدا نسبت به آنها مطرح شد، هم با وزیر خارجه کره ملاقات داشتم، می‌گفت که به نظر ما ژاپنی‌ها علم تولید بمب هسته‌ای را به آن رسیده‌اند. یعنی به دانشش رسیده‌اند، بقیه کشور‌ها همین جور هستند، در حالی که ایران ما در بالاترین رده، عالی‌ترین دستور مذهبی و دینی را مبنی بر حرام بودن بمب هسته‌ای تولید بمب هسته‌ای و استفاده از بمب هسته‌ای را داشتیم. وقتی بناست کسی خودش را به خواب بزند، شما هر چه صدا کنید بیدار نمی‌شود. این تجربه چهل و شش ساله را مقام معظم رهبری دارند.
ما در مقاطع مختلفی که در کشور پیش می‌آمد سعی می‌کردند که یک حرکتی را آغاز کنند که ما یک راه گریز از برخی از مشکلاتمان داریم و آن این است که گر یار ناز کند تو نیاز کن، او نمی‌خواهد تو برو طرفش، تو التماس کن.
همین دیروز یکی از نویسندگان آمریکایی نوشته بود که ایرانی‌ها گدایی مذاکره می‌کنند، این اصلا با شان ملت ایران نمی‌خواند، این با تجربه غنی مردم ما و تجربه غنی سیاست مداران ما و در راس همه مقام معظم رهبری نمی‌خواند؛ که یک بار دیگر آزموده را بیازماییم که خطاست.
سوال: به بحث تجربه مذاکره اشاره کردید و بیشتر به مثال‌هایی که زدید بپردازیم و همان موضوع برجام که دهه هشتاد و نود این مسیر ادامه داشت و بالاخره بعد از حدود دو سال مذاکرات دیگر پیوسته رسید به توافق برجام، دولت‌های آمریکا چه دولت اوباما و چه دولت ترامپ و چه دولت بایدن بفرمایید در قبال این توافق هسته‌ای چه عملکردی داشتند و چه تجربه‌ای داشتند، مختصر اشاره کردید مفصل‌تر صحبت کنیم که چقدر به تعهدات شان پایبند بودند و عمل کردند؟
متکی: در دوره اوباما که این دوره جدید گفت‌و‌گو‌ها شروع شد و قبل از اوباما آقای سولانا و دیگران که خیلی به عقب برنگردیم، ایشان آغاز ریاست جمهوری اش نامه نوشت برای مقام معظم رهبری.
سوال: اوباما
متکی: اوباما نوشت برای مقام معظم رهبری که نامه را فرستادیم خدمت مقام معظم رهبری.
سوال: مضمونش چی بود؟
متکی: در آن نامه نوشته بود که ما می‌خواهیم مثلا تسریع روند کنیم، اقدامات جدیدی کنیم، کارهای جدیدی را انجام دهیم، ایران هم باید مثلا تعهداتی داشته باشد، مضمون کلی اش این است. چون این نامه منتشر نشده است تا به حال من نمی‌خواهم ریز مطالب را.
سوال: اصل موضوع را مردم می‌دانستند که.
متکی: همان موقع در فرصت‌های مختلفی مواردی از آن بیان شد. مقام معظم رهبری هم به ایشان پاسخ دادند. ما در بحث ارتباط آن جایی که از یک منطق تبعیت می‌کند، همواره کار منطقی و عقلایی مان را انجام دادیم. حتی کارتر برای حضرت امام نامه نوشتند و امام پاسخ دادند، توجه فرمودید، رویکرد‌های جمهوری اسلامی، رویکرد‌های عقلایی و دارای منطق است، بعد مقام معظم رهبری پاسخ دادند که شما اگر راست می‌گویید، باید یک سری کار‌ها را انجام دهید، بعد هم، چون مطمئن بودند که آقای اوباما مجری سیاست‌های حکمرانی پنهان آمریکاست و آن تعبیر دستکش آهنین را مقام معظم رهبری در نامه شان برای اوباما به کار بردند. بعدش شد مذاکرات که مذاکرات انجام شد و جدای از این که آمدند دو قسمت کردند بحث را، یک قسمت گفتند کنگره است که گفتند ما در کار کنگره هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم و هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم و یک بحث هم دولت است، در دو جناح دموکرات‌ها و جمهوری خواهان، جمهوری خواهان دائما فریاد می‌زدند که چرا دارید مصالحه می‌کنید با ایران، یعنی مطالبه گری بیشتر می‌کردند.
دموکرات چه برخوردی داشتند با آن ها، دموکرات می‌رفتند با آنها گفت‌و‌گو می‌کردند و صحبت می‌کردند و در پنهان می‌گفتند که ما همان چیز‌هایی که می‌گویید بناست با ایران دنبال کنیم و اینها و یعنی زیاده خواهی جمهوری خواهان را در متن مذاکرات دموکرات‌ها سعی می‌کردند به ما بفروشند؛ که ببینید ما چقدر تحت فشار هستیم، اما متاسفانه مذاکره کنندگان ما که در مجلس ما کسانی حرف داشتند، نقد داشتند، بحث داشتند و اینها به جای این که بیایند با مخالفان و منتقدان در مجلس نماینده مردم بودند.
سوال: چه دوره‌ای بود، خاطرتان است؟
متکی: فکر کنم دوره نهم بود، بله، دوره نهم مجلس بود و به جای این که مذاکره کنندگان ما بیایند و بگویند خیلی ممنون شما رصد می‌کنید مذاکرات ما را و ما این اهداف را تبیین کنند، قهر می‌کردند و گله می‌کردند، برخورد می‌کردند و این نشان دهنده این بود که ما نه بازی طرف را خوب درک کردیم، نه خودمان خوب بازی می‌کنیم، که شما بروید به دموکرات‌ها بفروشید که ما افرادی که مواضع دیگری دارند، در داخل کشور ما اینها به ما فشار دارند می‌آورند که این کار را نکردند و شد برجام.
سوال: دهه نود؟
متکی: شد برجام دهه نود که اشکالات خاص خودش را دارد.
مهمترین اشکال برجام این بود که مذاکره کنندگان در یک خوش باوری در یک ذوق زدگی و در یک شتاب زدگی وارد برجام شدند و وقتی برخی از نخبگان ما می‌پرسیدند آقا تحریم‌ها چه می‌شود شما صحبت‌های قاطع رئیس کشور و وزیر خارجه را می‌دیدید که تمام این تحریم‌ها لغو می‌شود به یکباره از بین می‌رود ما بعد از برجام و یک مقدار کارهای نمایشی که غربی‌ها صورت دادند و یک سری شرکت‌هایی بیایند ایران و بروند و اینها یک دلار ترانزاکشن مالی نداشتیم که بتوانیم پولی بفرستیم پولی بیاید ایران انجام نمی‌شد یعنی مبادله پولی با دنیایمان را جلویش را گرفتند برجام بنا بود این را حل کند یعنی تحریم‌ها را حل کند و نکرد به نظر من مذاکره کنندگان می‌باید از مردم عذرخواهی کنند که ما اشتباه کردیم ما فکر کردیم که اینها آنچه که می‌گویند درست می‌گویند باور دارند پای حرفشان هستند شخصاً آن موقع که مسئولیتی نداشتم البته کارهای نبودم نه در مجلس بودم و نه در بیرون ولی به عنوان کسی که همکارشان بودم در وزارت خارجه و ... و ذالک پرسیدم که فردا آمریکا عمل نکند به تعهد خودش گفتند نمی‌شود آبروی آمریکا می‌رود این ساده انگاری است مقام معظم رهبری این ساده انگاری‌های ما را می‌دیدند.
سوال: آقای دکتر یکی از مسائل مهمی که همیشه در حقوق یعنی در اولیات حقوق می‌خوانیم بحث ضمانت اجرا است یعنی اینها همه بدون ضمانت اجرا بود؟
متکی: ما ضمانت دادیم، اما ضمانت نگرفتیم در بیانیه الجزایر قابل قبول بود، چون تازه وارد بودیم، اما اینجا قابل قبول نبود این ماشه‌ای را که روی سر ما گذاشتند کی گذاشت؟ کسانی که پذیرفتند ۹ بند را مقام معظم رهبری در نامه‌شان به مذاکره کنندگان نوشتند کسانی که مذاکره می‌کردند من بار‌ها و بار‌ها گفتم سه نفری که مجموعاً ۱۰۰ سال سابقه کار بین‌المللی در جمهوری اسلامی و در وزارت خارجه داشتند اینها داشتن مذاکره می‌کردند.
سوال: یعنی کارکشته بودند؟
میهمان: بله. کارکشته بودند به قول معروف درست و این شد حاصل کار. کو نتایجش؟ ایجاد نشد و لذا من تصور می‌کنم که این برجام یکی از آن مواردی بود که صورت گرفت ما وقتی که آن بحث تبادل سوخت مطرح شد و نامه اوباما، درخواست ترکیه و برزیل را فرستادیم خدمت مقام معظم رهبری.
سوال: من آقای دکتر اتفاقاً می‌خواهم همین را اگر امکانش است کمی بیشتر ماجرا را تشریح کنید؟
متکی: عرض شود که آقای داوود اوغلو وزیر خارجه ترکیه و وزیر خارجه برزیل در دو ملاقات جداگانه‌ای که من باهاشون داشتم نامه را به من نشان دادند و گفتند که اوباما چنین چیزی را خواسته. اوباما در نامه‌اش خواسته که ایران سه و نیم درصد‌های خودش را هرچه را که تولید کرده اینها را بفرستد به خارج و ۲۰ درصدی را که نیاز دارد برای رآکتور تهران برای شیمی دارو‌ها و نیاز‌های پزشکی ما آنها را باراک اوباما گفته که من تایید می‌کنم و تامین می‌کنم ما نامه را خدمت حضرت آقا فرستادیم برای من بسیار جالب بود پاسخ مقام معظم رهبری ایشان فرمودند که یعنی آقای محمدی گلپایگانی نظر ایشان را برای ما منعکس کردند و فرمودند که من به آمریکایی‌ها اعتماد ندارم ولی مخالفت نمی‌کنم.
سوال: آقای دکتر این نامه‌ها در دسترس است مردم می‌توانند این اسناد را ببینند؟
متکی: ببینید این نامه‌ها در دسترس نیست، چون نامه‌ای است که اوباما به رئیس جمهور برزیل نوشت و به نخست وزیر ترکیه من این نامه را دیدم.
سوال: پاسخ حضرت آقا را نمی‌شود دید؟
متکی: حضرت آقا فرمودند که به آمریکا اعتماد نیست ولی من مخالفت نمی‌کنم با این تبادل سوخت این جمله آقا برای ما چراغ راه شد برای اینکه داریم می‌رویم به سمت مذاکرات غیر مستقیم با آمریکایی‌ها دیگر یعنی با برزیل و ترکیه ما مذاکره داریم می‌کنیم برای رسیدن به یک توافق بنابراین من و آقای دکتر جلیلی که دبیر شورای عالی امنیت ملی بود بسیار حساس بودیم که این توافق، مو لای درزش نرود در مذاکره با شب آخر مخصوصاً ما تقریباً تا ۳ تا ۴ صبح مذاکره‌مان ادامه پیدا کرد.
سوال: کجا بود این مذاکره؟
متکی: در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی هم وزیر خارجه ترکیه نشسته بود هم وزیر خارجه برزیل نشسته بود ما این مذاکرات را کردیم رسیدیم به یک متن شسته رفته روشنی که همه چیزش معلوم بود یعنی اینجور نبود مثل یک دیپلمات تازه کار ما که وقتی برجام توافق شد مصاحبه می‌کند در حالی که سفیر در یک جای دیگر است می‌گوید که اون ۳۰۰ کیلو را بدهید برود دیگه اون فلان کار را بکنید فلان کار را بکنید یعنی یک تعجیلی که ما تعهداتمان را انجام بدهیم.
سوال: آقای دکتر پس چرا این به نتیجه نرسید این یکی مذاکره چرا باز هم بی‌نتیجه ماند؟
متکی: ما یک متن دقیقی را توافق کردیم امضا کردیم بنده، وزیر خارجه ترکیه و وزیر خارجه برزیل در حضور دو رئیس جمهور و نخست وزیر ترکیه. اوباما کمتر از ۴۸ ساعت بعد زیر قولش زد. اینکه مقام معظم رهبری فرمودند کلک زده‌اند، آمریکا می‌خواست کلک بزند که من با یک فاصله چند روزه یک مصاحبه‌ای داشتم در صدا و سیما که آن کلک را باز کنم که موضوع چه بود.
سوال: اینجا هم ضمانت اجرایی نبود که آمریکا را منع کند از اینکه بخواهد کلک بزند یا زیر قولش بزند؟
متکی: ببینید یک درخواستی را آنها کرده بودند ما که سه و نیم درصدمان اینجا بود ما بنا نبود هیچ تعهدی بدهیم ما طوری تنظیم کرده بودیم که قبل از ورود ۲۰ درصد غنی شده ۲۰ درصد، سه و نیم درصد ما خارج نمی‌شد و لذا آنها دیدند که چفت و بسته این کار بسیار محکم تنظیم شده یا مذاکره دیگر با آمریکایی‌ها در بحث عراق عرض کردم کوتاه که آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که مشکلشان در عراق حل نمی‌شود مگر اینکه با ایران مذاکره کنند چه جوری به این نتیجه رسیدند آقای جیمز بیکر وزیر خارجه جمهوری‌خواهان در گذشته و آقای همیلتون سناتور دموکرات‌ها در مجلس آمریکا این دو نفر را جورج بوش که رئیس جمهور بود فرستاد عراق که بروید بررسی کنید انفجارات زیادی در عراق وجود داشت بروید بررسی کنید که چرا ما در عراق موفق نمی‌شویم اینها آمدند بررسی کردند ۱۵۰ صفحه گزارش دادند که ما همش را ندیدیم، اما برجسته این گزارش این بود که شما یک بازیگر مهم و اصلی را در عراق یعنی ایران نادیده گرفتید شما با ایران باید مذاکره کنید بلافاصله آمریکا به سفارت سوئیس دستور داد که درخواست مذاکره کنند با ما در موضوع عراق ما در اینجا پاسخمان منفی شد متوسل به مقامات عراقی شدند مرحوم طالبانی، مرحوم حکیم، آقای مالکی روسای عراق نامه جداگانه نوشتند خدمت مقام معظم رهبری درخواست کردند که به خاطر ما با آمریکایی‌ها در خصوص عراق مذاکره کنید آقا پذیرفتند که ما با آمریکایی‌ها مذاکره کنیم در کجا در عراق فقط پیرامون موضوع عراق یک مذاکره‌ای جدید است می‌خواهد انجام شود ما می‌بایست آماده سازی کنیم خدا رحمت کند حاج قاسم سلیمانی را ما در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی آمدیم این مذاکرات را شبیه سازی کردیم یعنی آن طرف میز به عنوان آمریکا نشستند دوستان ما این طرف میز به عنوان ایران موضوعاتی را که احتمال می‌دادیم که آمریکایی‌ها مطرح کنند اینها را طرح می‌کردیم و پاسخ می‌دادیم دو دور مذاکره شد دور سوم من به شهید حاج قاسم سلیمانی عرض کردم که اجازه بدهید که این دوره سوم رئیس تیم مذاکره کننده از وزارت خارجه باشد گفتند کی، چون من بر اساس فرموده دیگری از حضرت آقا مباحث عراق و افغانستان و یک مورد دیگر را با حاج قاسم سلیمانی می‌بایست هماهنگ کنیم در سیاست خارجه ایشان گفت کی مد نظرت است آقای متکی گفتم آقای امیر عبداللهیان شهید امیر عبداللهیان گفت خوب است و ایشان رفت حاصل مذاکرات ما در آنجا دو تا نتیجه داد، یک آمریکایی‌ها رسیدند به این نتیجه که با لباس نظامی و مسلسل به دست در خیابان‌های عراق حرکت کردند این هیچ وقت آنها را مقبول مردم عراق نمی‌کند تصمیم گرفتند که خارج شوند از کوچه پس کوچه‌ها و خیابان‌های عراق البته پایگاه‌هایشان را داشتند نتیجه این مذاکرات را آقای اوباما که داشت خودش را گرم می‌کرد برای بعد از بوش انتخابات ریاست جمهوری شنید و در تبلیغات انتخاباتی اش گفت که مردم آمریکا من اگر رئیس جمهور شوم سربازان آمریکایی را از عراق خارج می‌کنم و رای آورد با این شعار رای آورد عرض شود خدمتتان که در این رای آورد، زمانی که رئیس جمهور شد حدود ۸ تا ۹ ماه یا ۱۰ ماه گذشت و خارج نکرد پیام می‌داد حاج قاسم سلیمانی به ایشان که به قولت عمل نکردی ایشان من ندیدم، اما شنیدم نامه نوشت برای حاج قاسم که من در ۲۰۱۱ از عراق خارج می‌شوم و این را قول می‌دهم و خارج شد این در واقع یک بخش دیگری از کاری که ما انجام دادیم و بنابراین شما وقتی با طرفی مذاکره می‌کنید که او مذاکره را به عنوان مذاکره قبول ندارد بار‌ها مقام معظم رهبری فرمودند اینها هدفشان از مذاکره این هست که آن چیزی که ما می‌گوییم اگر شما پذیرفتید ما می‌گوییم اهل مذاکره‌اید اگر با ما چانه زدید و نپذیرفتید پس معلوم است که اهل مذاکره نیستید ما یک روز در نشست کشور‌های همسایه عراق اوایل وزارت خارجه من در اوایل دهه ۸۰ در استانبول مرحوم معلم وزیر خارجه عراق به من گفت که من دارم می‌روم ملاقات خانم رایس گفتم خوبه حالا، چون شما سفارت دارید و ارتباط دارید بروید ملاقات کنید، اما آقای معلم شما دارید می‌روید در ذهنت باشد آمریکایی‌ها فقط برای بیل صادر می‌کند فقط برای صورت حساب صادر می‌کنند این کار را باید بکنید این کار را باید بکنید ایشان رفت ملاقات و نیم ساعت بعد آمد یک راست آمد پیش من و گفت آقای متکی راست گفتی من تا نشستم خانم رایس گفت که سوریه باید این کارو بکند سوریه آن کار را باید بکند و فلان و اینها طبعشان این است چند بار ما گزیده شویم من الان به مسئولین جمهوری اسلامی به عنوان یک کسی که در بحث سیاست خارجه ۴۰ سال بوده در بحث هسته‌ای بوده مذاکره کرده‌ایم و گفت‌و‌گو کرده‌ایم عرض می‌کنم اینها بنای حل مسئله هسته‌ای را ندارند بحث این مذاکره یا آن مذاکره کننده نیست این دولت یا آن دولت نیست توجه کردید ما اگر این را بدانیم اگر بدانیم برخوردی را می‌کنیم که مقام معظم رهبری به ما می‌گوید.
سوال: آقای دکتر این نمونه‌ها فقط شما الان نمونه‌های داخلی را گفتید نمونه‌های خارجی را هم که نگاه کنیم همین است تجربه بقیه کشور‌ها در مذاکره با آمریکا حالا نمونه‌اش مذاکره کره شمالی و کوبا بود که آمدند اولش با آمریکا گفتند که گفت‌و‌گو می‌کنیم و مذاکره می‌کنیم حتی یه عکس یادگاری با رئیس جمهور آمریکا گرفتند ولی به نظر نتیجه‌ای نداشت حالا اگر غیر از این است شما بفرمایید؟
متکی: در دوره ترامپ بعد از اوباما، ترامپ بود دیگر ترامپ در حوزه سیاست داخلی و اقتصادیش به نظر من گام‌های خیلی زیادی برداشت برای کشور خودش بحث تعرفه‌هایش بحث برگرداندن سرمایه‌گذاری‌ها از بیرون آمریکا به داخل آمریکا، اما چرا آقای ترامپ شکست خورد در دور دوم در حالی که همه می‌گفتند که ترامپ دور دوم قطعاً رای می‌آورد آقای ترامپ در سیاست خارجی شکست خورد غیر از چین و آمریکا که باهاشون ترامپ در افتاده بود ۴ تا پرونده مشخص داشت آقای ترامپ در حوزه سیاست خارجی یکی کره شمالی بود که شما نام بردید یکی ونزوئلا بود یکی فلسطین بود و یکی ایران این چهار پرونده را داشت در خصوص کره شمالی دو دور مذاکره کرد با رهبر کره شمالی و بعدش هم به هیچ جایی نرسید به هیچ نتیجه‌ای نرسید در خصوص ونزوئلا رفت از رهبر مخالفین در آن کشور حمایت کرد و بعد هم آن را رئیس جمهور خواند در حالی که رای نیاورده بود و عرض شود که به ونزوئلا سر جای خودش ۸ سال است ایستاده و مستقر است اینجا هم شکست خورد در حوزه فلسطین دو تا قدم برداشت آقای ترامپ یکی نشست ورشو که خواست ادای اسلو رو در بیاورد ولی سازمان آزادی بخش فلسطین را دعوت نکرد و یکی هم طرح معامله قرن که یک جلسه در بحرین گذاشتند و بعدش دیگر هیچ چیزی نشد. هیچکس از این رویکرد‌های ترامپ حمایت نکرد سفارتش را از تل‌آویو آورد به بیت المقدس هیچ کشور دیگری از او تبعیت نکرد موضوع ایران دو تا هدف قرار داد در مجموعه اظهاراتش یا جمهوری اسلامی براندازی می‌شود یا تسلیم ما می‌شود و لذا فشار‌ها را شروع کرد و مسائلی که من نمی‌خواهم ریز شوم من ۴ ماه قبل از انتخابات دور دومش یک توییتی زدم که هست در آنجا گفتم آقای ترامپ شما سیاست خارجی تان این شکست‌ها را داشتید به همین شکست‌ها موجب خواهد شد که شما دور دوم به کاخ سفید راه پیدا نمی‌کنید ما ایستادگی کردیم و به قول معروف سیاهی برای زغال ماند و آقای ترامپ در واقع آرزو به دل از کاخ سفید رفت همان گونه که آقای جورج بوش پسر در پایان اواخر ریاست جمهوریش هر هفته می‌گفت گزینه نظامی روی میز است مصاحبه می‌کرد و آخرش آرزو به دل از کاخ سفید رفت بدون اینکه بتواند به ایران حمله کند. من آخرین فراز را مرتبط با فرمایش حضرت آقا هست در این بحث به من اجازه بدهید عرض کنم حضرت آقا فرمودند که تهدید کنند تهدید می‌کنیم تهدیدشان را عملی کنند ما تهدیدمان را عملی می‌کنیم.
سوال: یعنی مقابله به مثل؟
متکی: بعد هم گفتند که این دستور قرآن است ما آن موقعی که جورج بوش تهدید می‌کرد یک بار مقام معظم رهبری به دبیر شورای عالی امنیت ملی نامه نوشتند و فرمودند که بررسی کنید این تهدید را ما در دبیرخانه فرماندهان عالی نظامی وزرای خارجه دفاع اطلاعات امنیت و کشور جمع شدیم دو تا سوال آنجا مطرح شد، سوال اول آیا آمریکا می‌تواند به ایران حمله ایضایی داشته باشد پاسخ فرماندهان نظامی ما این بود که بله آمریکا بدون استفاده از خلیج فارس حتی از مدیترانه می‌تواند حرکت ایضایی خودش را علیه ایران انجام بدهد سوال دوم این بود آیا این کار را می‌کند خیلی بحث کردیم و نهایتاً گفتیم که آمریکایی‌ها علی رغم اینکه می‌توانند آن حرکت را انجام بدهند ولی، چون نمی‌دانند که چه خواهد شد بعدش هزینه‌هایش را نمی‌توانند محاسبه کنند و لذا این کار را انجام نمی‌دهند برای اینکه این درک ما تحمیل شود به آمریکایی‌ها آن موقع یک پیام سری ما برای آمریکایی‌ها فرستادیم که امروز آن پیام را حضرت آقا آشکارا بیان کردند و پشت پرده اتفاقاتی که ممکن است بیفتد در صورتی که دست از پا خطا کنند علیه ایران را برایشان ترسیم کردیم و آمریکایی‌ها دیگر جرات نکردند به ایران حمله کنند می‌ماند آن بخشی که به هر حال خوب عده‌ای می‌گویند که ما اگر مذاکره می‌کردیم برجام اگر عملی می‌شد اگر به تعهداتشان عمل نمی‌کردند فرجی می‌شد در مسائل داخلی. این حرف حرف درستی است منوط به اینکه طرف مقابل شما این اراده را داشته باشد او احساس می‌کند این فشار برای شکستن ماست و لذا همه مذاکرات را کردیم همه توافقات را کردیم چرا انجام نمی‌دهد برای اینکه نمی‌خواهد انجام بدهد.
سوال: آقای دکتر می‌توانید در یکی دو دقیقه به ما بگویید که آینده این مذاکرات بالاخره چه خواهد شد الان ترامپی آمده سر کار که یکی از ویژگی‌های بارزش خروج از تمام معاهدات و توافقات بین‌المللی است حالا نمونه‌هاش یکی برجام بود یکی پیمان اقیانوس آرام، پیمان پاریس، یونسکو، خروج از برجام، توافق نیویورک شورای حقوق بشر و شاید بشود گفت چندین سند و معاهده بین‌المللی دیگر، آخر چه می‌شود آقای دکتر؟
متکی: ببینید یک بخش از مذاکراتی است که در دستور کار دستگاه دیپلماسی ما مسئولش است و هر وقت هم آنها خواستند و یا هر وقت ما خواستیم گفت‌و‌گو‌هایی را انجام دادیم این گفت‌و‌گو‌ها می‌تواند ادامه پیدا کند به اعتقاد من در مذاکرات فنی که بوده بین ما و گروه ۵ به علاوه ۱، الان ۴+۱ شده، عرض شود که یک بخشش مذاکرات برای اینکه ما راهکار‌ها و مشکلات خودمان را حل کنیم برخی دارند این روز‌ها القاء می‌کنند که تهدید‌ها خیلی سنگین‌تر شده. من عرض کنم به عنوان کسی که در این میدان زندگی کرده‌ام آقای ترامپ دوره اولش بسیار ضعیف‌تر به هم ریخته‌تر از ترامپ دوره دومش است. حضرت امام در دوران انقلاب وقتی شاه فشار را زیاد کرد فرمودند که شاه گاوی است که شاخ دارد، اما عقل ندارد. امروز ترامپ گاوی است که شاخ دارد عقل ندارد و به دلیل بی‌عقلی‌اش، سقوط خودش را موجب می‌شود. اینکه امروز بحث افول آمریکا جدی‌تر شده و به تعبیر مقام معظم رهبری در ۱۰۰ سال اخیر هیچ وقت آمریکا در این وضعیت نبود این را ما سیاسیون کشور باید درک عمیق از کلام مقام معظم رهبری داشته باشیم. تدبیر حل مشکلاتمان هم در داخل است و ما ان شاالله در مجلس به میزانی که عقلمان می‌رسد مطرح خواهیم کرد.