گروه استان‌های دفاع‌پرس: بنا به شهادت اسناد و مدارک تاریخی به جا مانده از روز‌های پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ۱۳۵۷؛ مهم‌ترین واقعه‌ای که اوج نفوذ انقلاب در ارتش را به اثبات رساند، سان دیدن امام خمینی (ره) از نظامیان نیروی هوایی در ۱۹ بهمن بود. شهید آیت‌الله دکتر «محمد مفتح» رابط بین انقلابیون و نظامیان بود. وی با نیرو‌های نظامی مخالف رژیم هماهنگ کرده بود که با لباس فرم از مقابل امام خمینی (ره) رژه بروند. صبح روز ۱۹ بهمن عده‌ی کثیری از نظامیان، همافران و افسران نیروی هوایی در مدرسه‌ی رفاه تجمع کردند. قرار بر این شد که این نیرو‌ها از مدرسه رفاه تا مدرسه علوی محل اقامت امام خمینی رژه بروند. نیرو‌های نظامی پس از رژه به حضور امام (ره) رسیدند. بیماری و تب امام‌خمینی (ره) موجب نگرانی یاران شده بود؛ ولی ایشان با شایستگی خاص خود حاضرشدند.
فرمانده همافران خطاب به امام خمینی (ره) با عنوان فرمانده کل قوا، اجازه خواست تا نیروی‌ها رژه را آغاز کنند. آن‌گاه همافران از مقابل ایشان رژه رفتند. همافران درحال رژه اشک می‌ریختند و صحنه بسیار پرهیجانی را به وجودآورده بودند. نظامیان بعد از احترامات نظامی و مراسم خاص شعار می‌دادند: «نظامیان ملی، به فرمان‌خمینی، از طاغوت گسستیم به ملّت پیوستیم».
امام خمینی (ره) پشت میکروفون قرار گرفتند و فرمودند: «درود بر شما سربازان امام عصر (سلام‌الله علیه) همان طور که فریاد زدید تاکنون در خدمت طاغوت بودید؛ طاغوتی که تمام هستی ما را ساقط کرد، طاغوتی که خزاین ما را تهی کرد، طاغوتی که ما را برده‌ی خارجی‌ها کرد و از امروز درخدمت امام عصر (سلام‌الله علیه) و در خدمت قرآن کریم هستید، قرآن کریمی که‌سعادت همه‌ی بشر را بیمه کرده است... ما امیدواریم که با هم و با پیوستگی بتوانیم این طاغوت‌ها را تا آخر از بین ببریم و به جای او یک حکومت عدل اسلامی که مملکت ما برای خودمان باشد و همه چیز ما به دست خودمان باشد. ما می‌خواهیم که سرنوشت‌مان را خودمان تعیین کنیم نه سفارت آمریکا وسفارت شوروی... ما می‌خواهیم ارتش ما آزاد باشد؛ اسرائیل در آن تصرف نکند، آمریکا در آن تصرف نکند. درود بر شما که قدر نعمت خدا را دانستید و به دامن قرآن پیوستید. درود بر شما که ترک کردید حکومت طاغوت را و به حکومت الله پیوستید...»
در تکریم این فداکاری نیروی هوایی؛ فرماندهی معظم کل قوا نیز در تاریخ ۱۹ بهمن سال ۱۳۹۵ در دیدار با فرماندهان و کارکنان این سازمان نظامی می‌فرمایند: «حادثه‌ی نوزدهم بهمن در سال ۵۷، یک حادثه تعیین‌کننده بود. نیروی هوایی در دوران رژیم طاغوت، درواقع نزدیک‌ترینِ بخش‌های ارتش آن روز به دستگاه طاغوت و به نظام سیاسی وابسته به آمریکا بود. هیچ‌کدام از بخش‌های دیگر ارتش آن روز، به قدر نیروی هوایی مورد اعتماد و اطمینان و امید رژیم طاغوت نبودند. درست از همین بخش، رژیم طاغوت یک ضربه سهمگین خورد... بنده آنجا بودم؛ در خیابان ایران که اینها داشتند می‌آمدند به طرف مدرسه‌ی محلّ سکونت امام، همین‌طور گروه‌گروه -مثل گروهان‌گروهان- پشت سر هم حرکت می‌کردند و شعار می‌دادند و کارت‌های شناسایی‌شان را بالای دستشان گرفته بودند؛ خیلی حادثه‌ی عجیبی بود... از آنجایی که در حساب رژیم طاغوت نمی‌گنجید، ضربه خوردند... ما هم انتظارش را نداشتیم، یعنی انقلابیّون و مؤمنین هم در این طرف صف، چنین انتظاری نداشتند. این درواقع رزق لایُحتسب بود [که خداوند متعال در آیات دوم و سوم سوره طلاق می‌فرماید]: وَ مَن یَتَّقِ اللهَ یَجعَل لَهُ مَخرَجًا ٭ وَ یَرزُقهُ مِن حَیثُ لا یَحتَسِب (و هر کس از خدا پروا کند، [خدا]برای او راه بیرون شدنی قرار می‌دهد؛ و از جایی که حسابش را نمی‌کند، به او روزی می‌رساند)».
در تاریخ انقلاب اسلامی ایران؛ وفای به عهد این نهضت از سوی نیروی هوایی مختص و محدود به روز ۱۹ بهمن سال ۵۷ نیست بلکه بعد‌ها در مقاطع مختلف، این نیرو از ارتش پای کار انقلاب بود و در عمل شعار اصلی آن؛ یعنی استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی را برای مردم ایران اثبات کرد.
به همین مناسبت و به جهت آگاهی بیشتر از حماسه‌آفرینی‌های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران؛ از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، گفت‌وگویی با امیر سرتیپ دوم خلبان «محمدرضا بهرام‌نژاد» فرمانده پایگاه هوایی شهید «ناصر حبیبی زهام» انجام دادیم که آن را با نگاه خود از نظر می‌گذرانید.
دفاع‌پرس: به نظر شما چرا در بدنه ارتش زمان رژیم پهلوی؛ نیروی هوایی زودتر از بقیه سازمان ارتش به جمع انقلابیون پیوست و حماسه ۱۹ بهمن ۵۷ را رقم زد؟
برای پاسخ به این سئوال؛ ابتدا باید پیشینه تاریخی مردم ایران و ساختار نظامی رژیم پهلوی مورد بازخوانی قرار بگیرد. به نظر من؛ ملت ایران از دیرباز؛ وقتی که دین مبین اسلام را پذیرفتند همواره با یک دید باز نسبت به مسائل برخورد داشتند. اصلاً سقوط امپراطوری ساسانیان در بدو ورود اسلام به ایران، یکی از علت‌هایش همین موضوع بوده است. اجداد ایرانی ما همواره به دنبال آزادی‌خواهی، حق و عدالت بودند و به به همین خاطر، این سرزمین همواره مرید مولا علی (ع) و فرزندان پاکش بوده است و تفکرات خاندان رسالت، که بهترین نوع اندیشه است، در جای جای این سرزمین نفوذ پیدا کرد و توانست به راحتی ایران را فتح کند و مردم این خطه جغرافیایی به آغوش اسلام پناه بردند.
ساختار نظامی رژیم پهلوی در دهه ۵۰ شمسی رو به پیشرفت بود؛ به طوری که تعداد زیادی از کارکنان ارتش در سال‌های نخست این دهه، چه در بدنه نیروی هوایی و چه در نیروی زمینی و دریایی، به آمریکا، انگلستان، ایتالیا و سایر کشور‌ها به جهت فراگیری علوم و فنون نظامی به‌روز اعزام می‌شدند و به عنوان یک فرد متخصص و کارآزموده به ایران بازمی‌گشتند.
در این دوران که رژیم پهلوی؛ ارتشش مشغول مجهز شدن بودن به جای آن که این امکانات را در راه دفاع از میهن به کار ببرد در جهات دیگری استفاده می‌کرد؛ به طوری که به عنوان نمونه در جنگ ویتنام و در راستای منافع ایالات متحده آمریکا حضور پیدا می‌کند در حالی که کشور ایران اصلاً تعهدی نسبت به این منطقه نداشت. در این جنگ سه گردان از جنگنده‌های F۵ از نوع A و B در ویتنام حاضر شده و نتیجه این حضور این طور می‌شود که هم جنگنده‌های ایران مستهلک می‌شوند و هم ارتش ایران در آنجا تلفات انسانی می‌دهد! علاوه‌بر این؛ ارتش آن زمان ایران در مسئله مواجهه آمریکا با اتحاد جماهیر شوروی نیز بایستی منافع آمریکا را تأمین می‌کرد به طوری که جنگنده‌های RF۴ ایرانی برای شناسایی وارد آسمان اتحاد جماهیر شوروی سابق یا همین روسیه فعلی می‌شدند. در یکی از همین مأموریت‌ها یکی جنگنده‌های ایرانی هم کابین عقبش از بین رفت و خلبان ما کشته شد و هم خلبان دیگر آن جنگنده به اسارت روس‌ها درآمد. در کنار این اقدامات؛ این مطلب را هم اضافه کنید که ارتش پهلوی، رژیم صهیونیستی را در رسیدن به اهدافش کمک می‌کرد و خلاصه آنکه چنین سازمان رزمی؛ آلت دست آمریکا بود.
این در حالی است که در دوران حیات انقلاب اسلامی؛ شخصیتی مثل سپهبد «قاسم سلیمانی» به عنوان فرماندهی سپاه قدس؛ کشور ایران را به مثابه یک حرم توصیف کرد و خود را مدافع آن می‌دانست. بسیاری از شهدایی که در جبهه مقاومت به شهادت رسیدند، خواسته مهم آنها دفاع و حراست از چنین حرمی بود تا ایران دست بلندی را در دفاعی فراتر از مرز‌های جغرافیایی کشورش داشته باشد.
مجموع این مسائل و برنامه‌ها، که ذکرش رفت، باعث شد که وقتی جرقه‌های نخست حرکت انقلاب، در سال‌های ۵۶ و ۵۷ زده شود با توجه به پیشینه تاریخی که در ابتدا به آن اشاره کردم؛ نفس قدسی و ملکوتی امام خمینی (ره) تمام مردم ایران را بیدار کند. به همین خاطر؛ از آنجایی که ارتش نیز از بدنه مردم بود این مطلب هم شامل حالش شد چراکه بسیاری از کارکنان این ساختار نظامی، از بین خانواده‌های مذهبی و متدین جامعه بودند و هدف نخستین آنها از پیوستن به مجموعه نظامی کشور، دفاع از مملکت و ناموسشان بود. تمامی این اقدامات؛ باعث شد که در بین بدنه ارتش آن زمان؛ همافران نیروی هوایی از سایر نیرو‌ها سبقت بگیرد و به نوعی در زمره السابقون انقلابی باشد و آن حماسه روز ۱۹ بهمن؛ بیعت تاریخی همافران با امام خمینی (ره) را در مدرسه رفاه را رقم بزند. این اقدام نیروی هوایی ارتش بنا به اذعان تاریخ، روند حرکت انقلاب را تسریع کرد و آن را به پیروزی رساند.
دفاع‌پرس: بعد از حماسه ۱۹ بهمن ۱۳۵۷؛ نیروی هوایی چگونه وفاداری خود را نسبت به انقلاب اسلامی ایران اثبات کرد؟
وفاداری نیروی هوایی ارتش به جریان انقلاب فقط در همین جا خلاصه نمی‌شود بلکه در روز‌های نخست پیروزی و بحبوحه‌های تجزیه و کارشکنی‌هایی مثل کودتای نقاب، که قرار بود در پایگاه شهید «محمد نوژه» همدان رخ دهد، باز هم این بدنه نظامی وفای خود را نسبت به انقلاب و جمهوری اسلامی ایران ادا کرد.
در دوران دفاع مقدس؛ اگر در بسیاری از مأموریت‌ها و عملیات‌ها پوشش نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سپهر دفاعی کشور با فرماندهی بزرگانی مثل سرلشکر خلبان شهید «جواد فکوری»، سرلشکر خلبان شهید «عباس بابایی»، سرلشکر خلبان شهید «سید علیرضا یاسینی» و سرلشکر خلبان شهید «منصور ستاری» نبود؛ بسیاری از بحران‌ها در کشور جمع نمی‌شد و ایران صدمات بسیاری می‌دید.
در بین برخی از شهدای نیروی هوایی افرادی بودند که به خاطر اینکه ظاهرشان با وجهه انقلابی هم‌خوانی نداشت از پرواز منع شده بودند. وقتی که جنگ تحمیلی آغاز شد یکی از همین شهدا به نام سرتیپ خلبان «غفور جدی اردبیلی» بنا به پیشنهاد خودش درخواست کرد که اگر هنوز به او اعتمادی ندارند خانواده و فرزندانش در گروی ارتش باشند ولی اجازه پرواز به او بدهند تا به مقابله با مهاجمان خاک و آسمان ایران بپردازد! این شهید والامقام اجازه پرواز را پیدا کرد و بعد از آن مأموریت‌های زیادی را هم انجام داد تا اینکه در آبان سال ۱۳۵۹ به درجه رفیع شهادت نائل شد.
علاوه بر اینها در خراسان رضوی؛ نخستین شهید استان به نام «سید جلال توکلی»، که در روز ۳۱ شهریور در بوشهر به شهادت رسید، از خانواده نیروی هوایی ارتش است و یا سرلشکر شهید خلبان «اسدالله محمدی»، که در عملیات کمان ۹۹ (یا ۱۴۰ فروندی) در روز دوم آغاز تجاوز رژیم بعث عراق به ایران در سال ۵۹ حضور داشت، اهل شهرستان قوچان و متعلق به همین استان است. سرلشکر محمدی وقتی که به شهادت رسید، به قدری شدت اصابت و انفجار موشک به جنگنده‌اش بالا بود که پیکری از او باقی نماند و این شهید همچنان در زمره شهدای جاویدالاثر دفاع مقدس است.
دفاع‌پرس: به نظر شما افرادی که مانند خلبان‌های شکاری؛ این طور به شهادت می‌رسند، اجرشان در نزد پروردگار چگونه است؟
پیامبر اکرم (ص) در حدیثی می‌فرمایند: «شهید در جنگ دریائى دو برابر شهید در جنگ و جهاد در خشکى اجر دارد و خداوند ملک‌الموت را براى قبض روح همه افراد مأمور ساخته است، مگر شهیدان جنگ دریائى که آنقدر مقام و فضیلت دارند که خداوند، خودش ارواح آنها را قبض مى‌کند». بر همین اساس من معتقدم که اگر در عهد رسول خدا (ص) نیز امکانات پروازی میسر بود و مثل دوران معاصر جهاد در آسمان‌ها محقق می‌شد؛ این حدیث برای شهدایی مثل نیروی هوایی، که در آسمان به شهادت رسیدند، نیز تعمیم می‌یافت چراکه وقتی که یک خلبان پرواز می‌کند از همان ابتدا با او یک حس ناامنی همراه است این مورد را اضافه کنید بر شدت بالایی که یک هواپیمای شکاری نسبت به یک هواپیمای عادی دارد و هر لحظه باید منتظر باشد که در حین مأموریتش، آن جنگنده‌ای که آن را هدایت می‌کند اگر دچار سانحه شد چه اقداماتی را باید انجام دهد؟! زیراکه فرصت خلبان در مواقع بحرانی محدود است.
به همین خاطر؛ من معتقدم که فداکاری‌های خلبانان نیروی هوایی و شهدای این عرصه؛ باید به جامعه نخبگانی و اهل فکر استان خراسان رضوی و حتی ایران شناسانده شوند.
دفاع‌پرس: در دوران جنگ تحمیلی؛ با وجود تحریم‌ها، نیروی هوایی چگونه قطعات جنگنده‌های شکاری را برای دفاع از کشور تأمین می‌کرد؟
در دوران پیش از انقلاب اسلامی ایران؛ رژیم پهلوی وابستگی کامل در صنایع نظامی داشت به طوری برای تعمییر یک جنگنده بایستی با حضور برخی از مستشاران نظامی خارجی انجام می‌شد. برخی از این افراد برای کار و برخی دیگر برای جاسوسی در ایران حضور داشتند که تعداد آنها قریب به ۸۰ هزار نفر تخمین زده شده است. آنها متخصصان ایرانی را محدود می‌کردند تا به قطعات و ساختار یک وسیله نظامی دسترسی نداشته باشد به طوری که فقط باز و بست و یا تعمییر را خودشان انجام دهند و یا اصلاً قطعه را به خارج از ایران برای تعمییر ارسال کنند و نیروی ایرانی در این زمینه دخالتی نداشته باشد.
در روز‌های نخست جنگ تحمیلی و زمانی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نماینده امام خمینی (ره) در شورای عالی دفاع بودند؛ جمعی از فرماندهان نیروی هوایی به خدمت ایشان رسیده و اعلام می‌کنند این واحد نظامی تا ۴۰ روز بیشتر توانایی عملیات ندارد چراکه قطعات لازم برای تعمییر و نگهداری جنگنده‌ها موجود نبود. وقتی که آیت‌الله خامنه‌ای به خدمت امام خمینی (ره) رسیدند و شرح ماجرا را برای ایشان تعریف کردند؛ امام (ره) گفتند: «اصلاً نگران این مسئله نباشید و به کار خود ادامه دهید».
با حمایت‌های آیت‌الله خامنه‌ای؛ اولین جایی که در آن، جهاد خودکفایی تأسیس شد تا حس خودباوری را در سازمان خود القا کند؛ مجموعه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود. به یاد دارم که ۲۴ سال قبل وقتی که در اصفهان با یکی از پیشکسوتان نیروی هوایی صحبت داشتم در این زمینه می‌گفت: «در ایام دفاع مقدس؛ یکی از وسایل مورد نیاز در نیروی هوایی ترمزش دچار مشکل شده و از آن طرف در کل سازمان دیسک یا صفحات مورد نیاز این ترمز‌ها یافت نمی‌شد، چراکه به دلیل پرواز‌های زیاد مصرف زیاد بود. پس از جست‌و‌جو‌های فراوان در داخل شهر، یک مهندس پیدا شد که حاضر بود این قطعه را بسازد. وقتی که این دیسک‌های فلزی توسط این مهندس ساخته شد، ۱۰ کیلو نسبت به نمونه اصلی آن سنگین‌تر بود ولی کار را نیروی هوایی را راه می‌انداخت». بر همین اساس و به مرور زمان در جهاد خودکفایی نیروی هوایی؛ قسمت‌های مختلف جنگنده‌های شکاری ساخته و عیوب آنها برطرف و نیاز کشور در این زمینه تأمین شد. این حرکت؛ در نوع خودش کار ساده‌ای نبود به طوری که برخی اوقات وقتی قطعه‌ای از هواپیمای شکاری باز می‌شد؛ بستن آن اصلاً راحت نبود. به همین خاطر مهندسان و سایر عوامل در نیروی هوایی؛ با عکس گرفتن و نقشه‌کشی ساختار یک جنگنده و همچنین با آزمون و خطا کردن، حتی قطعاتی که ممنوعه بود، توانستند به فناوری این هواپیما‌های شکاری دست پیدا کند.
افراد حاضر در این میدان؛ در روز‌های جنگ تحمیلی اجازه ندادند که حتی یک روز در کشور به لحاظ دفاع هوایی دچار خلائی ایجاد شود.
دفاع‌پرس: آیا در دوران دفاع مقدس؛ موقعیت و برهه‌ای بوده که خلبانان نیروی هوایی به حال رزمندگانی که در خط مقدم جبهه‌ها بودند، غبطه بخورند؟
طبق مطالعاتی که از خاطرات فرماندهان پیشکسوت نیروی هوایی، که همگی آنها استاد من بودند، در دوران دفاع مقدس داشتم این است که تمامی آنها دل‌شان پیش رزمندگانی بود که در خطوط مقدم جبهه و در روی زمین حضور داشتند؛ به طوری که وقتی جنگنده‌ها؛ خط جلویی نبرد یا لجمن را رد می‌کردند و هنگامی که از آسمان، محل استقرار و نفرات نیروی خودی را می‌دیدند دل‌شان می‌خواست که در آن لحظه کمک حال رزمندگان باشد حال آنکه مأموریت این خلبان‌ها به صورت دوربرد و برای انهدام برخی نقاط مثل سایت‌های پشتیبانی دشمن بود.
دفاع‌پرس: پیشرفت‌های دفاعی ایران، از ابتدای پیروزی انقلاب تا به امروز، را چگونه توصیف می‌کنید؟
امروز رشد و پیشرفت فناوری سازمان‌های نظامی ایران به قدری با کیفیت است که برای نمونه در عرصه صنایع هوایی برای بازآمد، یا «اورهال»، هواپیما‌هایی از کشور‌های خارجی، مثل روسیه، وارد ایران می‌شوند تا عیوب آنها برطرف و تعمییر شوند. علاوه بر این مطلب؛ امروز جمهوری اسلامی، صنایع نظامی خود را به کشور‌هایی صادر می‌کند که به لحاظ فناوری از ایران بالاتر هستند.
کشور‌های غربی در برخی از صنایع و فناوری‌های روز دنیا اجازه نمی‌دهند که سایر کشور‌ها به آن ورود پیدا کنند مگر برخی از وابستگان و اقمار آنها از جمله صنعت هسته‌ای، نانو، سلو‌ل‌های بنیادی و فناوری صنایع هوایی. حال آنکه جمهوری اسلامی ایران بدون وابستگی توانسته است در این زمینه‌ها ورود پیدا کند و همه اینها در حالی رخ داده است که در داخل کشور ما دچار محدودیت‌ها و کمبود‌ها هستیم، اما با این حال روزی نیست که پیشرفت کشور توسط شرکت‌های دانش‌بنیان رسانه‌ای نشود.
این مهم؛ محقق نشده مگر آنکه در نگاه امامین انقلاب اسلامی ایران؛ دوران دفاع مقدس یک گنجینه‌ای است که می‌باید برای عبور از چالش‌ها از آن الگوگیری کرد تا وابستگی‌ها کنار زده شود و به بیگانگان اتکا نشود، به بیان دیگر؛ باید به افق‌های بلند نگاه کرد تا به قله رسید.
دفاع‌پرس: و نکته پایانی.
از ایرانی‌ها همواره به عنوان قوم سلمان یاد شده و این سرزمین همواره مورد عنایت ائمه اطهار علیهم‌السلام قرار داشته و بحمدالله تا کنون تمامی توطئه‌ها و جنگ‌های مختلف از جمله جنگ‌های نرم و ترکیبی دشمن با هوشیاری و استقامت مردم ایران و همچنین دفاع آنها از ولایت فقیه خنثی شده است. اگر مسیری جز این برویم، سرنوشتی غیر از آنچه که امروز در برخی از کشور‌های منطقه غرب آسیا یا خاورمیانه در حال رخ دادن است را شاهد نخواهیم بود.
انتهای پیام/
گفت‌و‌گو: سید شهاب ابراهیمی حسینی